ਸਧਰਮਪੁੰਡਰੀਕ ਸੂਤਰ

ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਦੇ ਅਧਿਆਇ 25: "ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਗੇਟਵੇ" ਵਿੱਚ ਚਿੱਟੇ ਕਮਲ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਜਾਪਾਨੀ ਚਿੱਤਰ। ਸੁਗਾਵਾਰਾ ਮਿਤਸੁਸ਼ੀਗੇ, ਕਾਮਾਕੁਰਾ ਪੀਰੀਅਡ, ਸੀ. 1257, ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ਼ ਆਰਟ, ਨਿਊਯਾਰਕ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਪਾਠ।

ਸਧਰਮਪੁੰਡਰੀਕ ਸੂਤਰ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: सद्धर्मपुण्डरीकसूत्रम्, ਸੱਚੇ ਧਰਮ ਦੇ ਚਿੱਟੇ ਕਮਲ ਬਾਰੇ ਸੂਤਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਤ ਬੋਧੀ ਮਹਾਯਾਨ ਸੂਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਗ੍ਰੰਥ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਤਿਆਨਤਾਈ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਦੇ ਡੈਰੀਵੇਟਿਵ ਸਕੂਲ, ਜਾਪਾਨੀ ਟੇਂਡਾਈ ਅਤੇ ਨਿਚਿਰੇਨ, ਕੋਰੀਆਈ ਚੇਓਂਟੇ ਅਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਥੀਅਨ ਥਾਈ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦੇ ਸਕੂਲ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਹੋਰ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਬੋਧੀ ਸਕੂਲਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ੇਨ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੋਧੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪਾਲ ਵਿਲੀਅਮਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੋਧੀਆਂ ਲਈ, ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਕੀਮੁਨੀ ਬੁੱਧ ਦੀ ਅੰਤਮ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ-ਮੁਕਤੀ ਲਈ ਸੰਪੂਰਨ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ". ਅਮਰੀਕੀ ਬੋਧੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡੋਨਾਲਡ ਐਸ. ਲੋਪੇਜ਼ ਜੂਨੀਅਰ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ "ਸਾਰੇ ਬੋਧੀ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ", "ਬੋਧੀ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਪੁਨਰ-ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ"।

ਲੋਟਸ ਸੂਤਰਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਮਹਾਯਾਨ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਲਈ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਬੋਧੀ ਮਾਰਗ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸ ਗਿਆਨ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਸਾਰੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਗਿਆਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੇ "ਕੁਸ਼ਲ ਸਾਧਨ" ਹਨ। ਦੂਜਾ ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਅਥਾਹ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ, ਉਹ ਵਿੱਚ ਅੰਤਿਮ ਨਿਰਵਾਣ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਗਿਆ (ਉਹ ਸਿਰਫ ਉਪਾਇਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ), ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਧਰਮ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। [ਨੋਟ 1]

ਸਿਰਲੇਖ

ਦੱਖਣੀ ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਹੱਥ-ਲਿਖਤ।

ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਦਾ ਜਪਾਨੀ ਸਿਰਲੇਖ (ਦਾਈਮੋਕੂ) ਇੱਕ ਪੱਥਰ ਦੇ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਸੂਤਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਿਰਲੇਖ ਸੱਧਰਮ ਪੁੰਡਰਿਕ ਸੂਤਰ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਨੁਵਾਦ "ਚੰਗੇ ਧਰਮ ਦੇ ਕਮਲ ਦੇ ਫੁੱਲ ਦਾ ਸ਼ਾਸਤਰ" ਜਾਂ "ਸੱਚੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਚਿੱਟੇ ਕਮਲ ਉੱਤੇ ਭਾਸ਼ਣ" ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:[6]

• ਚੀਨੀ: 妙法蓮華經; ਪਿਨਯਿਨ: Miàofǎ Liánhuá jīng। ਇਹ ਕੁਮਾਰਜੀਵਾ ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਹੈ। ਅੱਖਰਾਂ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: ਸੂਖਮ ਧਰਮ ਕਮਲ ਫੁੱਲ ਸੂਤਰ

ਛੋਟਾ ਸਿਰਲੇਖ: ਚੀਨੀ: 法華經; ਪਿਨਯਿਨ: Fǎhuá jīng ("ਧਰਮ ਫਲਾਵਰ ਸੂਤਰ")

ਧਰਮਰਕਸ਼ਾ ਦੇ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਚੀਨੀ ਹੈ: 正法華經; ਪਿਨਯਿਨ: Zhèngfǎ huá jīng ("ਸੱਚਾ ਧਰਮ ਫਲਾਵਰ ਸੂਤਰ")

• ਜਾਪਾਨੀ: 妙法蓮華経, ਰੋਮਨਾਈਜ਼ਡ: Myōhō Renge Kyō (ਛੋਟਾ: Hoke-kyō)

• ਕੋਰੀਅਨ: 묘법연화경/妙法蓮華經; RR: Myobeop Yeonhwa gyeong (ਛੋਟਾ: 법화경; Beophwa gyeong)।

• ਤਿੱਬਤੀ: དམ་ཆོས་པད་མ་དཀར་པོའི་མདོ, Wylie: dam chos padma dkar dkar po'Ilpoi do'lpoi m:

• ਵੀਅਤਨਾਮੀ: Diệu pháp Liên hoa kinh (ਛੋਟਾ: Pháp hoa kinh)।

• ਪੁਰਾਣਾ ਉਈਗਰ: 𐽱𐽰𐽼 𐽲𐽳𐽰 𐽷𐽶 𐽰𐽰𐾀𐽸𐽶𐽵 𐽺𐽳𐽹 𐽿𐽰𐽐𐽰 𐽻𐽳𐽸𐽳𐽾 (Fapḫuaké atlïġ nom čečeki sudur}}) (Fapḫuaké ਦੇਰ ਨਾਲ ਮੱਧ ਚੀਨੀ: 法華經, ਰੋਮਨਾਈਜ਼ਡ: pɨɋɐpuaˠ) ਦੀ ਉਇਘੁਰ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਹੈ

• ਟਾਂਗੁਟ (ਰੋਮਨਾਈਜ਼ਡ): ਥਯੋ ਤਸ੍ਯੇ ਫਾ ਸੇ ਲਿਡਵੀ ਰਾਈ

ਜਾਪਾਨੀ ਬੋਧੀ ਪੁਜਾਰੀ ਨਿਚਿਰੇਨ ਦਾਈਸ਼ੋਨਿਨ (1222–1282) ਨੇ ਇਸ ਸਿਰਲੇਖ ਨੂੰ ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਰ ਮੰਨਿਆ। ਸਿਰਲੇਖ ਦਾ ਜਾਪ [ ਨਮ ਮ੍ਯੋ ਹੋ ,ਰੇਂਗੇ ਕਿਓ ] ਮੁਢਲਾ ਧਾਰਮਿਕ ਅਭਿਆਸ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਸੀ।[7][8]

ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇ

ਇੱਕ ਵਾਹਨ, ਕਈ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨ

ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨਾਂ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: upāyakauśalya or upāya, ਅਧਿਆਇ: fangbian, Jp.: hōben) 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਹਦਾਇਤਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਗੱਲ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਰਣਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਇਸ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਾਂ ਜਾਂ ਰੂਪਕਾਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮਝਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ, ਬੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ 'ਕੁਸ਼ਲ' ਜਾਂ 'ਸਹੀ' ਅਭਿਆਸਾਂ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ (ਜਾਗਰਣ ਲਈ "ਤਿੰਨ ਵਾਹਨ" ਸਮੇਤ) ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ "ਇੱਕ ਵਾਹਨ" (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ekayana, ਅਧਿਆਇ:一乘; yīchéng) ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋਣ ਲਈ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਸਰਵਉੱਚ ਅਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਘੇਰਨ ਵਾਲਾ ਮਾਰਗ ਹੈ ਜੋ ਬੁਧਾਹੁੱਡ ਵਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1][10] ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਹ ਇੱਕਲਾ ਵਾਹਨ ਹੋਰ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅਣਗਿਣਤ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨ ਹਨ ਜੋ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਅਤੇ ਢੰਗ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁੱਧ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, "ਦਸਾਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਮਰਜ਼ੀ ਭਾਲੋ, ਬੁੱਧਾਂ ਦੇ ਉਪਾਇਆਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਾਹਨ ਨਹੀਂ ਹੈ।"[1]

ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਮਹਾਯਾਨ ("ਮਹਾਨ ਵਾਹਨ") ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਰਸਤਾ ਹੈ ਜੋ ਪੁਨਰ ਜਨਮ (ਬੋਧੀ ਸੰਤ ਦਾ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਨਿਰਵਾਣ ਜਾਂ "ਵਿਨਾਸ਼") ਦੇ ਕੱਟਣ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰਿਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹਾਦਰੀ ਨਾਲ ਦੁੱਖਾਂ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਸੰਪੂਰਨ ਬੁੱਧਵਾਦ ਵੱਲ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹੋਏ। [1] ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਿਰੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬੁੱਧ ਦੀ ਮਹਾਨ ਦਇਆ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਇੱਛਾ (ਬੋਧਿਚਿਤ) ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਸੰਦਰਭਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ। [11] ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁੱਧ ਲੋਟਸ ਸੂਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ: "ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਮੈਂ ਬੁੱਧ ਬਣਿਆ ਹਾਂ, ਮੈਂ ਸਿਖਾਉਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਤਮਕ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਅਣਗਿਣਤ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।" [12]

ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਇਹ ਵੀ ਐਲਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ "ਇੱਕ ਬੁੱਧ-ਵਾਹਨ" ਦੇ ਅੰਤਮ ਸੱਚ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹਨ, ਪ੍ਰਚਾਰੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਇੱਕ ਟੀਚਾ ਜੋ ਬਿਨਾ ਕਿਸੀ ਭੇਦ ਭਾਵ ਦੇ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।[1][14] ਇਸਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੁਝ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਤੇ ਲੜੀਵਾਰ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝੇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੇ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[2] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਰੀਵਜ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੁਭਾਸ਼ੀਏ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਬਹੁਲਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸੰਮਲਿਤ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਨੇ ਇਸ ਸਰਵਵਿਆਪਕਤਾ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ।[2][14]

ਰੀਵਜ਼ ਇਹ ਵੀ ਨੋਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਏਕਤਾ ਅਤੇ ਅੰਤਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰੀਵਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ "ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਇੱਕ ਏਕਤਾ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।" ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੁੱਧ ਜੋ ਸਾਰੇ ਸ਼ਾਕਿਆਮੁਨੀ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਸਾਰੇ ਇੱਕੋ ਗੱਲ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। [15]

ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ।

ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਿੱਖਿਆ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਜੀਵ ਬੁੱਧ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। [18] ਸੂਤਰ ਬੁੱਧ ਦੇ ਗਿਆਨਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਟੀਚਾ ਸਮਝਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਜਿਹੜਾ ਵੀ ਧਰਮ ਸੁਣਦਾ ਹੈ, ਕੋਈ ਵੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।" [1] ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਬੁੱਧਵਾਦ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਮ ਬੋਧੀ ਖਲਨਾਇਕ ਦੇਵਦੱਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। [19][20][21] ਅਧਿਆਇ 10 ਵਿੱਚ, ਬੁੱਧ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਣਗੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਭਿਕਸ਼ੂ, ਸਾਧਵੀਆਂ, ਆਮ ਲੋਕ, ਅਤੇ ਨਾਗਾਂ ਵਰਗੇ ਕਈ ਗੈਰ-ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। [22] ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਉਹ ਵੀ, ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਸਧਾਰਨ ਭਗਤੀ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨਾ, ਜਾਂ ਬੁੱਧ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਬਣਾਉਣਾ, ਓਹ ਵੀ ਹਰ ਹਾਲ ਵਿਚ ਬੁਧਾਹੁਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ । [23]

ਜੀਨ ਰੀਵਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਹੋਣ ਦੀ ਇਸ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਤੇ "ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਲਈ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਨ ਲਈ।" [18] ਰੀਵਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨਨ੍ਹੀ ਡਰੈਗਨ ਕੁੜੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਵੀ ਭਿਕਸ਼ੂਆਂ ਵਾਂਗ ਬੁੱਧ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। [24]ਰੀਵਜ਼ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮਾਵੇਸ਼ੀ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਵੇਖਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬੁੱਧ-ਧਰਮ ਦੀ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬੁੱਧ-ਧਰਮ "ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸਮਾਨਤਾ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਬਿਨਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਭੇਦਭਾਵ ਦੇ

ਹਾਲਾਂਕਿ ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ-ਸੁਭਾਓ (ਬੁੱਧਧਾਤੂ) ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਜਾਪਾਨੀ ਵਿਦਵਾਨ ਹਾਜੀਮੇ ਨਾਕਾਮੁਰਾ ਅਤੇ ਅਕੀਰਾ ਹੀਰਾਕਾਵਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸੰਕਲਪ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। [25][26] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਟਿੱਪਣੀ (ਵਸੁਬੰਧੂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ), ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਬੁੱਧ-ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵਜੋਂ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ। [27][28] ਚੀਨੀ ਟਿੱਪਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਅਧਿਆਇ 20 ਵਿੱਚ ਬੋਧੀਸਤਵਨੈਵਰ ਡਿਸ੍ਪੈਰੇਜਿੰਗ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਮਲ [ਲੋਟਸ ]ਬੁੱਧ-ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਨੂੰ ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਸੀ। [1]

ਬੁੱਧਾਂ ਅਤੇ ਬੋਧੀਸਤਵਾਂ ਦਾ ਸੁਭਾਅ

ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੁੱਖ ਧਾਰਨਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਅਥਾਹ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਣਗਿਣਤ ਯੁੱਗ ਪਹਿਲਾਂ ਬੁੱਧਤਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਧਰਮ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਅਣਗਿਣਤ, ਕਲਪਨਾ ਤੋਂ ਪਰੇ, "ਸਦਾ ਸਥਾਈ, ਕਦੇ ਨਾਸ਼ਵਾਨ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [29] ਸ਼ਾਕਯਾਮੁਨੀ ਬੁੱਧ (ਭਾਵ, ਬੁੱਧ ਗੌਤਮ) ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਮੌਤ (ਪਰਣਿਰਵਾਣ, "ਅੰਤਮ ਨਿਰਵਾਣ") ਨੂੰ ਇੱਕ ਭਰਮਪੂਰਨ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨ ਜੋ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਹੈ। [30][31][32][29]

ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਕਿ ਇੱਕ ਬੁੱਧ ਦੀ ਸਰੀਰਕ ਮੌਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਤ ਹੈ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੁੱਧ, ਪ੍ਰਭੂਤਾਰਨ, ਦੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰਾਫਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੰਡਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਯੁੱਗ ਪਹਿਲਾਂ ਲੋਟਸ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਬੁੱਧ ਮੌਜੂਦ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਜੋ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ), ਸਗੋਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿ ਬੁੱਧਾਂ ਦੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਧਾਰਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰੇ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਯੁੱਗਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਅਕਸਰ ਸਪੇਸ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਸੰਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਮਾਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਾਲਹੀਣਤਾ ਅਤੇ ਅਕਲਪਿਤ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ,।[9][33]

ਜੈਕਲੀਨ ਸਟੋਨ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਸਾਡੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੋਟਸ ਅਧਿਆਇ 16 ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਬੁੱਧ "ਇਸ ਸਾਹਾ ਸੰਸਾਰ [ਦੁਖ ਭਰੇਆ ਸੰਸਾਰ ] ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰੰਤਰ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਵਿਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।" [34] ਸਟੋਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦਾ ਖੇਤਰ (ਬੁੱਧਕਸ਼ੇਤਰ) "ਕੁਝ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਾਸ਼, ਖ਼ਤਰੇ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਹੋਣ ਦੇ ਸਾਡੇ ਆਮ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਬਿਲਕੁਲ ਵੱਖਰਾ ਹੈ।" ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ, ਜੋ ਕਿ ਤਿਆਨਤਾਈ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ, "ਇਹ ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਧਰਤੀ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਥਾਨ ਨਹੀਂ ਹਨ ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਦ੍ਵੈਤ ਹਨ।" [34]

ਜੀਨ ਰੀਵਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਇਹ ਵੀ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਵਤਾਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਅਣਗਿਣਤ ਬੋਧੀਸਤਵ ਚੇਲੇ ਹਨ।[ਧਰਤੀ ਦੇ ਬੋਧੀਸਤਵਾ ] ਇਹ ਬੋਧੀਸਤਵ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਆਪ ਚੋਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੀਵਜ਼ ਲਈ "ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਬੁੱਧ ਦਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਲੰਮਾ ਜੀਵਨ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਅਵਤਾਰ ਹੋਣ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਜ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।"[15]

ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ

ਇਹ ਸੂਤਰ ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਨਾਟਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[35] ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੇਖਕ ਸੰਘਰਕਸ਼ੀਤਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੋਟਸ ਸੂਤਰ ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਹਮੰਡ ਨੂ ਆਪਣੀ ਸਟੇਜ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਅਦਾਕਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ "ਲਗਭਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬੋਲਦਾ ਹੈ।"[36]

ਜੀਨ ਰੀਵਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੂਤਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਹਿੱਸਾ "ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਇੱਕ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਸੱਚ (ਅਦਭੁਤ ਧਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਵਾਹਨ) ਨੂੰ ਸਪਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ", ਦੂਜਾ ਭਾਗ "ਬੁੱਧ (ਸਦੀਵੀ ਮੂਲ ਬੁੱਧ) ਦੇ ਸਦੀਵੀ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ; ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਹਿੱਸਾ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸਲ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ (ਬੋਧੀਸਤਵ ਮਾਰਗ) 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।"[37]

ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੀ ਅਧਿਆਇ ਦਰ ਅਧਿਆਇ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕੁਮਾਰਜੀਵ ਦੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਚੀਨੀ ਸੰਸਕਰਣ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੰਸਕਰਣ ਹੈ। [38] ਦੂਜੇ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਧਿਆਇ ਭਾਗ ਹਨ।

ਅਧਿਆਇ 1

ਗਿਰਝ ਸਿਖਰ [ਈਗਲ ਪੀਕ ] 'ਤੇ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਦੌਰਾਨ, ਸ਼ਾਕਯਮੁਨੀ ਬੁੱਧ ਡੂੰਘੇ ਧਿਆਨ ਸਮਾਈ (ਸਮਾਧੀ) ਦੀ ਅਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਧਰਤੀ ਛੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਹਿੱਲਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਭਰਵੱਟਿਆਂ (ਉਰਣਾਕੋਸ਼) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਰਨ ਕੱਢਦੇ ਹਨ ਜੋ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਬੁੱਧ-ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। [ਨੋਟ 2][40][41] ਮੈਤ੍ਰੇਯ ਹੈਰਾਨ ਹਨ ਕਿ ਇਸਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ, ਅਤੇ ਬੋਧੀਸਤਵ ਮੰਜੂਸ਼੍ਰੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਨੇ ਇਹ ਚਮਤਕਾਰ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬੁੱਧ ਚੰਦਰਸੂਰਿਆਪ੍ਰਦੀਪ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੀ। ਉਹ ਫਿਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਆਪਣੀ ਅੰਤਮ ਸਿੱਖਿਆ, ਚੰਗੇ ਧਰਮ ਦਾ ਚਿੱਟਾ ਕਮਲ, ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹਨ । [42][43][44] ਦਰਅਸਲ, ਮੰਜੂਸ਼੍ਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਸੂਤਰ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਬੁੱਧਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਣਗਿਣਤ ਵਾਰ ਸਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। [45]

ਅਧਿਆਇ 2-9

ਆਧੁਨਿਕ ਵਿਦਵਾਨ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਧਿਆਇ 2-9 ਵਿੱਚ ਪਾਠ ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਹੈ। ਅਧਿਆਇ 2 ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਐਲਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਰਸਤਾ, ਇੱਕ ਵਾਹਨ, ਬੁੱਧ ਵਾਹਨ (ਬੁੱਧਯਾਨ) ਮੌਜੂਦ ਹੈ।[46] ਇਹ ਸੰਕਲਪ ਅਧਿਆਇ 3-9 ਵਿੱਚ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਾਂ, ਪਿਛਲੀਆਂ ਹੋਂਦਾਂ ਦੇ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਸਚੇਤਤਾ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[47]

ਅਧਿਆਇ 2: ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨ

ਸ਼ਾਕਿਆਮੁਨੀ ਆਪਣੇ ਸਰੋਤਿਆਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਆਪਣੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਢਾਲਣ ਲਈ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ।[48] ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਓਹਨਾ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਅਕਲਪਿਤ ਹਨ।ਸ਼ਾਰੀਪੁਤਰ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੰਜ ਹਜ਼ਾਰ ਭਿਕਸ਼ੂ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੇ।[44] ਬੁੱਧ ਫਿਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤਿੰਨ ਵਾਹਨ (ਯਾਨ) ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨ ਹਨ, ਅਤੇ ਉਹ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਾਹਨ (ਏਕਾਯਾਨ) ਹਨ।[44] ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਬੁੱਧਾਂ ਦਾ ਅੰਤਮ ਉਦੇਸ਼ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ "ਬੁੱਧ ਦੀ ਸੂਝ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ" ਅਤੇ "ਬੁੱਧ ਦੀ ਸੂਝ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਕਰਨ" ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। [49][50][51]

ਬੁੱਧ, ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲਾਭਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਜੋ ਲੋਕ ਸ਼ਰਧਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਰਲ ਰੂਪ ਵੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧਵਾਦ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣਗੇ। ਬੁੱਧ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਲੋਕ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ (ਅਤੇ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ) ਉਹ ਨਰਕ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਲੈਣਗੇ। [44]

ਅਧਿਆਇ 3: ਸੜਦੇ ਹੋਏ ਘਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ

ਬੁੱਧ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਇੱਕ ਯੁੱਗ (ਕਲਪ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਰੀਪੁਤਰ ਪਦਮਪ੍ਰਭਾ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਸ਼ਾਰੀਪੁਤਰ ਇਸ ਨਵੀਂ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਸੁਣ ਕੇ ਖੁਸ਼ ਹਨ, ਪਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਭਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਲੋਕ ਉਲਝਣ ਵਿੱਚ ਹਨ।[44] ਬੁੱਧ ਸੜਦੇ ਹੋਏ ਘਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਨਾਲ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਿਤਾ (ਬੁੱਧ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ) ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ (ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵਾਂ) ਨੂੰ ਸੜਦੇ ਹੋਏ ਘਰ (ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ) ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਿਡੌਣੇ ਵਾਲੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।[52] ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਬਾਹਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗੱਡੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਤਿੰਨ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕੁਸ਼ਲ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ - ਭਾਵੇਂ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਹੀ ਵਾਹਨ ਹੈ, ਭਾਵ ਮਹਾਂਯਾਨ। ਸੂਤਰ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਝੂਠ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਦਿਆਲੂ ਮੁਕਤੀਦਾਇਕ ਕਾਰਜ ਹੈ।[53][54][44]

ਅਧਿਆਇ 4: ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਸਮਝ

ਮਹਾਕਾਸ਼ਯਪ ਸਮੇਤ ਚਾਰ ਸੀਨੀਅਰ ਚੇਲੇ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।[55] ਉਹ ਗਰੀਬ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਅਮੀਰ ਪਿਤਾ (ਕਈ ਵਾਰ "ਉਜਾੜੂ ਪੁੱਤਰ" ਕਹਾਣੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਆਦਮੀ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ 50 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਭਿਖਾਰੀ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਬਹੁਤ ਅਮੀਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਪੁੱਤਰ ਪਿਤਾ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਪੁੱਤਰ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਛਾਣਦਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੇ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਆਦਮੀ ਤੋਂ ਡਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪਿਤਾ ਨੀਵੇਂ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉਸਨੂੰ ਕੂੜਾ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਦਾ ਹੈ। 20 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਪਿਤਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਬਿਹਤਰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਿਤਾ ਦੀ ਸਾਰੀ ਦੌਲਤ ਦਾ ਲੇਖਾਕਾਰ ਹੋਣਾ। ਫਿਰ ਇੱਕ ਦਿਨ ਉਹ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੀਨੀਅਰ ਚੇਲੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਪੁੱਤਰ ਵਰਗੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪੂਰਨ ਬੁੱਧਵਾਦ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਅੱਜ ਉਹ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਕੇ ਖੁਸ਼ ਹਨ।[56][57][44]

ਅਧਿਆਇ 5: ਚਿਕਿਤਸਕ ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ

ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਮਾਨਸੂਨ ਵਰਖਾ ਵਰਗਾ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪੋਸ਼ਣ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਪੌਦੇ, ਸ਼੍ਰਾਵਕਾਂ, ਪ੍ਰਤੀਕਬੁੱਧਾਂ ,ਬੋਧੀਸਤਵ, [58] ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। [59] ਸੂਤਰ ਦੇ ਕੁਝ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵੀ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਜੋ ਧਰਮ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਸੂਰਜ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਠੀਕ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਬੁੱਧ ਦਾ ਗਿਆਨ ਸਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਬਰਾਬਰ ਚਮਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਵੇਂ ਇੱਕ ਘੁਮਿਆਰ ਇੱਕੋ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੁੱਧ ਇੱਕੋ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ। [44]

ਅਧਿਆਇ 6: ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਾ ਦਾਨ

ਬੁੱਧ ਮਹਾਕਾਸ਼ਯਪ, ਮਹਾਮੌਦਗਲਿਆਨ, ਸੁਭੂਤੀ, ਅਤੇ ਮਹਾਕਾਤਿਆਨ ਦੇ ਭਵਿੱਖੀ ਬੁੱਧ ਹੋਣ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।[44]

ਅਧਿਆਇ 7: ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਬੁੱਧ ਅਤੇ ਭਰਮ ਸ਼ਹਿਰ

ਬੁੱਧ ਮਹਾਂਭਿਜਨਾਭਿਭੂ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਬੁੱਧ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬੋਧੀ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਯੁੱਗਾਂ ਬਾਅਦ ਜਾਗਣ ਤੇ ਪਹੁੰਚਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਚਾਰ ਮਹਾਨ ਸੱਚਾਈਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਭਰ ਉਤਪਤੀ ਸਿਖਾਈ। ਆਪਣੇ ਸੋਲ੍ਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ, ਉਸਨੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਯੁੱਗਾਂ ਲਈ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਸਿਖਾਇਆ। ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੇ ਸੂਤਰ ਸਿਖਾਇਆ। ਬੁੱਧ ਫਿਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਰੇ ਪੁੱਤਰ ਬੁੱਧ ਬਣ ਗਏ ਅਤੇ ਉਹ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। [44]

ਬੁੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤ ਵੀ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਖਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਥੱਕ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਜਾਦੂਈ ਭਰਮ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸਨੂੰ ਅਲੋਪ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। [60][61][62] ਬੁੱਧ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਾਦੂਈ ਸ਼ਹਿਰ "ਹੀਨਯਾਨ ਨਿਰਵਾਣ" ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਬੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਆਰਾਮ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਸਲ ਖਜ਼ਾਨਾ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਟੀਚਾ ਬੁੱਧ ਬਣਨਾ ਹੈ। [63][44]

ਅਧਿਆਇ 8: ਪੰਜ ਸੌ ਚੇਲਿਆਂ ਲਈ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ

ਪੂਰਨ ਮੈਤ੍ਰਾਇਣੀਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਬੁੱਧ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਸਰਵਉੱਚ ਗੁਰੂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਬੁੱਧਵਾਦ (ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਧਰਮਪ੍ਰਭਾਸ ਹੋਵੇਗਾ) ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਬੁੱਧ ਬਾਰਾਂ ਸੌ ਅਰਹਟਾਂ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਬੁੱਧਵਾਦ ਦੀਆਂ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪੰਜ ਸੌ ਅਰਹਟ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਹਰ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ, ਉਹ ਕਬੂਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਅਤੀਤ ਵਿੱਚ ਅਣਜਾਣ ਸਨ ਅਤੇ ਘਟੀਆ ਨਿਰਵਾਣ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ ਪਰ ਹੁਣ ਉਹ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ।[44]

ਅਰਹਟ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸ਼ਰਾਬ ਪੀਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੌਂ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਦੋਸਤ ਉਸਦੇ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਹਿਣਾ ਸਿਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਜਾਗਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ ਬਿਨਾਂ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਕੀਤੇ ਕਿ ਉਹ ਸੱਚਮੁੱਚ ਅਮੀਰ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਦੁਬਾਰਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਗਹਿਣੇ ਨੂੰ ਲੱਭਦਾ ਹੈ।[64][65][66][61] ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਗਹਿਣੇ ਨੂੰ ਬੁੱਧ-ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਸਮਝਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[67] ਜ਼ਿਮਰਮੈਨ ਨੇ ਤਥਾਗਤਗਰਭ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਨੌਂ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟਾਂਤਾਂ ਨਾਲ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਸਦਾ ਬੁੱਧ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।[68]

ਅਧਿਆਇ 9: ਸਿਖਿਆਰਥੀਆਂ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਲਈ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀਆਂ

ਆਨੰਦ, ਰਾਹੁਲ, ਅਤੇ ਦੋ ਹਜ਼ਾਰ ਭਿਕਸ਼ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਬੁੱਧ ਹੋਣ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ।[69]

ਅਧਿਆਇ 10–22

ਅਧਿਆਇ ਦਸ ਤੋਂ ਬਾਈ ਬੋਧੀਸਤਵ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਦੇ ਅਥਾਹ ਅਤੇ ਅਕਲਪਿਤ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਅਤੇ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕਤਾ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। [47] ਅਧਿਆਇ 10 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਾਕੀ ਅਧਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਹੈ। [ਨੋਟ 3]

ਅਧਿਆਇ 10: ਧਰਮ ਗੁਰੂ

ਬੁੱਧ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜੋ ਕੋਈ ਸੂਤਰ ਦੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪੰਕਤੀ ਵੀ ਸੁਣੇਗਾ, ਉਹ ਬੁੱਧ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। [44] ਇਹ ਅਧਿਆਇ ਸੂਤਰ ਸਿਖਾਉਣ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ, ਗਲੇ ਲਗਾਉਣਾ, ਪੜ੍ਹਨਾ, ਪਾਠ ਕਰਨਾ, ਨਕਲ ਕਰਨਾ, ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨਾ, ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵਨ ਬਤੀਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਧਰਮ ਦੇ ਗੁਰੂਆਂ (ਧਰਮਭਾਣਕ) ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਬੁੱਧ ਦੇ ਦੂਤਾਂ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [71] ਬੁੱਧ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਬੁੱਧ ਹੋਣ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਵੀ ਸੂਤਰ ਸਿਖਾਇਆ, ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਸਤੂਪ ਬਣਾਏ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। [44] ਜਿਹੜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਕਮਲ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ ਉਹ ਖੂਹ ਪੁੱਟਣ ਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਸੁੱਕੀ ਧਰਤੀ ਲੱਭਣ ਵਰਗਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਬੋਧੀਸਤਵ ਜੋ ਕਮਲ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਉਹ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਵੇਗ ਵਰਗਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸੂਤਰ ਦੇ ਗੁਰੂਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਉਤਪ੍ਰੇਰਣਾ ਭੇਜੇਗਾ। [44]

ਅਧਿਆਇ 11: ਜਵਾਹਰਾਤ ਸਤੂਪ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣਾ

ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਵਾਹਰਾਤ ਸਤੂਪ (ਇੱਕ ਸ਼ੈਲੀਬੱਧ ਬੋਧੀ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ ਦਫ਼ਨਾਉਣ ਵਾਲਾ ਟਿੱਲਾ) ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਤੈਰਦਾ ਹੈ।[72] ਫਿਰ ਅੰਦਰੋਂ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।[73] ਬੁੱਧ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸਤੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਬੁੱਧ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ, ਪ੍ਰਭੂਤਰਤਨ, ਜਿਸਨੇ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਰਾਹੀਂ ਜਾਗਰਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਵੀ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਦੀ ਸੱਚਾਈ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਣ ਦੀ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ।[74][44]

ਦਸ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਕਯਮੁਨੀ ਬੁੱਧ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਹੁਣ ਬੁੱਧ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਬੁਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਬੁੱਧ ਸਤੂਪ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ।[44] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਭੂਤਰਤਨ ਸ਼ਾਕਯਮੁਨੀ ਨੂੰ ਜਵਾਹਰਾਤ ਸਤੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਬੈਠਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।[75][76] ਇਹ ਅਧਿਆਇ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਬੁੱਧਾਂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਵਿਚਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਅਣਗਿਣਤ ਯੁਗਾਂ ਤੱਕ ਜੀ ਸਕਦੇ ਹਨ।[73] ਡੋਨਾਲਡ ਲੋਪੇਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, "ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਬੁੱਧ ਨਿਰਵਾਣ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਰਦਾ ਨਹੀਂ ।"[77]

ਅਧਿਆਇ 12: ਦੇਵਦੱਤ

ਬੁੱਧ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਰਿਸ਼ੀ ਦਾ ਗੁਲਾਮ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਸੁਣ ਸਕੇ। ਇਹ ਰਿਸ਼ੀ ਕੋਈ ਹੋਰ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਦੇਵਦੱਤ ਸੀ, ਜੋ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਦੇਵਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਬਣਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ।[44]

ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ, ਮੰਜੂਸ਼੍ਰੀ ਨਾਗ ਰਾਜਾ ਸਾਗਰ ਦੀ ਧੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਬੋਧੀਸਤਵ ਪ੍ਰਜਾਕੁਟ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸ਼ੱਕੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਫਿਰ ਨਾਗ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।ਸ਼ਾਰੀਪੁਤਰ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਬੁੱਧ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਦੀਆਂ। ਨਾਗ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੀਮਤੀ ਗਹਿਣਾ ਭੇਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਭੇਟ ਨਾਲੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਬੁੱਧ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਹ ਇੱਕ ਪੁਰਸ਼ ਬੋਧੀਸਤਵ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[44] ਇਹਨਾਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਰਾਹੀਂ, ਬੁੱਧ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਹਰ ਕੋਈ ਗਿਆਨਵਾਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ - ਆਦਮੀ, ਔਰਤਾਂ, ਜਾਨਵਰ, ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਪਾਪੀ ਕਾਤਲ ਵੀ। [78]

ਅਧਿਆਇ 13: ਭਗਤੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ

ਬੁੱਧ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸਮੇਂ ਸੂਤਰ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਔਖੇ ਯੁੱਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ। ਬੋਧੀਸਤਵ ਭੈਸ਼ਯਰਾਜ, ਮਹਾਪ੍ਰਤਿਭਾਨ ਅਤੇ ਦੋ ਲੱਖ ਹੋਰ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਸੂਤਰ ਸਿਖਾਉਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੁੱਧ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਛੇ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਧਵੀਆਂ ਜੋ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਅਤੇ ਯਸ਼ੋਧਰਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਸਾਰੇ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। [79][44]

ਅਧਿਆਇ 14: ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਅਭਿਆਸ

ਮੰਜੁਸ਼੍ਰੀ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਕ ਬੋਧੀਸਤਵ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਕਿਵੇਂ ਫੈਲਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।[80] ਬੁੱਧ ਸੂਤਰ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰਿਕ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਵੱਖ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਰਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਖਾਲੀਪਣ ਨੂੰ ਵੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਤੀਜਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਸ਼ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵੀ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬੁੱਧਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁਕਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਣ।[44][81] ਧੀਰਜ, ਕੋਮਲਤਾ, ਸ਼ਾਂਤ ਮਨ, ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਦਇਆ ਵਰਗੇ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਕਰਨੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਅਧਿਆਇ 15: ਧਰਤੀ ਪਾੜ ਕੇ ਨਿਕਲਣਾ

ਬੁਧ ਸਵਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕੇ ਕਲਯੁਗ ਵਿਚ ਓਹਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੌਣ ਇਹ ਸੂਤਰ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਏਗਾ ? ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਬੋਧੀਸਤਵ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਇਸ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ, ਪਰ ਬੁੱਧ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ - ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਬੋਧੀਸਤਵ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਓਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਚੁਕੇ ਹਨ । ਫਿਰ ਜ਼ਮੀਨ ਖੁਲ੍ਹ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਬੋਧੀਸਤਵ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ (ਵਿਸ਼ਿਸ਼ਟਚਾਰਿਤਰਾ, ਅਨੰਤਚਾਰਿਤਰਾ, ਵਿਸ਼ੁਧਚਾਰਿਤਰਾ, ਅਤੇ ਸੁਪ੍ਰਤੀਸ਼ਿਤਚਾਰਿਤਰਾ‍ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ), ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹਨ। [82][83] ਮੈਤ੍ਰੇਯ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਬੋਧੀਸਤਵ ਕੌਣ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਸੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਨਹੀਂ ਸੁਣਿਆ। ਬੁੱਧ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਨੇ ਬੁੱਧਤਵ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਰ ਭੂਤਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਬੋਧੀਸਤਵ ਨੂੰ ਖੁਦ ਸਿਖਾਇਆ ਹੈ। [84] ਫਿਰ ਮੈਤ੍ਰੇਯ ਪੁੱਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਸੰਭਵ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬੋਧੀਸਤਵ ਯੁੱਗਾਂ ਤੋਂ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈ ਰਹੇ ਹਨ। [44]

ਅਧਿਆਇ 16: ਤਥਾਗਤ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਲ

ਬੁੱਧ (ਤਥਾਗਤ) ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਣਗਿਣਤ ਕੁਇੰਟਲੀਅਨ ਯੁੱਗ ਪਹਿਲਾਂ ਬੁੱਧਾਹੂਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣ ਦੇ ਇੱਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਅੰਤਿਮ ਨਿਰਵਾਣ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ । ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਸਿੱਖਿਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਜੀਵ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਾ ਹੋਣ।[44] ਫਿਰ ਬੁੱਧ ਉਸ ਉੱਤਮ ਡਾਕਟਰ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਸਿਖਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦਾ ਦਿਖਾਵਾ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਐਂਟੀਡੋਟ ਲੈਣ ਲਈ ਭਰਮਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਵਾਈ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਫਿਰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਬੁੱਧ ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਹੁਨਰਮੰਦ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਓਹਨਾਂ ਨੂੰ  ਝੂਠੇ ਵਜੋਂ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ

ਅਧਿਆਇ 17: ਗੁਣ

ਬੁੱਧ ਬੁੱਧ ਦੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਬਾਰੇ ਇਸ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਗੁਣ (ਪੁੰਨ ) ਜਾਂ ਲਾਭਾਂ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਸਿੱਖਿਆ ਨੇ ਅਣਗਿਣਤ ਬੋਧੀਸਤਵਾਂ ਨੂੰ, ਗੰਗਾ ਦੀ ਰੇਤ ਜਿਨੇਆਂ,ਨੂੰ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਧਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਹੈ।

ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀਆਂ ਪੰਜ ਸੰਪੂਰਨਤਾਵਾਂ ਦਾ ਯੁੱਗਾਂ ਲਈ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਡਾ ਲਾਭ ਹੈ। [44] ਬੁੱਧ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਬੋਧੀਸਤਵਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਇੱਕ ਸ਼ੁੱਧ ਧਰਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੇਖਣਗੇ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ, ਉਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੁਰਾਣੇ ਬੁੱਧਾਂ ਨੂੰ ਭੇਟਾਂ ਚੜ੍ਹਾ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਤੂਪ ਜਾਂ ਮੰਦਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਜੀਵ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਗੁਣ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਬੁੱਧਵਾਦ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਗੇ। ਇਹ ਅਧਿਆਇ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੁੱਧ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਚੈਤਿਆ [ਅਸੈਂਬਲੀ ਹਾਲ ]ਬਣਾਏ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। [44]

ਅਧਿਆਇ 18: ਅਨੰਦ

ਬੁੱਧ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਸੂਤਰ (ਜਾਂ ਇਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਪੰਕਤੀ ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ ਅਨੰਦ ਕਰਨ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਗੁਣ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਅਰਹੱਤਵ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਲ ਲਈ ਵੀ ਸੂਤਰ ਸੁਣਨ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। [44]

ਅਧਿਆਇ 19: ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਲਾਭ

ਬੁੱਧ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹਨ। ਉਹ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਛੇ ਗਿਆਨ ਇੰਦਰੀਆਂ (ਆਯਤਨਾ) ਸ਼ੁੱਧ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ ਅਤੇ ਅਰਬਾਂ ਸੰਸਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨਗੇ। [87][44]

ਅਧਿਆਇ 20: ਅਧਿਆਇ 20:ਕਦੇ ਨਿਰਾਦਰ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬੋਧੀਸਤਵਾ

ਬੁੱਧ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਦਾਪਰਿਭੂਤ ("ਕਦੇ ਨਿਰਾਦਰ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬੋਧੀਸਤਵਾ ਜਾਂ "ਕਦੇ ਵੀ ਨਿਰਾਦਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ") ਨਾਮਕ ਬੋਧੀਸਤਵ ਸਨ ਅਤੇ ਉਹ ਹਰ ਉਸ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੇ ਸਨ ਜਿਸਨੂੰ ਉਹ ਮਿਲੇ, ਚੰਗੇ ਜਾਂ ਮਾੜੇ, ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ, ਹਮੇਸ਼ਾ ਯਾਦ ਰੱਖਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। [88] ਕਦੇ ਵੀ ਨਿਰਾਦਰ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਜੇ ਮੱਠਵਾਸੀਆਂ ਅਤੇ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਮਖੌਲ ਅਤੇ ਨਿੰਦਾ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਪਰ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਜਵਾਬ ਦਿੰਦੇ ਸਨ ਕਿ "ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਤੁੱਛ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਤੁਸੀਂ ਬੁੱਧ ਬਣ ਜਾਓਗੇ।" [89] ਉਹ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੱਕ ਕਈ ਜਨਮਾਂ ਤੱਕ ਇਸ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਰਿਹਾ। [44]

ਅਧਿਆਇ 21: ਅਸੰਖਿਆ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀਆਂ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ

ਇਹ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਜਾਪਾਨੀ ਉਦਾਹਰਣ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵੀ ਸਥਾਨ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਅਧਿਆਇ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਗੁਪਤ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਨ। ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੋਧੀਸਤਵ (ਅਧਿਆਇ 15 ਵਿੱਚ) ਨੂੰ ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਸਾਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।[90] ਸ਼ਾਕਯਾਮੁਨੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭੂਤਰਤਨ ਆਪਣੀਆਂ ਜੀਭਾਂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਣਗਿਣਤ ਬੋਧੀਸਤਵ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਰਨਾਂ ਛੱਡਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਚਮਤਕਾਰ ਇੱਕ ਲੱਖ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਗਲੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਉਂਗਲਾਂ ਚੁਭਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਕੰਬਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਧਾਂ ਅਤੇ ਬੋਧੀਸਤਵ ਦਾ ਦਰਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਬੁੱਧ ਕਮਲ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ਾਕਯਾਮੁਨੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬੁੱਧ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੂਤਰ ਸਿਖਾਉਣ ਦੇ ਗੁਣ ਅਣਗਿਣਤ ਹਨ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਜਗ੍ਹਾ ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿਖਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਜਾਂ ਇਸਦੀ ਨਕਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਉਹ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ। [44]

ਅਧਿਆਇ 22: ਸੌਂਪਣਾ

ਬੁੱਧ ਆਪਣੀ ਸੰਗਤ ਦੇ ਸਾਰੇ ਬੋਧੀਸਤਵਾਂ ਨੂੰ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਸੌਂਪਦੇ ਹਨ।[91][92][93] ਆਪਣੇ ਹੀਰੇ ਜਵਾਹਰਾਤਾਂ ਵਾਲੇ ਸਤੂਪ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧ ਪ੍ਰਭੂਤਾਰਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਕਿਆਮੁਨੀ ਬੁੱਧ ਦੇ ਅਣਗਿਣਤ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਬੁੱਧ-ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।[94] ਡੋਨਾਲਡ ਲੋਪੇਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਮਲ ਸੂਤਰ "ਅਧਿਆਇ ਬਾਈਵੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਬੁੱਧ ਆਪਣੇ ਚੇਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ... ਵਿਦਵਾਨ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਕਮਲ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੇ ਸੰਸਕਰਣ ਦਾ ਅੰਤਮ ਅਧਿਆਇ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਖਰੀ ਛੇ ਅਧਿਆਇ ਛੇੜਛਾੜ ਸਨ।"[95] ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੰਸਕਰਣਾਂ ਅਤੇ ਵਿਕਲਪਿਕ ਚੀਨੀ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਅੰਤਮ ਅਧਿਆਇ ਹੈ। ਸ਼ਿਓਇਰੀ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਤਰ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣਾ ਸੰਸਕਰਣ ਇਸ ਅਧਿਆਇ ਦੇ ਨਾਲ ਖਤਮ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਇ 23-28 ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸੰਸਕਰਣ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।[96][97]

ਅਧਿਆਇ 23–28

ਇਹ ਅਧਿਆਇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬੋਧੀਸਤਵ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਰਮਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹਨ।[98]

ਅਧਿਆਇ 23: ਬੋਧੀਸਤਵ ਮੈਡੀਸਨ ਕਿੰਗ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮਾਮਲੇ（藥王菩薩本事品）

ਬੁੱਧ 'ਮੈਡੀਸਨ ਕਿੰਗ' (ਭੈਸ਼ਯਰਾਜ) ਬੋਧੀਸਤਵ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਨੇ ਪਿਛਲੇ ਜਨਮ ਵਿੱਚ ਬੋਧੀਸਤਵ ਸਰਵਸਤਵਪ੍ਰਿਯਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾਈ, ਬਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਕਈ ਵਿਸ਼ਵ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਮਾਨ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਰਵਉੱਚ ਭੇਟ ਵਜੋਂ।[99][100][101] ਇਹ ਅਧਿਆਇ "ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕਰਨ" ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੈਰ, ਉਂਗਲੀ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਅੰਗ) ਨੂੰ ਭੇਟ ਵਜੋਂ ਸਾੜਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[44] ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਜਾਪ ਕਰਨ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੁੱਧ ਇਹ ਐਲਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਨੌਂ ਉਪਮਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਸਾਰੇ ਸੂਤਰਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ ਹੈ। [102]

ਅਧਿਆਇ 24: ਬੋਧੀਸਤਵ ਗਡਗਦਸਵਰ（妙音菩薩品）

ਗਡਗਦਸਵਰ ('ਅਦਭੁਤ ਆਵਾਜ਼'), ਇੱਕ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਬੋਧੀਸਤਵ, ਬੁੱਧ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਲਈ ਗਿਰਝ ਦੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗਡਗਦਸਵਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਬੁੱਧ ਮੇਘਦੁੰਡੁਭਿਸ਼ਵਰਰਾਜ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਗੀਤ ਦੀਆਂ ਭੇਟਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਉਸਦੇ ਸੰਚਿਤ ਗੁਣ ਉਸਨੂੰ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ। [103][97][44]

ਅਧਿਆਇ 25: ਅਵਲੋਕਿਤੇਸ਼ਵਰ ਬੋਧੀਸਤਵ ਦਾ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਜਾਂ ਸਰਵ ਵਿਆਪਕ ਦਰਵਾਜ਼ਾ（觀世音菩薩普門品）

ਇਹ ਅਧਿਆਇ ਬੋਧੀਸਤਵ ਅਵਲੋਕਿਤੇਸ਼ਵਰ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ "ਹੇਠਾਂ ਵੇਖਣ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰਭੂ", ਚੌ. ਗੁਆਨਯਿਨ, "ਸੰਸਾਰ ਦੀਆਂ ਪੁਕਾਰ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਾ") ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਦਿਆਲੂ ਬੋਧੀਸਤਵ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜੀਵਾਂ ਦੀਆਂ ਚੀਕਾਂ ਸੁਣਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਕਾਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਉਦੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜਦੋਂ ਅਕਸ਼ਯਾਮਤੀ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਬੋਧੀਸਤਵ ਅਵਲੋਕਿਤੇਸ਼ਵਰ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਵਿੱਚ ਦੱਸਣ ਲਈ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਹੋਰ ਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ "ਅਵਲੋਕਿਤੇਸ਼ਵਰ ਸੂਤਰ"（觀世音經）, "ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਗੇਟਵੇ ਅਧਿਆਇ"（普門品） ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅਕਸਰ ਮੁੱਖ ਸੂਤਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [104][105][1

ਅਧਿਆਇ 26: ਧਾਰਣੀ（陀羅尼品）

ਹਰਤੀ ਅਤੇ ਕਈ ਬੋਧੀਸਤਵ ਕਮਲ ਸੂਤਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਪਾਠ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਪਵਿੱਤਰ ਧਾਰਣੀ (ਜਾਦੂਈ ਫਾਰਮੂਲੇ) ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।[108][109][ਨੋਟ 4]

ਅਧਿਆਇ 27: ਰਾਜਾ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮਾਮਲੇ（妙莊嚴王本事品）

ਇਹ ਅਧਿਆਇ ਰਾਜਾ 'ਅਦਭੁਤ-ਸ਼ਿੰਗਾਰ' ਦੇ ਉਸਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ।[111][112]

ਅਧਿਆਇ 28: ਸਮੰਤਭੱਦਰ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹ（普賢菩薩勸發品）

"ਯੂਨੀਵਰਸਲ ਵਰਚੂ" ਜਾਂ "ਸਭ ਚੰਗਾ" (ਸਮੰਤਭੱਦਰ) ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਬੋਧੀਸਤਵ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਪੁੱਛਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣਾ ਹੈ। ਸਮੰਤਭੱਦਰ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।[113] ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਉਹ ਤ੍ਰਾਇਸਤ੍ਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਤੁਸ਼ਿਤ ਸਵਰਗ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਲੈਣਗੇ। ਉਹ ਇਹ ਵੀ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਇਸ ਸੂਤਰ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੰਗੇ ਗੁਣ ਹੋਣਗੇ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੁੱਧਾਂ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[44]