ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਰਾਗਮ

  

ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ (ਉਚਾਰਨ ਸ਼ੁਭਪੱਤੁਵਰਾਲੀ, ਭਾਵ ਸ਼ੁਭ ਚੰਨ) ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ (ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਸੰਗੀਤਕ ਪੈਮਾਨਾ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ 72ਵੀਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ 45ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਮੁਥੁਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤੋੜੀ (ਥੱਟ) ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਧੁਨ ਉਦਾਸ ਹੋਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਦਾਸ ਗੀਤਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਨ

ਸੀ 'ਤੇ ਸ਼ਡਜਮ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਸਕੇਲ

ਇਹ 8ਵੇਂ ਚੱਕਰ ਵਾਸੂ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਨਾਮ ਵਾਸੂ-ਗੋ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ਸਾ ਰਾ ਗੀ ਮੀ ਪਾ ਧਾ ਨੁ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ):

• ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ1 ਗ2 ਮ2 ਪ ਧ1 ਨੀ3 ਸੰ [a]
• ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ1 ਪ ਮ2 ਗ2 ਰੇ1 ਸ [b]

ਇਹ ਸਕੇਲ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸਾਧਾਰਨ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਆਰੋਹ-ਅਵਰੋਹ (ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਨੋਟ ਲਗਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਧੇਨੁਕਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 9ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਸਕੇਲ ਹੈ।

ਜਨਯ ਰਾਗਮ

ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਜਨਯ ਰਾਗਮ (ਪ੍ਰਾਪਤ ਸਕੇਲ) ਇਸ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੇ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਸੂਚੀ ਲਈ ਜਨਯ ਰਾਗਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵੇਖੋ।

ਰਚਨਾਵਾਂ

ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਆਮ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹਨ ਜੋ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਲਈ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ।

• ਤਿਆਗਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਏਨਾਲੂ ਉਰਾਕੇ
• ਸ਼੍ਰੀ ਸਤਿਆਨਾਰਾਇਣਮ ਅਤੇ ਪਾਸੁਪਥੀਸ਼ਵਰਮ-ਮੁਥੂਸਵਾਮੀ ਦੀਕਸ਼ਿਤਰ
• ਕਲਿਆਣੀ ਵਰਦਰਾਜਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਹਿਮਾਮ ਪੇਓਰਾਸੀ ਵਰਨਮ
• ਜੀ. ਐਨ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਨੀ ਸਮਾਨਾਮੇਵਰੁ
• ਡਾ. ਐਮ. ਬਾਲਾਮੁਰਲੀਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਕਰੁਣਾਨੂ ਨਾਨੂ ਕਾਪਾਦੂਮੁ
• ਸ਼੍ਰੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਰਮਨਾ ਨਾਰਾਇਣ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਨਾਰਾਇਣ ਰਾਜੂ
• ਕੋਟੇਸ਼ਵਰ ਅਈਅਰ ਦੁਆਰਾ ਸੰਗੀਤਬੱਧ ਵੇਲਨੇ ਵੇਰੇ ਗਤੀ
• ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਵਾਸੂਦੇਵਚਾਰੀਆਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ 'ਪਰੀਪਹੀਮਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦਸਾਰਥੇ'ਮੈਸੂਰ ਵਾਸੂਦੇਵਚਾਰੀਆਰ

ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤ

ਭਾਸ਼ਾਃ ਤਮਿਲ

ਗੀਤ.	ਫ਼ਿਲਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਐਂਗੇ ਮਾਰਾਇਨਧਾਨਯੋ	ਅਮਾਰਾ ਦੀਪਮ	ਜੀ. ਐਨ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ	ਐਮ. ਐਲ. ਵਸੰਤਕੁਮਾਰੀ
ਵਾਂਗਾ ਕਦਲਿਨ	ਮੇਲਮਾਰੂਵਾਥੁਰ ਅਰਪੁਧੰਗਲ	ਕੇ. ਵੀ. ਮਹਾਦੇਵਨ	ਵਾਣੀ ਜੈਰਾਮ, ਐਸ. ਪੀ. ਸੈਲਾਜਾ
ਕਾਲਾ ਮਗਲ	ਆਨੰਦ ਜੋਧੀ	ਵਿਸ਼ਵਨਾਥਨ-ਰਾਮਮੂਰਤੀ	ਪੀ. ਸੁਸ਼ੀਲਾ
ਉੱਨਈ ਨਾਨ ਸੰਥੀਥੇਨ	ਆਇਰਾਥਿਲ ਓਰੁਵਨ
ਇੰਧਾ ਨਾਦਾਗਮ	ਪਾਲਮ ਪਾਜ਼ਮਮ
ਓਰੂ ਕੂਟਿਲ	ਐਂਗਿਰੁੰਧੋ ਵੰਧਨ		ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੇ. ਐੱਸ. ਚਿਤਰਾ
ਕਵੀਆ ਮੁੱਲਾਈ	ਕਨੀਰ ਪੂਕਲ	ਸ਼ੰਕਰ-ਗਣੇਸ਼	ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ
ਮਨਾਥਿਲ ਓਰੂ ਪਾੱਟੂ	ਮਨਾਥਿਲੇ ਓਰੂ ਪਾਤੂ	ਇਲਯਾਗੰਗਾਈ
ਵੈਗਰਾਇਇਲ ਵੈਗੈਕਰਾਇਇਲ	ਪਯਨੰਗਲ ਮੁਡੀਵਥਿੱਲਈ	ਇਲਯਾਰਾਜਾ
ਐਂਗੇ ਨਿੰਮਤੀ	ਨਾਦੀਗਨ
ਕੰਡੂਪੁਡੀਚੇਨ	ਗੁਰੂ ਸਿਸ਼ਯਾਨ
ਤੀਰਥੱਕਰਈ ਓਰਾਟਿਲੇ	ਤੀਰਥਾ ਕਾਰਾਇਨੀਲੇ
ਆਇਰਾਮ ਥਾਮਰਾਈ	ਅਲੈਗਲ ਓਇਵਾਥਿਲਾਈ		ਐੱਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਐੱਸ ਜਾਨਕੀਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ
ਅਜ਼ਾਕਿਨਦਰਨ ਮਾਧਵਨ	ਸ੍ਰੀ ਰਾਘਵੇਂਦਰਾਰ		ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਾਸੁਦੇਵਨ
ਮੂਨੂ ਮੁਡੀਚਾਲਾ ਮੁਤਾਲਾ ਆਨੇਨ	ਅੰਮਾਨ ਕੋਵਿਲ ਕਿਝਾਕਲੇ		ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਾਸੁਦੇਵਨ
ਇਥੁਕੁਥਾਨਾ ਉਨ ਮੇਲਾ ਆਸੀਪੱਟਨ	ਉੱਲਮ ਕਵਰੰਥਾ ਕਲਵਨ
ਐਨਾਈ ਨੀ ਪਦਥੇ	ਮਰਗਾਥਾ ਵੀਨਾਈ		ਐੱਸ. ਜਾਨਕੀ
ਉੱਨਈ ਨਾਂਬੀ ਵਾਲਗਿਰੇਨ	ਥੰਬੀ ਦੁਰਈ
ਪ੍ਰਭੋ ਵੈਂਕਟੇਸਾ	ਏਜ਼ੂਮੈਲਯਾਨ ਮੈਗੀਮਾਈ		ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ
ਕਨਵੁਗਲੇ ਕਨਵੁਗਲੇ	ਆਨੰਦ ਰਾਗਮ		ਕੇ. ਜੇ. ਯੇਸੂਦਾਸ
ਇਰੂਹੀ ਕਿਡਾਕੁਮ ਪਾਰੀ	ਪੁਥੁਪੱਟੀ ਪੋਨੂਥੇਏ
ਪੋਇਇੰਦਰੀ ਮੇਯੋਡੂ	ਸਾਰਨਮ ਅਯੱਪਾ	ਚੰਦਰਬੋਸ
ਵੇਥਲਾ ਮਾਦੀਚੀ ਕੋਡੁਕਾ ਆਸੀਆ	ਪੱਟੀ ਸੋਲਾਈ ਥੱਟਥੇ		ਐਸ. ਪੀ. ਬਾਲਾਸੁਬਰਾਮਨੀਅਮ, ਕੇ. ਐਸ. ਚਿਤਰਾ
ਆਲਮਾਰਾ ਕਿਲਾਇਨੀਲੇ	ਕੰਨੰਮਾ	ਐਸ. ਏ. ਰਾਜਕੁਮਾਰ	ਸਵਰਨਾਲਥਾ

ਭਾਸ਼ਾਃ ਮਲਿਆਲਮ

ਗੀਤ.	ਫ਼ਿਲਮ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ
ਰਾਮ ਕਥਾ ਗਨਾਲਯਮ	ਭਰਤ	ਰਵਿੰਦਰਨ	ਯੇਸੂਦਾਸ
ਓਰੇ ਕਦਲ (ਸਾਰੇ ਗੀਤ)	ਓਰੇ ਕਦਲ	ਔਸੇਪਾਚਨ

ਸਬੰਧਤ ਰਾਗਮ

ਇਹ ਭਾਗ ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਕ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪਹਿਲੂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਦੇ ਸੁਰ ਜਦੋਂ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਰਥਾਤ, ਚਲਾਨਾਟਾ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ, ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਦਜਮ ਨੂੰ ਅਗਲੇ ਨੋਟ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਅਨੁਸਾਰੀ ਨੋਟ ਆਵਿਰਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਰੱਖਣ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਹੈ। ਹੋਰ ਵੇਰਵਿਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਲਈ ਚਲਾਨਾਟਾ ਉੱਤੇ ਗ੍ਰਹਿ ਭੇਦਮ ਵੇਖੋ।

ਸੰਰਚਣਾ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਣ

ਸੀ 'ਤੇ ਸ਼ਡਜਮ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ੁਭਪੰਤੁਵਰਾਲੀ ਸਕੇਲ

ਇਹ 8ਵੇਂ ਚੱਕਰ ਵਾਸੂ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਯਾਦਗਾਰੀ ਨਾਮ ਵਾਸੂ-ਗੋ ਹੈ। ਯਾਦਗਾਰੀ ਸੁਰ ਸੰਗਤੀ ਸਾ ਰਾ ਗੀ ਮੀ ਪਾ ਧਾ ਨੁ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਆਰੋਹਣ-ਅਵਰੋਹਣ(ਚਡ਼੍ਹਦੇ ਅਤੇ ਉਤਰਦੇ ਪੈਮਾਨੇ) ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ (ਹੇਠਾਂ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵਿਆਂ ਲਈ ਕਰਨਾਟਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਸਵਰ ਵੇਖੋ):

• ਆਰੋਹਣਃ ਸ ਰੇ1 ਗ2 ਮ2 ਪ ਧ1 ਨੀ3 ਸੰ [ਏ]
• ਅਵਰੋਹਣਃ ਸੰ ਨੀ3 ਧ1 ਪ ਮ2 ਗ2 ਰੇ1 ਸ [ਬੀ]

ਇਹ ਸਕੇਲ ਸ਼ੁੱਧ ਰਿਸ਼ਭਮ, ਸਾਧਾਰਣ ਗੰਧਾਰਮ, ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ, ਸ਼ੁੱਧ ਧੈਵਤਮ ਅਤੇ ਕਾਕਲੀ ਨਿਸ਼ਾਦਮ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਰਾਗ ਹੈ, ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨਾ ਰਾਗ ਹੈ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਨੋਟ ਚਡ਼੍ਹਨ ਅਤੇ ਉਤਰਨ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਹ ਧੇਨੁਕਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮੱਧਮਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 9ਵਾਂ ਮੇਲਾਕਾਰਤਾ ਸਕੇਲ ਹੈ।