ਵਸਈ

ਵਸਈ (ਕੋਂਕਣੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਉਚਾਰਨਃ [[¶Wəsəi]]) ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 2014 ਵਿੱਚ ਠਾਣੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਕੇ ਪਾਲਘਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਕੋਂਕਣ ਡਿਵੀਜ਼ਨ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਸਈ-ਵਿਰਾਰ ਜੁਡ਼ਵਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੀਰਾ-ਭਯੰਦਰ, ਵਸਈ-ਵਿਰਾਰ ਪੁਲਿਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰੇਟ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

ਗੋਆ ਅਤੇ ਦਮਾਓਂ ਦੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਸਤੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਾਲੇ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਸੀਨ ਬਣਾਇਆ। 1739 ਵਿੱਚ ਬਸੀਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ, ਪੇਸ਼ਵਾ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ, ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਬੰਬਈ ਅਤੇ ਬਸੀਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਿੱਸਾ ਮਰਾਠਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਗੋਆ ਅਤੇ ਦਮਨ ਦੇ ਪੁਰਤਗਾਲੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬਸਤੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਵਾਲੇ ਮਸਲਿਆਂ ਦੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰੇਸ਼ਮ ਮਾਰਗ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਸੀਨ ਬਣਾਇਆ। 1739 ਵਿੱਚ ਬਸੀਨ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ, ਪੇਸ਼ਵਾ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ, ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਬੰਬਈ ਅਤੇ ਬਸੀਨ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਿੱਸਾ ਮਰਾਠਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪਹਿਲੀ ਐਂਗਲੋ-ਮਰਾਠਾ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1780 ਵਿੱਚ, ਬੰਬਈ ਵਿਖੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਤੋਂ ਇਹ ਇਲਾਕਾ ਲੈ ਲਿਆ।[1]

ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ

ਮੌਜੂਦਾ ਨਾਮ ਵਸਈ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਵਾਸ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰਹਿਣ ਦੀ ਜਗਹ ਜਾਂ 'ਨਿਵਾਸ'। ਇਹ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਵਸਈ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਅਧੀਨ ਗੁਜਰਾਤ ਸਲਤਨਤ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਨਾਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਲਾਤੀਨੀ ਰਿਕਾਰਡ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਰਬੋਸਾ (1514) ਦੁਆਰਾ ਬਕਸੈ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1] ਇਹ ਨਾਮ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਲਗਭਗ ਦੋ ਦਹਾਕੇ ਬਾਅਦ, 1534 ਵਿੱਚ ਵਸਈ ਦੀ ਸੰਧੀ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਕੈਮ (ਪਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰਤ ਲਾਤੀਨੀ ਨਾਮ ਵੀ)। ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 200 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਨਾਮ ਦੁਬਾਰਾ ਬਾਜੀਪੁਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਨਾਮ ਵੀ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਾਜੀਪੁਰ (ਵਸਈ ਦਾ ਮਰਾਠਾ ਨਾਮ) 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਾਮ ਦੁਬਾਰਾ ਬਾਸੀਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2][3] ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਬੰਬਈ ਨੇ ਬਾਸੀਨ ਨੂੰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਰਥਿਕ ਸ਼ਕਤੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ।[4] ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਵਸਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਖੇਤਰ ਦਾ ਮਰਾਠੀ ਨਾਮ ਹੈ। [5]