ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਰਾਗ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਉਪ-ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਰਾਗ ਬਣਾਏ ਹਨ।

ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਨਸਲ ਰਾਗ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਟਿੱਪਣੀ Ref
ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਮਾਲਕੌਂਸ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਾਗ ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। [1]
ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀਪਕ ਇਹ ਰਾਗ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਿੱਥ ਹੈ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਗਾਉਣ ਨਾਲ ਅੱਗ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤਾਨਸੇਨ ਨੇ ਇਹ ਰਾਗ ਅਕਬਰ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਸੀ। [2]
ਸਵਾਮੀ ਹਰੀਦਾਸ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਸੰਗੀਤ ਬਰਿੰਦਾਬਨੀਂ ਸਾਰੰਗ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਵਾਮੀ ਹਰੀਦਾਸ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਗਾ ਕੇ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲਿਆਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਮਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਤਾਣਾ ਰੀਰੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਸੰਗੀਤ ਮਲਹਾਰ ਜੁੜਵਾਂ ਭੈਣਾਂ ਰਾਗ ਮਲਹਾਰ ਨੂੰ ਗਾ ਕੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਾਨਸੇਨ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਇਕਲੌਤੇ ਗਾਇਕਾਂ ਵਜੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਈਆਂ। [3]
Tansen Hindustani music ਮੇਘ ਮਲਹਾਰ [2]
ਮੀਆਂ ਕੀ ਮਲਹਾਰ ਤਾਨਸੇਨ ਨੇ ਇਹ ਰਾਗ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਬਾਰਿਸ਼ ਲਿਆਣ ਲਈ ਰਚਿਆ ਸੀ। [2]
ਗੌੜ ਮਲਹਾਰ [2]
ਬਿਲਾਸਖਾਨ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਸੰਗੀਤ ਬਿਲਾਸਖਾਨੀ ਤੋੜੀ
ਏਮ ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਣਾ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਮਹਾਤੀ ਬਾਲਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸੁਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। [4][5]
ਲਾਵਾਂਗੀ ਬਾਲਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਚਾਰ ਸੁਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ।
ਗਣਪਤੀ ਬਾਲਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਸੁਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। [6]
ਤਿਆਗਰਾਜਾ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿਵੀਰਧਾਨੀ ਸੰਤ ਤਿਆਗਰਾਜ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦੋ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ, ਦੋਵੇਂ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਆਰੋਹ ਵਿੱਚ ਚਾਰ-ਚਾਰ ਸੁਰ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਛੇ-ਛੇ ਸੁਰ ਹਨ। [7]
ਨਵਰਸਾ ਕਾਹਨੜਾ
ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸ਼੍ਰੀ ਤਿਆਗਰਾਜਾ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਸੰਤ 'ਤਿਆਗਰਾਜ' ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ। [8][9]
ਅਮ੍ਰਿਤਾ ਕਲਿਆਣੀ [10]
ਨਾਦਾ ਕਲਿਆਣੀ [10]
ਮੁਕਤਿਪ੍ਰਦਾਯਿਨੀ [10][11]
ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਸੰਗੀਤ ਰਾਜਾਸਾਧਕਾ ਇਸ ਰਾਗ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਵਾਈ. ਐਸ. ਰਾਜਨ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਰਾਗ [10]
ਬਿੰਦੂਰੂਪਨੀ [12]
ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਸ਼੍ਰੀ ਗਿਆਨਕਸ਼ੀਜਾ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ "ਸ੍ਰੀ ਗਿਆਨਕਸ਼ੀਜਾ" ਰਾਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ 21ਵੇਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਕਿਰਵਾਨੀ ਦੇ ਜਨਯ ਰਾਗ, ਦੇਵੀ ਗਿਆਨਕਸ਼ੀ ਰਾਜਰਾਜੇਸ਼ਵਰੀ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। [13] [14]
ਸਮਯ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ ਚੈਤ ਪੂਰਨੀਂਮਾ ਵਾਲੇ ਦਿਨ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਭਗਵਾਨ ਚਿੱਤਰਗੁਪਤ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਮਯ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ ਜੋ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਕਰਮਾਂ ਦੇ ਨਿਰਪੱਖ ਨਿਰਣੇ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। [15]
ਮਯੂਰਪ੍ਰਿਆ [12]
ਤਿਆਗ ਰਾਜ ਮੰਗਲਮ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਟੀ. ਐਮ. ਤਿਆਗਰਾਜਨ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। [16]
ਤਪਸਵੀ [12]
ਏਕਾਮੁਖਾ [12]
ਸ਼੍ਰੀਅੰਗਦ ਪ੍ਰਿਆ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਯੋਗੀ ਨਰੈਣਾ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਅਹੀਰ ਭੈਰਵ ਰਾਗ ਦੇ ਨਾਲ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਨਾਲ ਕੀਰਤਨ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਐਸ.ਪੀ. ਬਾਲਸੁਬ੍ਰਾਹਮਣੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਗਾਇਆ ਗਿਆ। [10][16][17]
ਸ਼੍ਰੀਜਾਨੀ [18]
ਹਮੀਰ ਤਰੰਗ [12]
ਸ਼ਿਵਕਾਂਤੀ [12]
ਏਕਮੁਖਾ [12]
Rudraranjani [12]
Lalithavarali [12]
ਮਯਕਾਰਾ [12]
ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਸੰਗੀਤ ਭੀਮਸੇਨ ਮਹੇਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਰਚਿਆ ਅਤੇ 'ਭਾਰਤ ਰਤਨ' ਪੰਡਿਤ ਭੀਮਸੇਨ ਜੋਸ਼ੀ (ਭੀਮ) ਮੀਆ ਤਾਨਸੇਨ (ਸੇਨ) ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। [10][11]
ਕਰਨਾਟਕੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤ੍ਰੀ ਸੰਗੀਤ ਪਰਣਵਾ [12]
ਨਾਗਧਾਰੀ [12]
ਤ੍ਰਿਨਯਨੀ [12]
ਮੁੱਤੁ ਸਵਾਮੀਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਅਮ੍ਰਿਤਵਰਸ਼ਿਨਿ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ, "ਆਨੰਦਾਅਮ੍ਰਿਤਕਰਸ਼ਿਨੀ ਅਮ੍ਰਿਤਵਰਸ਼ਿਨੀ" ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਚਨਾ ਗਾ ਕੇ ਏਟਾਯਾਪੁਰਮ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ। [19][20]
ਉਦੈਰਾਵਿਚੰਦਰਿਕਾ [19][20]
ਰਾਮਾ ਸਵਾਮੀਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਹੰਸਾਧਵਣੀ ਇਹ ਰਾਗ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ (1735–1817) ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। [21]
ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਚਿੰਤਾਮਣੀ ਸ਼ਿਆਮਾ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਤੇਲਗੂ ਵਿੱਚ 'ਦੇਵੀ ਬ੍ਰੋਵਾ ਸਮਯਾਮਿਦੇ' ਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ। [22]
ਲੀਲਾਮਣੀ ਮਿਸ਼੍ਰਾ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਮਧੁ ਭੈਰਵ
ਜੈਚਾਮਰਾਜੇਂਦਰ ਵਾਡੀਅਰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਜੈਸਮ ਵਰਧਨੀ [23]
ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਵਾਤੀ ਥਿਰੁਨਾਲ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਸਰਾਂਗੱਤਾ [24]
ਲਲਿਤਾ ਪੰਚਮਮ [24]
ਦਵਿਜਾਵੰਤੀ [24]
ਗੋਪਿਕਾ ਵਸੰਤਨਮ [24]
ਮੋਹਨ ਕਲਿਆਣੀ [24][25]
ਰਵੀ ਸ਼ੰਕਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ਿਆਮ ਬਿਹਾਗ
ਬਾਲੇਸ਼ਵਰੀ [26]
ਜੋਗ ਤੋੜੀ [26]
ਅਹੀਰ ਲਲਿਤ [26]
ਰਸਿਆ [27][26]
ਯਮਨ ਮਾਂਝ [27][26]
ਗੁੰਜੀ ਕਾਹਨੜਾ [27][26]
ਤਿਲਕ ਸ਼ਿਆਮ [27][26]
ਰਸਿਆ
ਬਣਜਾਰਾ [28]
ਸੁਵਾਮਾ [28]
ਪੀਲੂ ਬਣਜਾਰਾ [28]
ਡੋਗਾ ਕਾਲੀਆਂ [28]
ਨੰਦਾ ਧਵਨੀ [28]
ਨਟਚਾਰੁਕਾ ਇਹ ਰਾਗ ਪੰਡਿਤ ਰਵਿ ਸ਼ੰਕਰ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣੀ ਪੁੱਤਰੀ ਅਨੁਸ਼ਕਾ ਲਈ ਰਚਿਆ [28]
ਜਨਸਮੋਦੀਨੀ [27][26]
ਬੈਰਾਗੀ [28]
ਇੱਲਿਆਰਾਜਾ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਪੰਚਮੁਖੀ [29]
ਰਾਵਣਾ ਕਂਬੋਜੀ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਸਤੁਤੀ ਕਰਣ ਲਈ ਇਹ ਰਾਗ ਰਚਿਆ ਗਿਆ। [30]
ਮੈਸੂਰ ਮੰਜੁ ਨਾਥ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਯਦੁਵੀਰ ਮਨੋਹਰੀ ਯਦੂਵੀਰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਦੱਤ ਚਾਮਰਾਜਾ ਵਾਡਿਆਰ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ [31]
ਸਦਾਨੰਦ ਮੁੱਖੋਂਉੱਪਾਧਿਯਾਯ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇਵਾ ਮਲਹਾਰ

ਫਰਮਾ:Janya

  1. "Indian classical music: Different kinds of ragas | undefined Movie News - Times of India". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Sep 29, 2016. Retrieved 2023-01-29.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 "Tansen: The master of raag Deepak and raag Megh Malhar | undefined Movie News - Times of India". The Times of India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Sep 29, 2016. Retrieved 2023-01-29.
  3. "Tana and Riri", Wikipedia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ), 2024-10-10, retrieved 2024-12-30
  4. Scale 1169: Raga Mahathi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ), 2 June 2021, retrieved 2023-01-29
  5. "M Balamuralikrishna: The Ultimate Creative Genius" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2021-07-06. Retrieved 2023-01-29.
  6. Ramakrishnan, Deepa H. (2016-11-22). "Balamurali, a legend, who created ragas with three swaras". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2023-01-29.
  7. "Tyagaraja's Contributions To Art Music". www.outlookindia.com. 7 August 2002. Retrieved 30 January 2023.
  8. Pinto, Arun (2023-01-19). "Sri Tyagaraja - a New Raga in Carnatic Music by Mahesh Mahadev". News Karnataka (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2023-01-29.
  9. "SamyukthaKarnataka ePaper". SamyukthaKarnataka ePaper. Retrieved 2023-01-29.[permanent dead link]
  10. 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 10.5 "Bengaluru composer creating new ragas". Deccan Herald (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2021-08-10. Retrieved 2023-01-29.
  11. 11.0 11.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :2
  12. 12.00 12.01 12.02 12.03 12.04 12.05 12.06 12.07 12.08 12.09 12.10 12.11 12.12 "Explore List of Ragas Created by Mahesh Mahadev". 2022-07-03. Archived from the original on 3 July 2022. Retrieved 2023-02-27.
  13. "Sri Jnanakshija: "ಶ್ರೀ ಜ್ಞಾನಾಕ್ಷಿಜ"- ಹೊಸ ರಾಗ ಹಾಗೂ ಜ್ಞಾನಾಕ್ಷಿ ರಾಜರಾಜೇಶ್ವರಿ ಆಲ್ಬಂ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಬಿಡುಗಡೆಗೊಳಿಸಿದ ಶ್ರೀ ಜಯೇಂದ್ರ ಪುರಿ ಸ್ವಾಮೀಜಿ - Vishwavani TV" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2024-11-19. Retrieved 2024-11-27.[permanent dead link]
  14. Brijesh (2024-11-17). "Sri Jnanakshi Rajarajeshwari shrine celebrates cultural and musical grandeur" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2024-11-27.
  15. "Samya - A Raga created by Mahesh Mahadev". 2024-05-21. Archived from the original on 21 May 2024. Retrieved 2024-11-27.
  16. 16.0 16.1 Mary, S. B. Vijaya (2021-08-05). "Mahesh Mahadev's experiments with ragas". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2023-01-29.
  17. "Srirangapriya - A raga created by Mahesh Mahadev" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2021-07-17. Retrieved 2023-01-30.
  18. Balachandran, Logesh. "Mahesh Mahadav and Priyadarshini salute Saint Tyagaraja with a new raga named after him". The Times of India. ISSN 0971-8257. Retrieved 2023-02-27.
  19. 19.0 19.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named raganidhi
  20. 20.0 20.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named ragas
  21. "Ramaswami Dikshitar". www.carnatica.net. Retrieved 2023-01-29.
  22. "Eka Raga Kritis in Carnatic Music". www.carnaticcorner.com. Retrieved 2023-01-30.
  23. "Jayachamarajendra Wodeyar Life, Music And Contributions". www.magzter.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2023-01-30.
  24. 24.0 24.1 24.2 24.3 24.4 "Swati Thirunal- carnatic musician- Indian music personality". webindia123.com. Retrieved 2023-01-30.
  25. "A comprehensive website on the life and music of Swathi Thirunal". www.swathithirunal.in. Retrieved 2023-02-27.
  26. 26.0 26.1 26.2 26.3 26.4 26.5 26.6 26.7 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :3
  27. 27.0 27.1 27.2 27.3 27.4 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :4
  28. 28.0 28.1 28.2 28.3 28.4 28.5 28.6 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named :8
  29. "Happy Birthday Ilaiyaraaja: 10 mind-blowing facts about the music maestro". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2 June 2018. Retrieved 2023-01-29.
  30. "'Ravana's Lanka: The Landscape Of A Lost Kingdom' Review: An Intriguing Mix Of The Myth And The Real". Outlook India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2024-08-31. Retrieved 2024-11-28.
  31. Govind, Ranjani (2024-03-14). "In a rare occurrence, Mysore M Manjunath will perform with his children at the centenary concerts celebrating Karnataka's music legend SV Narayanaswamy Rao". The Hindu (in Indian English). ISSN 0971-751X. Retrieved 2024-11-28.