ਹੇਬਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਫ੍ਰਿਟਜ ਹੇਬਰ, 1918 ਵਿੱਚ।

ਹੇਬਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਹੇਬਰ-ਬੋਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਨਕਲੀ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਨਿਰਧਾਰਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਅਮੋਨੀਆ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਿਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। [1] ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਇਸਦੇ ਖੋਜੀ, ਜਰਮਨ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਫ੍ਰਿਟਸ ਹੇਬਰ ਅਤੇ ਕਾਰਲ ਬੌਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ। ਉੱਚ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਧਾਤੂ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹਾਈਡਰੋਜਨ (H2) ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਵਾਯੂਮੈੰਡਿਕ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ (N2) ਤੋਂ ਅਮੋਨੀਆ (NH3) ਨੂੰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ:

N2 + 3 H2 → 2 NH3      = −91.8 kJ) => (Δ = −45.8 kJ·ਮੋਲ−1)

ਹੇਬਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮੋਨੀਆ ਨੂੰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਪੱਧਰ [2] [3] [4] ਤੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਬਿਰਕੇਲੈਂਡ-ਈਦੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਫ਼ਰੈਂਕ-ਕਾਰੋ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜੋ ਕੀ ਬੇਹੱਦ ਅਯੋਗ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੇਬਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਖਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਇਹ ਜਰਮਨੀ ਨੂੰ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਅਮੋਨੀਆ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਹੋਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਚਿਲੀਅਨ ਸਲਪੈਟਰ' ਤੇ ਅਲਾਈਡ ਵਪਾਰ ਨਾਕਾਬੰਦੀ ਲਈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]