ਰਮਈ ਕਾਕਾ
ਰਮਈ ਕਾਕਾ (2 ਫਰਵਰੀ 1915 - 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 1982) ਅਵਧੀ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਚੰਦਰਭੂਸ਼ਣ ਤਰਿਵੇਦੀ ਸੀ । ਉਹ ਬੈਸਵਾੜੀ ਅਵਧੀ ਦੇ ਉੱਤਮ ਹਾਸ ਕਵੀ (ਪਰ ਕੇਵਲ ਹਾਸ ਨਹੀਂ) ਸਨ। ਪੜੀਸ ਅਤੇ ਵੰਸ਼ੀਧਰ ਸ਼ੁਕਲ ਦੇ ਨਾਲ ਰਮਈ ਕਾਕਾ ਅਵਧੀ ਦੀ ਉਸ ਅਮਰ ‘ਤਿੱਕੜੀ’ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹਨ ਜਿਸਦੀ ਰਚਨਾਤਮਕਤਾ ਨੇ ਤੁਲਸੀ ਅਤੇ ਜਾਇਸੀ ਦੀ ਅਵਧੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਾਹਿਤਕ ਅਮੀਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਲਖਨਊ ਦੇ ਨਾਲ ਸਫਲ ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਤੋਤਾ ਵਜੋਂ ਲੰਬੇ ਸੰਬੰਧ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹਾਸ-ਵਿਅੰਗਬੋਧ ਦੇ ਸਦਕਾ ਰਮਈ ਕਾਕਾ ਦੀ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅਤਾ ਸਚਮੁੱਚ ਕਮਾਲ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਮਾਮੂਲੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕਾਂ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਸਤਾਖਰ ਚਰਿੱਤਰ ‘ਬਹਿਰੇ ਬਾਬਾ’ ਤਾਂ ਬੇਹੱਦ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਿਹਾ।
ਜਾਣ ਪਛਾਣ[ਸੋਧੋ]
ਰਮਈ ਕਾਕਾ ਦਾ ਜਨਮ 1915 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਂਨਾਵ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਰਾਵਤਪੁਰ ਨਾਮਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਕਾਸ਼ਵਾਣੀ ਲਖਨਊ - ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਵਿੱਚ 1940 ਤੋਂ 1975 ਤੱਕ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਨੌਕਰੀ ਲਈ ਪਿੰਡ ਛੱਡਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਜਿੰਦਗੀਭਰ ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹੇ।
ਰਚਨਾਵਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਹਨ:
ਬੌਛਾਰ, ਭਿੰਸਾਰ, ਨੇਤਾਜੀ, ਫੁਆਰ, ਹਰਪਤੀ ਤਰਵਾਰ , ਗੁਲਛੱਰੇ, ਹਾਸਿਅ ਕੇ ਛੀਂਟੇ ਅਤੇ ਮਾਟੀ ਕੇ ਮੋਲ।
ਰਮਈ ਕਾਕਾ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਸ਼-
੧।
ਯਾ ਛੀਛਾਲ੍ਯਾਦਰਿ ਦ੍ਯਾਖੌ ਤੋ
ਲਰਿਕਉਨਾ ਬੀ ਏ ਪਾਸ ਕਿਹਿਸਿ
ਪੁਤਊ ਕਾ ਬੈਰੁ ਕਕਹਰਾ ਤੇ
ਯਾ...
ਲਰਿਕਊ ਚਲੇ ਅਸਨਾਨ ਕਰੈਂ ਤਬ
ਸਾਬੁਨ ਕਾ ਉਨ ਸੋਪ ਕਹਾ
ਬਹੁਰੇਵਾ ਲੈਕੈ ਸੂਪ ਚਲੀ
ਯਾ...
ਦਿਨ ਰਾਤਿ ਬਿਲਇਤੀ ਬੋਲੀ ਮਾਂ
ਉਇ ਗਿਟਪਿਟ ਬੋਲਿ ਰਹੇ
ਬਹੁਰੇਵਾ ਸੁਨਿ ਸੁਨਿ ਸਿਟਪਿਟਾਤਿ
ਯਾ...
੨.
ਬੁਢ਼ਊ ਕਾ ਬਿਵਾਹ
ਜਬ ਪਚਪਨ ਕੇ ਘਰਘਾਟ ਭਏਨ
ਤਬ ਦੇਖੁਆ ਆਯੇ ਬੜੇ ਬੜੇ
ਹਮ ਸ਼ਾਦੀ ਤੇ ਇਨਕਾਰ ਕੀਨ
ਸਬ ਕਾ ਲੌਟਾਰਾ ਖੜੇ ਖੜੇ
ਸੁਖਦੀਨ ਦੁਬੇ, ਚਿਥਰੂ ਚੌਬੇ
ਤਿਰਬੇਨੀ ਆਯੇ ਧੁੰਨਰ ਜੀ
ਜਿਨ ਬੜੇਨ ਬੜੇਨ ਕਾ ਮਾਤ ਕਿਹਿਨ
ਬੜਕਏ ਅਵਸਥੀ ਖੁੰਨਰ ਜੀ
(ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਬੁੜਊ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਰਾਤ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਪਰ ਰਤੌਂਧੀ ਸਾਰਾ ਮਜਾ ਬੇ-ਸੁਆਦਾ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵਰ ਦੇਵਤਾ ਖਾਣੇ ਉੱਤੇ ਬੈਠਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਵਿਖਾਈ ਨਾ ਦੇਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਦੀਵਾਰ ਦੀ ਤਰਫ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਬੈਠਦੇ ਹਨ। ਤੱਦ ਸਾਸੁ ਜੀ ਆਕੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸੁਨੀਏ:)
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- कविताकोश पर रमई काका
- चन्द्र भूषण त्रिवेदी यानि रमई काका Archived 2014-08-10 at the Wayback Machine.
- रमई काका Archived 2014-08-05 at the Wayback Machine. (अवधी कै अरघान)
- तुलसी के बाद रमई काका अवधी का सबसे बड़ा नाम