ਲਤਾਂਗੀ ਰਾਗ
 |
ਲਤਾਂਗੀ (ਬੋਲਣ ਵਿੱਚ ਲਤਾਂਗੀ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ । ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 63ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਗੀਤਾਪ੍ਰਿਆ ਜਾਂ ਗੀਤਪ੍ਰਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]
ਇਹ 11ਵੇਂ ਚੱਕਰ ਰੁਦਰ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ਰੁਦਰ-ਗੋ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ਸਾ ਰੀ ਗੁ ਮੀ ਪਾ ਧਾ ਨੁ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ):
- ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ2 ਗ3 ਮ2 ਪ ਧ1 ਨੀ3 ਸੰ [a]
- ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ1 ਪ ਮ2 ਗ3 ਰੇ2 ਸ [b]
(ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸੁਰ ਹਨ ਚਤੁਰਸ਼ਰੁਤੀ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਅੰਤਰ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ, ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਰਾਗ ਹੈ, ਸੰਪੂਰਨ ਰਾਗ ਓਹ ਰਾਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਆਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸੁਰ ਲੱਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ ਸਾਰਾਸੰਗੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 27ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਹੈ।
ਜਨਯ ਰਾਗਮ
[ਸੋਧੋ]ਲਤੰਗੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਜਨਯ ਰਾਗਮ (ਉਤਪੰਨ ਸਕੇਲ) ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਲਤੰਗੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।
ਰਚਨਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਲਤਾਂਗੀ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ।
- ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਦੀਨਾਮ ਸੁਧੀਨਮੂ
- ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਅਪਰਧਾਮੁਲਾ
- ਮੈਰਿਵੇ ਅਤੇ ਅਪਰਾਡਮੁਲਨ-ਪਟਨਾਮ ਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਅਈਅਰ
- ਪਾਪਨਾਸਮ ਸਿਵਨ ਦੁਆਰਾ ਪਿਰਵਾ ਵਰਮ ਥਾਰਮਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ
- ਪਾਪਨਾਸਾਮ ਸਿਵਨ ਦੁਆਰਾ ਵੈਂਵੈਂਕਟਾਰਮਨ
- ਜੈਚਾਮਾਰਾਜੇਂਦਰ ਵੋਡੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਸ਼੍ਰੀਲਾਲਿਥ ਸ਼੍ਰੀਕਾਂਤਸਾਹਿਤੇ
- ਤਾਮਰਾਲੋਚਨੀ ਲਤਾਂਗੀ ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ
- ਮਦੁਰਾਈ ਆਰ. ਮੁਰਲੀਦਰਨ ਦੁਆਰਾ ਕੰਜਮ ਸਲੰਗਾਈ ਤਿਗਾਜ਼ਮ ਵਰਨਮਮਦੁਰੈ ਆਰ. ਮੁਰਲੀਦਰਨ
ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਲਤਾਂਗੀ ਦੇ ਸੁਰ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ 2 ਹੋਰ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਮ, ਅਰਥਾਤ ਸੂਰਯਾਕਾਂਤਮ ਅਤੇ ਸੇਨਵਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ, ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਡਜਮ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਸੁਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਸੁਰ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਸੂਰਯਾਕੰਤਮ ਉੱਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।
ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ
[ਸੋਧੋ]| ਗੀਤ. | ਫ਼ਿਲਮ | ਸੰਗੀਤਕਾਰ | ਗਾਇਕ |
|---|---|---|---|
| ਪਿਰਾਵਾ ਵਰਮ ਥਰੂਮ | ਨੰਦਨਾਰ | ਐੱਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ ਅਤੇ ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ | ਡੰਡਪਾਨੀ ਦੇਸੀਕਰ |
| ਗਣਾਨਾਧਨੇ ਵਰੁਗਾ | ਅਵਵਾਇਰ | ਐਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ, ਪੀ. ਐਸ. ਆਨੰਦਰਮਨ ਅਤੇ ਮਾਇਆਵਰਮ ਵੇਨੂ | ਕੇ. ਬੀ. ਸੁੰਦਰੰਬਲ |
| ਅਦਾਧਾ ਮਾਨਾਮਮ ਅੰਡੋ | ਮੰਨਾਧੀ ਮੰਨਾਨ | ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ | ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਮ. ਐਲ. ਵਸੰਤਕੁਮਾਰੀ |
| ਥੋਗਈ ਇਲਾਮਾਇਲ
(ਕੇਵਲ ਚਰਣਮ) |
ਪਯਨੰਗਲ ਮੁਡੀਵਥਿੱਲਈ | ਇਲੈਅਰਾਜਾ | ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ |
| ਚਿੰਨਾ ਰਾਸਾਵੇ | ਵਾਲਟਰ ਵੈਟਰੀਵਲ | ਮਾਨੋ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ | |
| ਐਨਾਈ ਥੋਡਾਰੇੰਦੂ | ਮਾਮਿਆਰ ਵੀਡੂ | ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ | |
| ਵਨਮੇਲਮ ਸ਼ੇਨਬਾਗਾਪੂ | ਨਾਡੋਡੀ ਪੱਟੂਕਕਰਨ | ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ | |
| ਆਦਮ ਪਥਮ | ਪੋਨ ਮੇਗਲਾਈ | ਸੁਧਾ ਰਘੁਨਾਥਨ | |
| ਯੇਂਗਾਏ ਏਨਾਥੂ ਕਵਿਤਾਈ
(ਚਰਨਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਰਾਗਮ ਲਥੰਗੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। |
ਕੰਦੁਕੌਂਡੈਨ ਕੰਦੁਕੋਕੌਂਡੈਨ | ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ | ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ, ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ |
ਨੋਟਸ
[ਸੋਧੋ]ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ
[ਸੋਧੋ]| ਗੀਤ. | ਫ਼ਿਲਮ | ਸੰਗੀਤਕਾਰ | ਗਾਇਕ |
|---|---|---|---|
| ਪਿਰਾਵਾ ਵਰਮ ਥਰੂਮ | ਨੰਦਨਾਰ | ਐੱਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ ਅਤੇ ਐੱਸ. ਰਾਜੇਸ਼ਵਰ ਰਾਓ | ਡੰਡਪਾਨੀ ਦੇਸੀਕਰ |
| ਗਣਾਨਾਧਨੇ ਵਰੁਗਾ | ਅਵਵਾਇਰ | ਐਮ. ਡੀ. ਪਾਰਥਸਾਰਥੀ, ਪੀ. ਐਸ. ਆਨੰਦਰਮਨ ਅਤੇ ਮਾਇਆਵਰਮ ਵੇਨੂ | ਕੇ. ਬੀ. ਸੁੰਦਰੰਬਲ |
| ਅਦਾਧਾ ਮਾਨਾਮਮ ਅੰਡੋ | ਮੰਨਾਧੀ ਮੰਨਾਨ | ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ | ਟੀ. ਐਮ. ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ, ਐਮ. ਐਲ. ਵਸੰਤਕੁਮਾਰੀ |
| ਥੋਗਈ ਇਲਾਮਾਇਲ
(ਕੇਵਲ ਚਰਣਮ) |
ਪਯਨੰਗਲ ਮੁਡੀਵਥਿੱਲਈ | ਇਲੈਅਰਾਜਾ | ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ |
| ਚਿੰਨਾ ਰਾਸਾਵੇ | ਵਾਲਟਰ ਵੈਟਰੀਵਲ | ਮਾਨੋ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ | |
| ਐਨਾਈ ਥੋਡਾਰੇੰਦੂ | ਮਾਮਿਆਰ ਵੀਡੂ | ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ, ਐਸ. ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ | |
| ਵਨਮੇਲਮ ਸ਼ੇਨਬਾਗਾਪੂ | ਨਾਡੋਡੀ ਪੱਟੂਕਕਰਨ | ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ | |
| ਆਦਮ ਪਥਮ | ਪੋਨ ਮੇਗਲਾਈ | ਸੁਧਾ ਰਘੁਨਾਥਨ | |
| ਯੇਂਗਾਏ ਏਨਾਥੂ ਕਵਿਤਾਈ
(ਚਰਨਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਰਾਗਮ ਲਥੰਗੀ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। |
ਕੰਦੁਕੌਂਡੈਨ ਕੰਦੁਕੋਕੌਂਡੈਨ | ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ | ਕੇ. ਐਸ. ਚਿੱਤਰਾ, ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸ |