ਹੈਨਰੀ-ਫ੍ਰੈਡੇਰਿਕ ਐਮੀਅਲ
ਹੈਨਰੀ-ਫ੍ਰੈਡੇਰਿਕ ਐਮੀਅਲ | |
|---|---|
 1888 | |
| ਮੂਲ ਨਾਮ | Henri-Frédéric Amiel |
| ਜਨਮ | 27 ਸਤੰਬਰ 1821 ਜੇਨੇਵਾ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਬਹਾਲੀ ਅਤੇ ਪੁਨਰਜਨਮ |
| ਮੌਤ | 11 ਮਈ 1881 (ਉਮਰ 59) ਜੇਨੇਵਾ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ |
| ਕਿੱਤਾ | ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਕਵੀ, ਆਲੋਚਕ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਸਵਿਸ |
| ਕਾਲ | 19ਵੀਂ ਸਦੀ |
| ਦਸਤਖ਼ਤ | |
 | |
ਹੈਨਰੀ ਫਰੈਡਰਿਕ ਅਮੀਲ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Henri Frédéric Amiel; ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ: ɑ̃i fʁedʁik amjɛl; 27 ਸਤੰਬਰ 1821 – 11 ਮਈ 1881) ਇੱਕ ਸਵਿਸ ਨੈਤਿਕ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਕਵੀ ਅਤੇ ਆਲੋਚਕ ਸੀ।
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]1821 ਵਿੱਚ ਜਿਨੀਵਾ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ, ਅਮੀਲ ਇੱਕ ਹਿਊਗਨੋਟ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਜੋ ਨੈਨਟੇਸ ਦੇ ਫ਼ਰਮਾਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ।[1]
ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੂੰ ਗੁਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਮੀਲ ਨੇ ਬਹੁਤ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ, ਯੂਰਪ ਦੇ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨਾਲ ਨੇੜਤਾ ਬਣਾਈ, ਅਤੇ ਬਰਲਿਨ ਵਿੱਚ ਜਰਮਨ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। 1849 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਜੇਨੇਵਾ ਅਕੈਡਮੀ ਵਿੱਚ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ 1854 ਵਿੱਚ ਨੈਤਿਕ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣ ਗਿਆ।
ਡੈਮੋਕ੍ਰੇਟਿਕ ਪਾਰਟੀ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯੁਕਤੀਆਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕੁਲੀਨ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਸੀ। ਇਸ ਇਕੱਲਤਾ ਨੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਅਮੀਲ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਰਨਲ ਇਨਟਾਈਮ ("ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਜਰਨਲ"), ਜੋ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ, ਨੇ ਯੂਰਪੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲੇਖਕ ਮੈਰੀ ਔਗਸਟਾ ਵਾਰਡ ਦੁਆਰਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਮਾਰਕ ਪੈਟੀਸਨ ਦੇ ਸੁਝਾਅ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ, ਪਰ ਐਮੀਲਜ਼ ਜਰਨਲ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਲੇਖਕ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਰਨਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਕਈ ਖੰਡ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਇਰਾਸਮਸ, ਮੈਡਮ ਡੀ ਸਟੇਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੇਖਕਾਂ ਬਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਲਿਖੇ।[1] ਲੂਈਸ ਵਾਈਡਰ ਲਈ ਉਸਦਾ ਅਜਾਇਬ ਨਾਮ, ਏਗੇਰੀ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਵਿਆਪਕ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ, 2004 ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਉਸਦੀ ਮੌਤ 11 ਮਈ 1881 ਨੂੰ 59 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਜੇਨੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਉਸਨੂੰ ਵੌਡ ਦੇ ਛਾਉਣੀ ਵਿੱਚ ਕਲੈਰੇਂਸ ਦੇ ਕਬਰਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਕਬਰ ਦੇ ਪੱਥਰ ਉੱਤੇ ਗਲਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਪੱਤਰ 6,8 ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਹੈ:
"CELUI QUI SEME POUR L'ESPRIT MOISSONERA DE L'ESPRIT LA VIE ETERNELLE." ("ਜੋ ਕੋਈ ਆਤਮਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸੰਨ ਕਰਨ ਲਈ ਬੀਜਦਾ ਹੈ, ਆਤਮਾ ਤੋਂ ਸਦੀਵੀ ਜੀਵਨ ਵੱਢੇਗਾ।")
ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਲੁਡੋਵਿਕ ਡੁਗਾਸ ਨੇ, ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਜਰਨਲ ਇਨਟਾਈਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਂਟਰੀ ਤੋਂ "ਡਿਪਰਸਨਲਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ " ਸ਼ਬਦ ਲਿਆ, "ਮੇਰੇ ਲਈ ਸਭ ਕੁਝ ਅਜੀਬ ਹੈ, ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹਾਂ, ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਮੈਂ ਡਿਪਰਸਨਲਾਈਜ਼ਡ, ਨਿਰਲੇਪ, ਦੂਰ ਹਾਂ"। ਡੁਗਾਸ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਵਰਣਨ ਵਜੋਂ ਲਿਆ, ਪਰ ਕੁਝ ਪੈਰਿਆਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਮੀਲ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ: "ਮੈਨੂੰ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਾਨਸਿਕ ਅਨੁਭਵ (ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਮਾਨਸਿਕਤਾਵਾਂ) ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਨੁਭਵਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਮੈਂ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀ ਵਚਨਬੱਧ ਨਹੀਂ ਹਾਂ"।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 Chisholm 1911.