ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ (ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤਕ ਸਤੁਤਿ ਗਾਨ)

ਭਜਨ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ, ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ

"ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ", ਜਿਸ ਨੂੰ "ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤਿਮ ਭਜੇਹਮ" ਜਾਂ "ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤਿਮ ਭਜੇ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ-ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ (1775-1835) ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਤੁਤਿ ਗਾਣ ਹੈ, ਜੋ "ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਤ੍ਰਿਏਕ" ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪਨੇਗੀਰਿਕ ਭਜਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਰਾਜ ਦੇ ਤਿਰੂਵਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਤਿਰੂਚੇਨਕਟੰਕੁਡੀ ਉੱਤਰਪਤੀਸ਼ਵਰਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਵਿਚ ਪੂਜਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀ, ਗਣੇਸ਼ (ਗਣਪਤੀ) ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਭਜਨ ਹਮਸਾਦਵਾਨੀ ਰਾਗ (ਸੰਗੀਤਕ ਢੰਗ) ਵਿੱਚ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਲਾਕਾਰ ਆਪਣੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸੁਧਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਇਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਧੁਣਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਵੀ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਨੂੰ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾ ਮੰਨੀਂ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਕੂਲ) ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਭਜਨ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਕਈ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀ

ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਨੇ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ

"ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ" ਸ਼ੋਦਾਸ਼ਾ ਗਣਪਤੀ ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਨਾਮਕ ਭਜਨਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਤਿਰੂਵਰੂਰ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੋਲਾਂ ਗਣੇਸ਼ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਤਿਰੂਵਰੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਤਿਰੁਚੇਨਕਟੰਕੁਡੀ ਦੇ ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ।

ਮੌਖਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਚਾਲੁਕਿਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਾਤਾਪੀ (ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਬਾਦਾਮੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਤੋਂ ਜੰਗੀ ਲੁੱਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੰਚ ਪਰੰਜੋਥੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪੱਲਵ ਰਾਜਾ ਨਰਸਿਮਹਵਰਮਨ ਪਹਿਲੇ (ਸ਼ਾਸਨਃ 630-668 ਸੀਈ) ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ-ਇਨ-ਚੀਫ਼ ਸਨ। ਇਹ ਮੂਰਤੀ ਪਰੰਜੋਥੀ ਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਤਿਰੂਚੇਨਕਟਾਨਕੁਡੀ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਪਰੰਜੋਥੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹਿੰਸਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ੈਵ ਭਿਕਸ਼ੂ ਬਣ ਗਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿਰੁਥੋਂਦਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅੱਜ ਇੱਕ ਨਯਨਾਰ ਸੰਤ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੋਈ ਵੀ ਲਿਖਤੀ ਰਿਕਾਰਡ ਮੌਖਿਕ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ-ਗਣੇਸ਼ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪੱਲਵ ਜਨਰਲ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦੀ ਗਈ ਜੰਗੀ ਲੁੱਟ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚੋਂ ਗਾਇਬ ਹੈ।

ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਪਤੀਸ਼ਵਰਸਵਾਮੀ ਮੰਦਰ, ਤਿਰੁਚੇਨਕਟੰਕੁਡੀ ਦੇ ਮੰਦਰ ਦੇ ਪਰਿਸਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੋ ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਪਿਤਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਮੰਦਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਗਣੇਸ਼ ਦਾ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਾਥੀ ਦੇ ਸਿਰ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਰ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸ਼ਿਵ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਸਿਰੁਥੋੰਡਾ ਗਣਪਤੀਸ਼ਵਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਸਿਰੁਥੋਂਦਰ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਬਦਲਿਆ ਹੋਇਆ ਨਾਮ "ਗਣਪਤੀਸ਼ਵਰਮ" ਇਸ ਮੰਦਿਰ "ਗਣਪਤੀਸ਼ਵਰ" ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਹੀ ਲਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ "ਗਣੇਸ਼ ਦੇ ਭਗਵਾਨ" ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਥਾ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਭੂਤ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਥੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ।

ਬੋਲ

ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਭਜਨ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀ ਦੀ ਹਾਥੀ ਦੇ ਸਿਰ ਵਾਲੇ ਦੇਵਤਾ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਵਰਦਾਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਅਤੇ ਤੱਤ ਗਣੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਗਣੇਸ਼ ਨੂੰ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਦੂਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਵਤੇ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਰਿਸ਼ੀ ਅਗਸਤਿਆ ਅਤੇ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਮੂਲਧਾਰਾ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚਾਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ-ਪਾਰਾ, ਪਸ਼ਯੰਤੀ, ਮੱਧਮਾ ਅਤੇ ਵੈਖਾਰੀ। ਪਵਿੱਤਰ ਓਮ ਨੂੰ ਉਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਇਸ ਤਰਾਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਹਾਥੀ ਦਾ ਸਿਰ ਅਤੇ ਵੱਲ ਖਾਂਦੀ ਹੋਈ ਸੁੰਢ ਹੈ। ਚੰਦਰਮਾ ਉਸ ਦੇ ਮੱਥੇ ਨੂੰ ਪਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਖੱਬੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੰਨਾ ਫਡ਼ਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਇੱਕ ਪਾਸ਼ਾ (ਇੱਕ ਅਨਾਰ ਦਾ ਫਲ, ਇੱਕ ਅਮਰੂਦ ਦਾ ਫਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੀ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਸਰੀਰ ਵੱਡਾ ਹੈ। ਇਹ ਰੂਪ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਭਰਾ ਕਾਰਤੀਕੇਆ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਖਰੀ ਲਾਈਨ ਨੋਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਗਣੇਸ਼ ਹਮਸਾਦਵਾਨੀ ਰਾਗ ਤੋਂ ਖੁਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਉਸ ਰਾਗ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਗਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਆਈ. ਏ. ਐੱਸ. ਟੀ.
ਵਾਤਾਪੀ ਗਾਨਾਪਤੀਮ ਭਜੇਹਮ ਵਾਰਾਨਾਸਿਆਮ ਵਰਪ੍ਰਦਮ ਸ਼੍ਰੀ
ਭੂਤਾਦੀ-ਸੰਸੇਵਿਤਾ-ਕਰਣਮ'ਭੂਤ-ਭੂਤਿਕਾ-ਪ੍ਰਪਾਂਕ-ਭਰਨਮ'ਵਿਤਰਾਗਿਨਮ ਵਿਨਤਾ-ਯੋਗਿਨਮ (or) ਵਿਤਰਾਗਿਨਮ੍ ਵਿਨਤਾ-ਯੋਗੀਨਮ'ਵਿਸ਼ਵਕਰਣਮ ਵਿਘਨਵਰਨਮ
ਪੁਰਾ ਕੁੰਭ-ਸੰਭਵ-ਮੁਨੀਵਰ'ਪ੍ਰਪੁਜਿਤਮ ਤ੍ਰਿਕੋਣਾ-ਮੱਧਯਗਮ'ਮੁਰਾਰੀ-ਪ੍ਰਮੁਖਾਡੂਪਸਿਤਮ'ਮੂਲਧਾਰ-ਖੇਤਰਸਥੀਤਮ ਪਰਾਡੀ ਕੈਟਵਾਰੀ ਵਾਗਤਮਕਮ'ਪ੍ਰਨਾਵ-ਸਵਰੂਪ ਵਕਰਤੁੰਡਮ'ਨਿਰੰਤਰ ਨਿਟਿਲਾ ਚੰਦਰਖੰਡਮ'ਨੀਜਾ ਵਾਮਕਰਾ ਵਿਧ੍ਰਿਤਕਸ਼ੁਦੰਦਮ ਕਰੰਬੂਜਾ-ਪਾਸ-ਬੀਜ-ਪੁਰਮ ਕਲੂਸ਼ਾ-ਵਿਦੂਰਮ ਭੂਤਕਰਮ ਹਰਦੀ-ਗੁਰੂਗੁਹਾ-ਤੋਸ਼ਿਤਾ-ਬਿੰਬਮ ਹੰਸਧਵਨੀ ਭੂਸ਼ਿਤਾ ਹੇਰਾਮਬਮ

ਸੰਗੀਤ

ਸੀ 'ਤੇ ਸ਼ਡਜ ਦੇ ਨਾਲ ਹਮਸਾਦਵਾਨੀ ਰਾਗ।

ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਨੇ ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਦੀ ਰਚਨਾ ਹਮਸਧਵਨੀ ਰਾਗ (ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਢੰਗ) ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ 1790 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਭਜਨ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਹੈ, ਕ੍ਰਿਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਾਰਵਤੀ ਪਥਿਮ ਮੁਥੁਸੁਵਾਮੀ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ "ਵਧੇਰੇ ਰਵਾਇਤੀ-ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ ਉੰਤੇ ਵਧੇਰੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ-" ਕਰਨਾਟਕੀ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।  ਰਾਮਾਸਵਾਮੀ ਦੇ ਹੋਰ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ, ਜੋ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਵੀ ਸਨ, ਨੇ ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚਨਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਰਾਗ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਜਿਸ ਤੰਤਰੀ ਸਕੂਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਨ, ਉਸ ਅਨੁਸਾਰ ਸੁਰਾਂ (ਸੰਗੀਤਕ ਨੋਟਸ) ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੰਬੰਧ ਹੈ। ਸੁਰ ਸ਼ਡਜ(ਸ) ਮੂਲਧਾਰਾ ਚੱਕਰ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਗਣੇਸ਼ ਹੈ। ਇਹ ਗੰਧਾਰ ਅਤੇ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦੇ ਨੋਟਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ (ਨਿਸ਼ਾਦ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਅਕਸਰ ਹਾਥੀ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ-ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਾਥੀ ਦੇ ਸਿਰ ਵਾਲੇ ਦੇਵਤਾ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਹੈ।  ਇਹਨਾ ਸੁਰਾਂ ਦੇ ਵਿਅੰਜਨ,ਗ ਅਤੇ ਨੀ ਵੀ ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਨਾਮ (ਗ-ਨੀ -ਪਤੀ) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅੰਜਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਨੇ ਗਣੇਸ਼ ਨਾਲ ਤੰਤਰੀ ਸਬੰਧਾਂ ਕਾਰਨ ਆਪਣੇ ਆਮ ਰਾਗਾਂ ਤੋਂ ਹਟ

ਕੇ ਹਮਸਾਦਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇਗੀ। ਐਮੀ ਕੈਟਲਿਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਰਚਨਾ ਇੱਕ ਨੱਚਣ ਵਾਲੇ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਨੂੰ ਸੰਕੇਤ ਕਰਨ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ।

ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੀਆਂ ਸੰਗੀਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ ਅਤੇ 11 ਚੇਲਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਪਾਸ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਸੁੱਬਰਾਮਾ (1838-1906) ਨੇ ਆਪਣੇ ਦਾਦਾ ਅਤੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਬਾਲਾਸਵਾਮੀ ਤੋਂ ਅਪਨਾ ਕੇ ਗੀਤਾਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਬਰਾਮਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ, ਵੈਂਕਟੇਸ਼ਵਰ ਏਟੱਪਾ ਤੀਜੇ-ਏਟਯਾਪੁਰਮ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਚਿੰਨਾਸਵਾਮੀ ਮੁਦਾਲੀਅਰ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਸੁਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗੀਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪਰਿਵਾਰ ਤਮਿਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੀ, ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਤੇਲਗੂ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਛਾਪੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਤੇਲਗੂ ਲੋਕ ਸਨ ਅਤੇ ਬਹੁ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਦਰਬਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਉਸ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ, ਤੇਲਗੂ ਸਨ। ਸੰਗੀਤਾ ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਨੀ (1904) ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦੀਆਂ 229 ਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਸੁੱਬਰਾਮਾ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਬੋਲ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕ ਸੁਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ। 'ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸਿਰਫ਼ ਵਾਤਾਪੀ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਇੱਕ "ਪੱਛਮੀ ਸਟਾਫ ਟ੍ਰਾਂਸਨੋਟੇਸ਼ਨ" ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ "ਧੁਨ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਟੈਕਸਟ ਦਾ ਰੋਮਨ ਲਿੱਪੀਕਰਨ" ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।

ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਮਦਰਾਸ ਸੰਗੀਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ 1961 ਵਿੱਚ ਤਮਿਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਾ ਸੰਪ੍ਰਦਿਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਨੀ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਜੋ ਚੇਨਈ ਦੇ ਕਾਰਨਾਟਿਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ (ਜੋ ਉਦੋਂ ਮਦਰਾਸ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਤਮਿਲ ਨਾਡੂ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਤਮਿਲ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਸਨ) ਦੀ ਮੰਗ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਸ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੰਜ-ਖੰਡਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਰਚਨਾ ਅੱਜ ਭਜਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹੈ।

ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੁੱਬਰਾਮਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਭਜਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਪੂਰਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਸੀ, ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਭਾਗ, ਪੱਲਵੀ ਅਤੇ ਅਨੁਪਲਵੀ, ਚਿੰਨਾਸਵਾਮੀ ਮੁਦਾਲੀਅਰ ਦੁਆਰਾ 1896 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸੀਰੀਅਲ "ਯੂਰਪੀਅਨ ਸੰਕੇਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਸੰਗੀਤ" ਦੇ ਇੱਕ ਅੰਕ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਦਾ ਸਾਰ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਮਸਾਦਵਾਨੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਸੰਵਾਦ ਵਿੱਚ,ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਨੂੰ ਰਾਗ ਦੀ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੰਗੀਤਕ ਸੰਕੇਤ ਸ਼ਾਇਦ ਮੁਦਾਲੀਅਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਲਿਖੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਰਚਨਾ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤਕ ਸੰਕੇਤ ਸੰਗੀਤਾ ਸੰਪ੍ਰਦਿਆ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਨੀ ਵਿੱਚ ਮਿਆਰੀ ਸੰਗੀਤਿਕ ਸੰਕੇਤ ਤੋਂ ਕਾਫ਼ੀ ਵੱਖਰੇ ਹਨ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਟੁਕੜਾ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ "ਤਤਪੀ ਗਾਨਾਪਤਿਮ" ਦਾ ਹਰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਧੁਨ ਦੇ ਸੁਧਾਰੇ ਗਏ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਹਾ ਵੈਦਿਆਨਾਥ ਅਈਅਰ (1844-1893) ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਅਈਅਰ ਨੇ ਸਤਰਾਂ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਖੁਦ ਦੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਕ੍ਰਿਤੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦਾ ਸੰਸਕਰਣ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਅੱਜ ਤੱਕ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਭਜਨ ਦਾ "ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਹਾਲ ਹੀ ਦਾ ਸੰਕੇਤ" ਪੀ. ਸੰਬਾਮੂਰਤੀ ਦੁਆਰਾ ਤਮਿਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਨੋਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਜਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਰੋਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮਹੱਤਵ

ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਨੂੰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਦਾ "ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਟੁਕੜਾ" ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸੰਨ 1991 ਵਿੱਚ, ਐਮੀ ਕੈਟਲਿਨ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਭਜਨ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਾਦਾਸਵਰਮ ਅਤੇ ਥਵਿਲ ਸੰਗੀਤ ਯੰਤਰਾਂ ਨਾਲ ਜਲੂਸ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਇਹ ਭਜਨ ਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਤਾਪੀ ਗਣਪਤੀਮ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪੜਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਸੰਗੀਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਰਚਨਾ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਖੂਬ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੰਗੀਤਕ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਭਜਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਮਾਲਕ ਵਜੋਂ ਭੂਮਿਕਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ੁਭ ਕੰਮ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਣ ਤੇ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਡਾਂਸਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਗਣੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਨਾਲ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਐਮੀ ਕੈਟਲਿਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇਸ ਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਦੇਵਤਾ, ਗਣੇਸ਼, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਬਣਾਏ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਮਧੁਰ ਅਤੇ ਸਧਾਰਨ ਸੰਗੀਤ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।

•