ਸੀ. ਐੱਸ. ਨਾਇਰ
ਚੇੱਟੁਰ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ | |
|---|---|
 | |
| ਮਦਰਾਸ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1908–1915 | |
| ਮਦਰਾਸ ਦੇ ਅੱਡਵੋਕੇਟ ਗਨਰਲ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1906–1908 | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1897–1897 | |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 11 ਜੁਲਾਈ 1857 |
| ਮੌਤ | 24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1934 (ਉਮਰ 76) |
| ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ | ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ |
| ਪੇਸ਼ਾ |
|
ਸਰ ਚੇੱਟੁਰ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ CIE (11 ਜੁਲਾਈ 1857-24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1934) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਰਾਜਨੇਤਾ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1906 ਤੋਂ 1908 ਤੱਕ ਮਦਰਾਸ ਦੇ ਐਡਵੋਕੇਟ-ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ, ਮਦਰਾਸ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ 1908 ਤੋਂ 1915 ਤੱਕ ਇੱਕ ਨਿਆਂਇਕ ਜੱਜ ਵਜੋਂ ਅਤੇ 1915 ਤੋਂ 1919 ਤੱਕ ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੀ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ-ਵਿਆਪੀ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ 1897 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਇਲਾਪੁਰ ਸਮੂਹ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਐਗਮੋਰ ਧੜੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਵੀ. ਸੀ. ਗੋਪਾਲਰਤਨਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ ਸੀ. ਆਰ. ਪੱਟਾਬੀਰਾਮਾ ਅਈਅਰ, ਐਮ. ਓ. ਪਾਰਥਾਸਾਰਥੀ ਅਯੰਗਰ, ਵੀ. ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਸਵਾਮੀ ਅਈਅਰ, ਪੀ. ਆਰ. ਸੁੰਦਰਮ ਅਈਅਰ ਅਤੇ ਸਰ ਵੀ. ਸੀ ਦੇਸ਼ਿਕਾਚਾਰੀਆਰ ਦੇ ਨਾਲ ਮਦਰਾਸ ਬਾਰ ਦਾ ਨੇਤਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਸਰ ਵੀ. ਭਾਸ਼ਯਮ ਅਯੰਗਰ ਅਤੇ ਸਰ ਐਸ. ਸੁਬਰਾਮਣੀਆ ਅਈਅਰ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਾਂਧੀ ਐਂਡ ਅਨਾਰਚੀ (1922) ਲਿਖੀ।
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਚੇੱਟੁਰ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਦਾ ਜਨਮ 11 ਜੁਲਾਈ 1857 ਨੂੰ ਚੇੱਟੁਰ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਮੰਕਾਰਾ, ਪਲੱਕਡ਼ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਮੰਮਾਯਿਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਪਾਰਵਤੀ ਅੰਮਾ ਚੇੱਟੁਰ ਅਤੇ ਮੰਮਾਯੀਲ ਰਾਮੂੰਨੀ ਪਨਿਕਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਨੂੰ ਮਾਤਰੀ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰਤਾ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਨਾਮ, ਚੇਟੂਰ ਮਿਲਿਆ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਅਤੇ ਮਾਲਾਬਾਰ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਰਹੀ, ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸ ਨੇ ਕੋਜ਼ੀਕੋਡ ਦੇ ਸੂਬਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਕਲਾਸ ਨਾਲ ਕਲਾ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। ਫਿਰ ਉਹ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਕਾਲਜ, ਮਦਰਾਸ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋ ਗਏ। ਸੰਨ 1877 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਲਾ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮਦਰਾਸ ਲਾਅ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਕਿੱਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਨਾਇਰ ਨੇ 1880 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਸੰਨ 1884 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਲਾਬਾਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਜਾਂਚ ਲਈ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। 1908 ਤੱਕ ਉਹ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਕੀਲ-ਜਨਰਲ ਅਤੇ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਜੱਜ ਰਹੇ। ਉਹ 1908 ਵਿੱਚ ਮਦਰਾਸ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸਥਾਈ ਜੱਜ ਬਣੇ ਅਤੇ 1915 ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ ਉੱਤੇ ਰਹੇ। ਉਹ ਉਸ ਬੈਂਚ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ ਜਿਸ ਨੇ ਕੁਲੈਕਟਰ ਐਸ਼ ਕਤਲ ਕੇਸ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਸੀ. ਏ. ਵ੍ਹਾਈਟ, ਮਦਰਾਸ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ, ਵਿਲੀਅਮ ਆਇਲਿੰਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੇਸ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫੈਸਲੇ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲੋਕ ਹੋਰ ਜਾਤੀ ਦੇ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਦਰਾਸ ਰੀਵੀਊ ਅਤੇ ਮਦਰਾਸ ਲਾਅ ਜਰਨਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ।[1]
ਇਸ ਦੌਰਾਨ, 1902 ਵਿੱਚ, ਵਾਇਸਰਾਏ ਲਾਰਡ ਕਰਜ਼ਨ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਰੈਲੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ 1904 ਵਿੱਚ ਕਿੰਗ-ਸਮਰਾਟ ਦੁਆਰਾ ਭਾਰਤੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਸਾਥੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1912 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਨਾਈਟ ਦੀ ਉਪਾਧੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ 1915 ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪੋਰਟਫੋਲੀਓ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਦੇ ਨਾਲ ਵਾਇਸਰਾਏ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣੇ। ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1919 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੁਧਾਰਾਂ ਬਾਰੇ ਡਿਸਪੈਚ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪ੍ਰਸਿੱਧ 'ਮਿਨਟ ਆਫ਼ ਡਿਸੈਂਟ' ਲਿਖੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨੁਕਸਾਂ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲਈ ਅਜਿਹੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਕਰਨਾ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ਼ਯੋਗ ਸੀ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਿਫਾਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਨਾਇਰ ਨੇ 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1919 ਨੂੰ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਦੇ ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਤੋਂ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ (ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ) ਦੇ ਕਾਊਂਸਲਰ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਆਫ਼ ਸਟੇਟ (1925 ਤੋਂ) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਰਹੇ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। 1897 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਪਹਿਲੀ ਸੂਬਾਈ ਕਾਨਫਰੰਸ ਮਦਰਾਸ ਵਿੱਚ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸੇ ਸਾਲ, ਜਦੋਂ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਅਮਰਾਵਤੀ ਵਿਖੇ ਇਕੱਠੀ ਹੋਈ, ਤਾਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਉੱਚ-ਹੱਥੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ, ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਡੋਮੀਨੀਅਨ ਦਰਜੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸਵੈ-ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। 1900 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਮਦਰਾਸ ਵਿਧਾਨ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। 1908 ਤੋਂ 1921 ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਜੀਵਨ ਨੇ ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਰਕਰ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਪਾਇਆ। 1928 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਸਾਈਮਨ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਕੇਂਦਰੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਭਾਰਤ ਲਈ ਡੋਮੀਨੀਅਨ ਸਟੇਟਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਲੀਲਾਂ ਵਾਲੀ ਰਿਪੋਰਟ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਵਾਇਸਰਾਏਲ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਡੋਮੀਨੀਅਨ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਸਰ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਨੇ ਸਰਗਰਮ ਰਾਜਨੀਤੀ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਲਿਆ। 1934 ਵਿੱਚ 77 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਪਰਿਵਾਰ
[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਦਾ ਵਿਆਹ ਉਸ ਦੇ ਮਾਮੇ ਦੇ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ (ਚਾਚੇ ਦੀ ਧੀ) ਪਲਟ ਕੁਨੀਮਲੂ ਅੰਮਾ (ਅਸਲੀ ਨਾਮ- ਪਾਰਵਤੀ ਅੰਮਾ) ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 1926 ਵਿੱਚ, ਵਰਤਮਾਨ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਬਦਰੀਨਾਥ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਦਰ ਦੀ ਤੀਰਥ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ ਸਨ।
- ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਧੀ ਪਾਰਵਤੀ ਅੰਮਾ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਲੇਡੀ ਮਾਧਵਨ ਨਾਇਰ) ਨੇ ਆਪਣੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਸਰ ਸੀ. ਮਾਧਵਨ ਨਾਇਅਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਦਵਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਵੀ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਜੱਜ ਸਨ। ਉਹ ਚੇਨਈ ਵਿੱਚ ਲਿਨਵੁੱਡ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਸੰਪਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਹੁਣ ਲੇਡੀ ਮਾਧਵਨ ਨਾਇਰ ਕਲੋਨੀ/ਮਹਾਲਿਨਾਗਪੁਰਮ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਅਯੱਪਨ-ਗੁਰੂਵਾਯੂਰੱਪਨ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਲੇਡੀ ਮਾਧਵਨ ਨਾਈਰ ਦੁਆਰਾ ਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਅਜੇ ਵੀ ਘਰ ਦੇ ਨਾਮ ਵਾਲੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਹਨ- ਲਿਨਵੁੱਡ ਐਵੇਨਿਊ- ਅਤੇ ਸਰ ਤੇ ਲੇਡੀ ਨਾਇਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ-ਪਲਟ ਨਾਰਾਇਣੀ ਅੰਮਾ ਰੋਡ, ਪਲਟ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਰੋਡ, ਪਲਟ ਮਾਧਵਨ ਨਾਇਰ ਰੋਡ।
- ਸਰਸਵਤੀ ਅੰਮਾ, ਏ. ਕੇ. ਏ. ਅਨੂਜੀ, ਦਾ ਵਿਆਹ ਉੱਘੇ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਕੇ. ਪੀ. ਐਸ. ਮੈਨਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੇ. ਪੀ. ਐਸ. ਮੈਨਨ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੋਤੇ ਸ਼ਿਵਸ਼ੰਕਰ ਮੈਨਨ ਵੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਸ਼ਿਵਸ਼ੰਕਰ ਮੈਨਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੌਥੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਸਲਾਹਕਾਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।
- ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਆਰ. ਐਮ. ਪਲਟ ਵੀ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ।
- ਇੱਕ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਐਮ. ਏ. ਕੈਂਡਥ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ, ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਜਨਰਲ ਕੁੰਹੀਰਮਨ ਪਲਟ ਕੈਂਡਥ 1971 ਦੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਪੱਛਮੀ ਫੌਜ ਦਾ ਕਮਾਂਡਰ ਸੀ ਅਤੇ ਗੋਆ ਦਾ ਮੁਕਤੀਦਾਤਾ ਸੀ। ਕੈਂਡਥ ਦਾ ਭਤੀਜਾ ਅਤੇ ਸਰ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ, ਅਨਿਲ ਮੈਨਨ, ਨਾਸਾ ਦਾ ਅੰਤਰਿਕਸ਼ ਯਾਤਰੀ ਹੈ।[2]
- ਇੱਕ ਹੋਰ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਐਮ. ਗੋਵਿੰਦਨ ਨਾਇਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।
- ਇੱਕ ਹੋਰ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਟੀ. ਕੇ. ਮੈਨਨ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ, ਵੀ. ਐਮ. ਐਮ. ਨਾਇਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਬਜ਼ੁਰਗ ICS ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ ਜਦੋਂ 2021 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[3] ਉਸ ਦਾ ਪੜਪੋਤਾ (ਭਤੀਜੀ ਅਮੁਕੁੱਟੀ ਅੰਮਾ ਦਾ ਪੁੱਤਰ) ਕੇ. ਕੇ. ਚੇੱਟੁਰ ਇੱਕ ICS ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਰਾਜਦੂਤ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਹ ਇੱਕ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਜਯਾ ਜੇਤਲੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਅਸ਼ੋਕ ਜੇਤਲੀ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਕੱਤਰ ਸਨ। ਜਯਾ ਦੀ ਧੀ ਅਦਿਤੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸਾਬਕਾ ਕ੍ਰਿਕਟਰ ਅਜੈ ਜਡੇਜਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੜਪੋਤਾ ਪੀ. ਪੀ. ਨਾਰਾਇਣਨ (ਚੇੱਟੁਰ ਨਾਰਾਇਣਨ ਨਾਇਰ ਦਾ ਪੁੱਤਰ) ਇੱਕ ਉੱਘੇ ਵਿਸ਼ਵ ਟਰੇਡ ਯੂਨੀਅਨਵਾਦੀ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਨੇਤਾ ਸੀ (ਮੋਰਾਇਸ 1984, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੰਨੇ) ।
ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]ਚੇੱਟੁਰ ਸ਼ੰਕਰਨ ਨਾਇਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਬਾਇਓਪਿਕ ਦੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਘੋਸ਼ਣਾ ਧਰਮਾ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਵੰਬਰ 2024 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨਵੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਕਸ਼ੈ ਕੁਮਾਰ, ਆਰ. ਮਾਧਵਨ ਅਤੇ ਅਨੰਨਿਆ ਪਾਂਡੇ ਨੇ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਸੀ। 'ਕੇਸਰੀ ਚੈਪਟਰ 2' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਨੂੰ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Sir Chettur Sankaran Nair | Indian lawyer, politician, reformer | Britannica". www.britannica.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-03-05.
- ↑ "NASA's first Malayali astronaut has a word for ISRO's first Malayali astronaut". Onmanorama. Retrieved 2024-04-05.
- ↑ "V M M Nair, India's oldest ICS officer's 100th birthday on Oct 8 || Whispersinthecorridors". www.whispersinthecorridors.com. Retrieved 6 December 2019.
ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ
[ਸੋਧੋ]- ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਅਰਾਜਕਤਾ (1922) । ਆਰਕਾਈਵ.ਆਰ.ਜੀ. 2012-06-11 ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਫਰਮਾ:Indian National Congress Presidents
| International | |
|---|---|
| National | |
| People | |
