ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

2025 ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟਕਰਾਅ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
(2025 ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ)
ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਸਕੱਤਰ, ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਕਰਮ ਮਿਸਰੀ 07 ਮਈ, 2025 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਮੀਡੀਆ ਸੈਂਟਰ ਵਿਖੇ ਕਰਨਲ ਸੋਫੀਆ ਕੁਰੈਸ਼ੀ ਅਤੇ ਵਿੰਗ ਕਮਾਂਡਰ ਵਿਓਮਿਕਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ 'ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ' ਬਾਰੇ ਮੀਡੀਆ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ।
2025 ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਮਲੇ
2025 ਭਾਰਤ–ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਡ਼ਿੱਕੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ

ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ, ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ 3:45 ਵਜੇ, ਸਵੇਰੇ ਇਕ ਡਰੋਨ ਧਮਾਕੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਨੇੜਲੇ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਚਮਕ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੋਈ[1]
ਮਿਤੀ7 ਮਈ 2025 – ਵਰਤਮਾਨ
ਥਾਂ/ਟਿਕਾਣਾ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਸਿੰਧ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ)
ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਗੁਜਰਾਤ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (ਭਾਰਤ)[2]
ਹਾਲਤ ਜਾਰੀ ਹੈ
Belligerents
 ਭਾਰਤ  ਪਾਕਿਸਤਾਨ
Casualties and losses
ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਅਨੁਸਾਰ:
    • 2–3 ਏਅਰਕ੍ਰਾਫਟ ਡੇਗਿਆ[3][4][5]
      • 1 ਰਾਫੇਲ[3][6]
      • 1 ਮਿਰਾਗ 2000[7]
    • 3 ਪਾਇਲਟ ਜਖ਼ਮੀ[5]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਨੁਸਾਰ:
    • 3 ਰਾਫੇਲ, 1 ਸੁ-30, 1 ਮਿਗ-29 ਅਤੇ ਇੱਕ ਯੂਏਵੀ ਨੂੰ ਡੇਗਿਆ ਗਿਆ[8][9]
    • 77 ਲੋਇਟਰਿੰਗ ਮਿਊਨੀਸ਼ਨ (ਆਈਏਆਈ ਹਾਰੋਪ)[10] shot down[11][12][13]
    • 1 ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਸਟੋਰੇਜ ਸਾਈਟ ਨੇ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ[14]
    • 1 ਐੱਸ-400 ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤਬਾਹ[15]
    • ਐੱਲਓਸੀ ਦੇ ਨਾਲ਼ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਚੈੱਕ ਪੋਸਟਾਂ ਤਬਾਹ[16]
    • ਦੋ ਭਾਰਤੀ ਏਅਰਬੇਸਸ ਹਿੱਟ[14]
    • 25–50 ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਮਾਰੇ[lower-alpha 1]
    • 2 ਭਾਰਤੀ ਬ੍ਰਿਗੇਡ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹਿੱਟ[18]

ਭਾਰਤ ਅਨੁਸਾਰ:
    • 2 ਫੌਜੀ ਮਾਰੇ[19][20]
    • 21 ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ, 59 ਜਖ਼ਮੀ[21][22]
ਭਾਰਤ ਅਨੁਸਾਰ:

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਨੁਸਾਰ:
    • ਨੀਲਮ ਜਿਹਲਮ ਹਾਈਡਰੋਪਾਵਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ[31]
    • 4 ਫੌਜੀ ਜਖ਼ਮੀ[32][33]
    • 33 ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ, 58 ਜਖ਼ਮੀ[34][32][35][36]

2025 ਦੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਮਲੇ, ਜਿਸਨੂੰ ਪੰਜਵਾਂ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਯੁੱਧ ਜਾਂ 2025 ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਟਕਰਾਅ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਟਕਰਾਅ ਹੈ ਜੋ 7 ਮਈ 2025 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਅੱਤਵਾਦੀ ਕੈਂਪਾਂ 'ਤੇ ਹਵਾਈ ਤੋਂ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਸਨ, ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ 2025 ਵਿੱਚ ਦ ਰੇਸਿਸਟੈਂਸ ਫਰੰਟ (TRF) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ 22 ਅਪਰੈਲ ਨੂੰ ਹੋਏ ਪਹਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 28 ਨਾਗਰਿਕ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੈਲਾਨੀ ਸਨ।

ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨੇ 2025 ਦੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਡ਼ਿੱਕੇ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ, ਜੋ ਵਿਆਪਕ ਕਸ਼ਮੀਰ ਬਖੇੜੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਾਹਬਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੇ ਇਸ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ 'ਜੰਗ ਦਾ ਕੰਮ' ਕਿਹਾ ਅਤੇ 8, 9 ਅਤੇ 10 ਮਈ ਨੂੰ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ, ਜਿਸਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਸੀ। ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (LoC) 'ਤੇ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਵਿਕਾਸ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਥੱਪਾ, ਭਾਰਤ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਰਾਜੌਰੀ ਸ਼ਹਿਰ 'ਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।[37]

ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਅਤੇ ਲਸ਼ਕਰ-ਏ-ਤੋਇਬਾ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜੀ ਟਿਕਾਣੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤੀ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਸਜਿਦਾਂ ਸਮੇਤ ਨਾਗਰਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 31 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਰਹੱਦੀ ਝੜਪਾਂ ਅਤੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ 10 ਮਈ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਦਾ ਕੋਡਨੇਮ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬੁਨਯਾਨ ਅਲ-ਮਾਰਸਸ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ। ਇਹ ਟਕਰਾਅ ਦੋ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਪਹਿਲੀ ਡਰੋਨ ਜੰਗ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।[38]

ਪਿਛੋਕੜ

[ਸੋਧੋ]
ਮੁੱਖ ਲੇਖ: 2025 ਪਹਲਗਾਮ ਹਮਲਾ

22 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ, ਸਮੂਹ "ਦ ਰੇਜ਼ਿਸਟੈਂਸ ਫਰੰਟ" (TRF) ਦੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਬੰਦੂਕਧਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ 26 ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ 20 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।[39][40] ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਵਿੱਚ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ "ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਅੱਤਵਾਦ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ।"[41] ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸਨੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਮੁੱਖ ਸਰਹੱਦੀ ਲਾਂਘੇ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ, ਸਾਰਕ ਵੀਜ਼ਾ ਛੋਟ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਾਰੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਯਾਤਰਾ ਪਾਬੰਦੀ, ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਾਰੇ ਵੀਜ਼ਾ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਸਮਝੌਤਾ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਸਾਰੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[42][43][44]

ਸਮਾਂਰੇਖਾ

[ਸੋਧੋ]

7 ਮਈ

[ਸੋਧੋ]

7 ਮਈ 2025 ਨੂੰ, ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੈਨਾਵਾਂ ਨੇ 14 ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਡਨੇਮ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਨੌਂ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[45][46] ਇਹ ਹਮਲਾ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਰਾਫੇਲ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ 23 ਮਿੰਟ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ SCALP ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ AASM ਹੈਮਰ ਗਲਾਈਡ ਬੰਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[47][48] ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਇੰਡੋ-ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਸਕਾਈਸਟ੍ਰਾਈਕਰ ਲੋਇਟਰਿੰਗ ਗੋਲਾ-ਬਾਰੂਦ ਦੀ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[49][50] ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਨਰਲ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਹਮਲੇ ਭਾਰਤੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।[51]

ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ "ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ, ਮਾਪਿਆ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਵਧਾਊ" ਦੱਸਿਆ।[52] ਇਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸਮੂਹਾਂ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਅਤੇ ਲਸ਼ਕਰ-ਏ-ਤੋਇਬਾ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ; ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਨਹੀਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।[53][54][55] ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲਿਆਂ ਨੇ ਬਹਾਵਲਪੁਰ ਅਤੇ ਮੁਰੀਦਕੇ ਸਮੇਤ ਨੌਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੈਂਪਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਅੱਤਵਾਦੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ[56] ਅਤੇ ਲਸ਼ਕਰ-ਏ-ਤੋਇਬਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[57][58]

ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ,[59] ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੁਪਵਾੜਾ, ਬਾਰਾਮੂਲਾ, ਉੜੀ ਅਤੇ ਅਖਨੂਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[60]

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਤਿੰਨ ਰਾਫੇਲ, ਇੱਕ ਮਿਗ-29, ਇੱਕ SU-30MKI ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਰਹਿਤ ਹਵਾਈ ਵਾਹਨ ਨੂੰ ਡੇਗਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।[61] ਇੱਕ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਖੁਫੀਆ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਸੀਐਨਐਨ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਰਾਫੇਲ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਫੌਜ ਨੇ ਕੋਈ ਟਿੱਪਣੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।[62] ਰਿਉਟਰਜ਼ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਅਣਜਾਣ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਣਜਾਣ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਤਿੰਨ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਰੈਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। 8 ਮਈ ਨੂੰ, ਇੱਕ ਅਣਜਾਣ ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਰਾਇਟਰਜ਼ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ "ਵੱਡੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ" ਨਾਲ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ J-10CE ਜਹਾਜ਼ ਨੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਭਾਰਤੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਸੀ; ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਡਿੱਗੇ ਹੋਏ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਨੂੰ ਦਾਸਾਲਟ ਰਾਫੇਲ ਮੰਨਿਆ। ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਸਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[63][3][64] ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਪੋਸਟ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ 7 ਮਈ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 3 ਕਰੈਸ਼ ਸਥਾਨਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਦੀ ਪਛਾਣ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਦਾਸਾਲਟ ਰਾਫੇਲ ਅਤੇ ਦਾਸਾਲਟ ਮਿਰਾਜ 2000 ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।[65] 9 ਮਈ ਨੂੰ ਰਾਇਟਰਜ਼ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ 7 ਮਈ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 3 ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਕਰੈਸ਼ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ 3 ਪਾਇਲਟ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਸਨ।[5]

8 ਮਈ

[ਸੋਧੋ]

ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ, ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੇ S-400 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਇਹਨਾਂ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਨਕਾਰ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ S-400 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਦਰਸ਼ਨ ਚੱਕਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਜੰਗੀ ਉਪਯੋਗ ਸੀ।[66] ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸਨੂੰ "ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਮੋਰਟਾਰ ਅਤੇ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ"।[67] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਦਾਅਵਿਆਂ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਗਲਤੀ ਨਾਲ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਲਈ ਇਸਦਾ ਦੋਸ਼ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਲਗਾਇਆ।[68]

ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਨੇ SEAD/DEAD ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਈ ਭਾਰਤੀ ਡਰੋਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਘੁਸਪੈਠ ਕਰ ਗਏ, ਅਤੇ 12 ਭਾਰਤੀ ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਡਰੋਨ ਕਰਾਚੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਸਮੇਤ ਨੌਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਭੇਜੇ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਡਰੋਨ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜੀ ਸਹੂਲਤ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ।[69][70] ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪਾਸੇ 25 ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ-ਨਿਰਮਿਤ ਹਾਰੋਪ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਡੇਗਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਰਕਾਰੀ ਸੂਤਰ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਨੂੰ ਡੇਗਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[71][72] ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੁਪਰ ਲੀਗ ਟੀ-20 ਮੈਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਕ ਡਰੋਨ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਕ੍ਰਿਕਟ ਸਟੇਡੀਅਮ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਉਤਰਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਕ੍ਰਿਕਟ ਬੋਰਡ ਨੇ ਖੇਡਾਂ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।[73]

ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਇੱਕ ਸਰਬ-ਪਾਰਟੀ ਮੀਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ ਅਜੇ ਵੀ ਜਾਰੀ ਹੈ।[74]

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਹਵਾਈ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅੱਠ ਵਿਰੋਧੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਾਰੀਆਂ ਨੂੰ S-400 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੁਆਰਾ ਰੋਕੇ ਜਾਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੈਸਲਮੇਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਮਾਕੇ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਧਮਾਕੇ ਸੁਣੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਡਰੋਨ ਅਤੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ ਵੀ ਦੱਸੇ ਗਏ।[75][76][77] 9 ਮਈ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਮਿਸਰੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੈਸ ਬ੍ਰੀਫ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹਨਾਂ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 300-400 ਤੁਰਕੀ-ਏਸਿਸਗਾਰਡ ਸੋਂਗਰ ਡਰੋਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਜੋ 36 ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।[78][79][80] ਜਵਾਬ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਡਰੋਨ ਵੀ ਲਾਂਚ ਕੀਤੇ ਅਤੇ, ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇੱਕ ਡਰੋਨ ਨੇ ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਏਡੀ ਰਾਡਾਰ ਨੂੰ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ (LoC) ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰੀ ਕੈਲੀਬਰ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀਆਂ ਬੰਦੂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦੀ ਵੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ।[81][82]

ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਨਰਲ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਰੀਫ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 15 ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ "ਪ੍ਰਚਾਰ" ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ "ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਕਹਾਣੀ" ਬਣਾਈ ਹੈ ਅਤੇ "ਹਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਈਲ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਨਿਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਦਸਤਖਤ ਛੱਡਦਾ ਹੈ"।[83]

ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਟਕਰਾਅ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ "ਪ੍ਰਮਾਣੂ-ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਗੁਆਂਢੀਆਂ" ਵਿਚਕਾਰ "ਪਹਿਲੀ ਡਰੋਨ ਜੰਗ" ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।[27]

9 ਮਈ

[ਸੋਧੋ]

ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਜਨਮ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ 6 ਮਈ ਤੋਂ 77 ਭਾਰਤੀ ਡਰੋਨਾਂ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ।[84]

ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[85] ਹਾਲਾਂਕਿ, "13 ਘੰਟੇ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ" ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਝੜਪਾਂ ਦੁਬਾਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈਆਂ। ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਪਵਾੜਾ, ਪੁੰਛ, ਉੜੀ ਅਤੇ ਸਾਂਬਾ ਵਿੱਚ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।[86] ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪਾਰ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਭੁਜ ਤੱਕ 26 ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਡਰੋਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਫਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਡਰੋਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟਾਂ ਲੱਗੀਆਂ। ਜ਼ਖਮੀਆਂ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ।[87]

9 ਮਈ ਨੂੰ, ਡੀ.ਜੀ. ਆਈ.ਐਸ.ਪੀ.ਆਰ. ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਰੀਫ ਚੌਧਰੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈਸ ਬ੍ਰੀਫਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਦੋਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਅਤੇ ਡਰੋਨ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਲਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੌਜੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਭਾਰਤੀ ਚੌਕੀਆਂ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਾਗਰਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਗਾਮ ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਐਫਆਈਆਰ ਕਿਵੇਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦਸ ਮਿੰਟਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸ਼ੱਕੀਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਨਿਰਪੱਖ ਤੀਜੀ-ਧਿਰ ਜਾਂਚ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਸਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਅਣਡਿੱਠ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[88][89]

ਉਸਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਆਦਮਪੁਰ ਤੋਂ ਛੇ ਬੈਲਿਸਟਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦਾਗੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪੰਜ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਡਿੱਗੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਆਦਮਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਡਿੱਗੀ। ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਨੇ ਘਰੇਲੂ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਥਿਤ ਝੂਠੇ ਝੰਡੇ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ 15 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਦਾਅਵਿਆਂ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸੇ ਬ੍ਰੀਫਿੰਗ ਵਿੱਚ, ਏਅਰ ਵਾਈਸ ਮਾਰਸ਼ਲ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਆਡੀਓ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗਾਂ ਅਤੇ ਉਡਾਣ ਡੇਟਾ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ ਰਾਫੇਲ ਜਹਾਜ਼ ਸਮੇਤ ਪੰਜ ਭਾਰਤੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਡੇਗਣ ਦੇ ਸਬੂਤ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ।[90]

10 ਮਈ

[ਸੋਧੋ]

ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬੀ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ ਪੰਜ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦਾਗੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ, ਲਾਹੌਰ ਅਤੇ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਨਾਲ ਹੀ ਤਿੰਨ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਅੱਡੇ (ਨੂਰ ਖਾਨ, ਰਫੀਕੀ ਅਤੇ ਮੁਰੀਦ) ਵੀ ਸਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਧਮਾਕੇ ਸੁਣੇ ਗਏ। ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਰੀਫ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਅਤੇ ਡਰੋਨ ਵੀ ਦਾਗੇ,[91][92][93] ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਦਾਅਵਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਝੂਠਾ ਦੱਸਿਆ।[94]

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ 10 ਮਈ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰਵਾਈ, ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਬੁਨਯਾਨ ਅਲ-ਮਾਰਸਸ, ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ।[95] ਕੁਰਾਨ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਨਾਮ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ: "ਪਿਘਲੇ ਹੋਏ ਸੀਸੇ ਦੀ ਬਣੀ ਕੰਧ," ਇਹ ਦਰਸਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਲੜ ਰਿਹਾ ਹੈ।[96][97] ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਕਾਰੀ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਭਾਰਤੀ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ, ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧ ਖੋਜ ਜਾਂਚ ਏਜੰਸੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਸਮੇਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਭਾਰਤੀ ਔਨਲਾਈਨ ਡੋਮੇਨਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।[98] ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜੀ ਸੈਟੇਲਾਈਟਾਂ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਈਮੇਲ ਸਰਵਰਾਂ 'ਤੇ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਅਜੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।[99] CNN-News18 ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵੱਲ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਇੱਕ ਫਤਹਿ-II ਗਾਈਡਡ ਤੋਪਖਾਨਾ ਰਾਕੇਟ ਵੀ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਹਰਿਆਣਾ ਦੇ ਸਿਰਸਾ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੇੜੇ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ।[100][101][102]

ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼, ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ F-16, ਨੂੰ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਲਾਸਜਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਉੱਤਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਡੇਗ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਡੌਗਫਾਈਟਸ ਦੀ ਵੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਰੈਸ਼ ਹੋਏ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਦੋ ਪਾਇਲਟਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਭਾਲ ਜਾਰੀ ਹੈ।[103][104][105]

ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸ਼ਹਿਰ ਸਿਆਲਕੋਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ 'ਤੇ ਭਾਰੀ ਲੜਾਈ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।[106] ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਰਾਜੌਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਭਾਰੀ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਅਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮਿਲੀ, ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਉਮਰ ਅਬਦੁੱਲਾ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ X ਵਿੱਚ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਮਿਸ਼ਨਰ, ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਥਾਪਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਨਾਲ ਮਾਰੇ ਗਏ।[107] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਸਥਾਨਕ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸੇ ਗੋਲਾਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।[108] ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਕ ਮਾਈਕਲ ਕੁਗਲਮੈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਹੁਣ "ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ" ਹਨ;[109] ਪਰ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਭਾਰਤੀ ਡਿਪਲੋਮੈਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਧਿਰ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਜੁਟਾਇਆ ਨਹੀਂ ਸੀ।[110]

ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪ੍ਰੈਸ ਬ੍ਰੀਫਿੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਟਾਈਮਸਟੈਂਪ ਵਾਲੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਸਿਰਸਾ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੂਰਤਗੜ੍ਹ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਸਮੇਤ ਆਈਏਐਫ ਏਅਰਬੇਸਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਹੋਰ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਐਸ-400[111] ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਵਯੋਮਿਕਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ 26 ਤੋਂ ਵੱਧ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਡਰੋਨ, ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ, ਘੁੰਮਦੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਅਤੇ ਲੜਾਕੂ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਫੌਜੀ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ 'ਤੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ "ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਏਅਰ ਬੇਸ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਵੇਰੇ 1:40 ਵਜੇ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ"। ਊਧਮਪੁਰ, ਭੁਜ, ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿੱਚ ਏਅਰ ਫੋਰਸ ਬੇਸਾਂ ਨੂੰ ਮਾਮੂਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।[112][113]

ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੇ ਹਵਾਈ ਰੱਖਿਆ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਕੀਤੇ ਗਏ ਇੱਕ ਬੇਅਕਾਰ ਯੀਹਾ III ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਡਰੋਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਵੇਰੇ 5 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਖਾਸਾ ਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[114][115] ਭਾਰਤ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਪੱਛਮੀ ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਨਾਲ ਡਰੋਨ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਰਫੀਕ, ਮੁਰੀਦ, ਚੱਕਲਾਲਾ ਅਤੇ ਰਹੀਮ ਯਾਰ ਖਾਨ ਵਿਖੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਦੇ ਠਿਕਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਸਟੀਕ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ। ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁੱਕਰ ਅਤੇ ਚੂਨੀਆ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਥਾਵਾਂ, ਪਸਰੂਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਡਾਰ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਸਿਆਲਕੋਟ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਬੇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[116][117]

ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸ਼ਹਿਰ ਸ੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਫੌਜੀ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਧਮਾਕੇ ਸੁਣੇ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਧਮਾਕਾ ਬਾਰਾਮੂਲਾ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਸੁਣਿਆ ਗਿਆ।[118]

ਤਿੰਨ ਦਰਜਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਵਾਲੀ ਕੂਟਨੀਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਜੰਗਬੰਦੀ ਸ਼ਾਮ 5:00 ਵਜੇ (IST) ਲਾਗੂ ਹੋਈ।[119]

ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ

[ਸੋਧੋ]

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 31 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 46 ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।[120][121] ਜੈਸ਼-ਏ-ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਨੇਤਾ ਮਸੂਦ ਅਜ਼ਹਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਦਸ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪੰਜ ਬੱਚੇ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[122][123] ਰਿਉਟਰਜ਼ ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਜ਼ੱਫਰਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ,[124] ਅਤੇ ਬੀਬੀਸੀ ਨਿਊਜ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮੁਰੀਦਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਕੂਲ, ਇੱਕ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਕਲੀਨਿਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।[125] ਭਾਰਤੀ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕਾਰਨ ਪੰਜ ਹੋਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਣ ਦੀ ਖ਼ਬਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੁੱਲ ਮੌਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 31 ਹੋ ਗਈ ਹੈ।[126] ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਡਰੋਨ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਾਗਰਿਕ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਚਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਮਚਾਰੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਹਨ।[127][128]

ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਤੋਪਖਾਨੇ ਦੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ 4 ਬੱਚਿਆਂ ਸਮੇਤ 15 ਨਾਗਰਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ 43 ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।[129][130] ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਤਾਂ ਪੁੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤੀ ਮੀਡੀਆ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ, ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਿਆ ਹੈ।[131][132][133] ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਵੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ।[134] ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬਠਿੰਡਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਣਪਛਾਤੇ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਕਰੈਸ਼ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਏ ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਨੌਂ ਹੋਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।[135]

ਭਾਰਤੀ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਰਾਜਨਾਥ ਸਿੰਘ ਨੇ 8 ਮਈ ਨੂੰ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 100 ਅੱਤਵਾਦੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ।[23]

9 ਮਈ ਤੱਕ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਸਿਰਫ 25 ਸੈਨਿਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਸੂਚਨਾ ਮੰਤਰੀ ਅਤਾਉੱਲਾ ਤਰਾਰ ਦੇ ਬਿਆਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਦੇ ਉਸ ਬਿਆਨ ਦੇ ਉਲਟ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ 40 ਤੋਂ 50 ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ 6 ਤੋਂ 9 ਮਈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 33 ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।[136]

ਜੰਗਬੰਦੀ (ਰੋਕ)

[ਸੋਧੋ]

ਟਰੂਥ ਸੋਸ਼ਲ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਰਾਤ ਭਰ ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਚੋਲਗੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੂਰਨ ਜੰਗਬੰਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ।[137] ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਵਿਕਰਮ ਮਿਸਰੀ ਨੇ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਫੌਜਾਂ ਪੂਰਨ ਜੰਗਬੰਦੀ 'ਤੇ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਾਮ 5:00 ਵਜੇ (11:30 GMT) ਤੱਕ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ; ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹਮਰੁਤਬਾ ਇਸਹਾਕ ਡਾਰ ਨੇ ਕੀਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 36 ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਜੰਗਬੰਦੀ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।[138][139][140] ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਮਾਰਕੋ ਰੂਬੀਓ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ "ਇੱਕ ਨਿਰਪੱਖ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਮੂਹ" 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨਗੇ, ਇਹ ਨੋਟ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਉਪ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜੇਡੀ ਵੈਂਸ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।[141] ਸਮਝੌਤੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਹਵਾਈ ਸੇਵਾ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।[142]

ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਵਾਂ

[ਸੋਧੋ]

ਸ਼ਾਮਲ ਧਿਰਾਂ

[ਸੋਧੋ]

ਸੁਪਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸੰਸਥਾਵਾਂ

[ਸੋਧੋ]

ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ

[ਸੋਧੋ]
  •  ਅਲਜੀਰੀਆ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਆਦਾਨ-ਪ੍ਰਦਾਨ ਦੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ 'ਤੇ ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ, ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਸੰਜਮ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿਣ, ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਤੁਰੰਤ ਗੱਲਬਾਤ ਵੱਲ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਤਾਕਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਾਧਨਾਂ ਨੂੰ ਜਿੱਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
  •  ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰਤ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਨੇੜਿਓਂ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇਸਨੇ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੰਜਮ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।
  •  ਚੀਨ: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਚੀਨ ਨੇ ਸਵੇਰੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਅਫਸੋਸਜਨਕ ਪਾਇਆ। ਬੁਲਾਰੇ ਨੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ, ਸ਼ਾਂਤ ਰਹਿਣ, ਸੰਜਮ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਅਜਿਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਜੋ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਬਣਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।[157][158][159]
  •  ਇਜ਼ਰਾਇਲ: ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਜਦੂਤ ਰੀਊਵੇਨ ਅਜ਼ਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਵੈ-ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪਤਾ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਸੂਮਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਿਨਾਉਣੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਤੋਂ ਲੁਕਣ ਲਈ ਕੋਈ ਜਗ੍ਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।"[157][158]
  •  ਜਰਮਨੀ: ਵਿਦੇਸ਼ ਦਫ਼ਤਰ ਨੇ ਔਨਲਾਈਨ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ "ਵਧਦੇ ਤਣਾਅ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।"[160]
  •  ਜਪਾਨ: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਤਾਕੇਸ਼ੀ ਇਵਾਯਾ ਨੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਜਾਰੀ ਕਰਕੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ "ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਤ ਹੈ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਾਪਰੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਹੋਰ ਬਦਲੇ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੂਰੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਫੌਜੀ ਟਕਰਾਅ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।"[161]
  •  ਕਤਰ: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਸੰਜਮ ਵਰਤਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।[162]
  •  ਰੂਸ: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਬੁਲਾਰਨ ਮਾਰੀਆ ਜ਼ਖਾਰੋਵਾ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਸਬੰਧਤ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਜਮ ਵਰਤਣ ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੇਸ਼ "ਪਹਿਲਗਾਮ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧ ਰਹੇ ਫੌਜੀ ਟਕਰਾਅ ਬਾਰੇ ਡੂੰਘੀ ਚਿੰਤਤ ਹੈ"।[163]
  •  ਯੂਕਰੇਨ: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਗੱਲਬਾਤ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।[164]
  •  ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ: ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਅਬਦੁੱਲਾ ਬਿਨ ਜ਼ਾਇਦ ਅਲ ਨਾਹਯਾਨ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਜਮ ਵਰਤਣ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।[165]
  •  ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ: ਵਿਦੇਸ਼ ਸਕੱਤਰ ਡੇਵਿਡ ਲੈਮੀ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਧਿਰਾਂ ਨੂੰ "ਸੰਜਮ ਦਿਖਾਉਣ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਲਈ ਇੱਕ ਤੇਜ਼, ਕੂਟਨੀਤਕ ਰਸਤਾ ਲੱਭਣ ਲਈ ਸਿੱਧੀ ਗੱਲਬਾਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ" ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ।[166]
  •  ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ: ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਹਮਲਿਆਂ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਨਿਰਾਸ਼ਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਮੀਦ ਹੈ ਕਿ "ਇਹ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ।"[167]

ਨੋਟਸ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ Pakistani government claim; unconfirmed by military[17]
  2. ↑ Claimed by Indian Minister of Defence in a speech; India has not officially stated number of militants killed[23]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ "Indian drone shot down after explosions heard in Gujranwala". The Express Tribune. 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  2. ↑ "Explosions Heard In Rajasthan's Jaisalmer, Total Blackout Amid Pak Missile Barrage". NDTV. Retrieved 8 May 2025.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Shah, Saeed; Ali, Idrees (8 May 2025). "Exclusive: Pakistan's Chinese-made jet brought down two Indian fighter aircraft, US officials say". Reuters. Retrieved 8 May 2025.
  4. ↑ "Three Indian Fighter Jets Crashed On Home Territory, Cause Unknown: Indian Security Source". Agence France Presse. Retrieved 9 May 2025 – via Barrons. Three Indian fighter jets crashed on Wednesday on home territory, a senior Indian security source said, without giving the cause. Two airplanes crashed in India-run Jammu and Kashmir, and another in India's Punjab state, the source said. It was not immediately clear what had happened to the pilots. The crashes came after New Delhi launched missile strikes on its arch-rival Pakistan, and the two sides then fired heavy artillery along their contested frontier.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 "What has happened in India and Pakistan as they fight over Kashmir killings". Reuters. Retrieved 9 May 2025. Four local government sources in Indian Kashmir told Reuters three fighter jets had crashed in separate areas of the Himalayan region during the night, with their pilots admitted to hospital. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; name "Reuters_Kashmirkillings" defined multiple times with different content
  6. ↑ "French official says Pakistan downed Rafale jet as officials examine possible further losses". CNN News. 7 May 2025. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 7 May 2025. A high-ranking French intelligence official told CNN today that one Rafale fighter jet operated by the Indian Air Force was downed by Pakistan, in what would mark the first time that one of the sophisticated French-made warplanes has been lost in combat.
  7. ↑ Piper, Imogen; Ley, Jarrett; Javaid, Maham (9 May 2025). "At least two Indian jets appear to have crashed during Pakistan strikes, visuals show". Washington Post. Retrieved 9 May 2025.
  8. ↑ "Pakistan vows retaliation after India launches strikes in wake of Kashmir massacre". CNN News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2025-05-08. Retrieved 2025-05-08.
  9. ↑ "India strikes deep inside Pakistan, Pakistan claims 5 Indian jets shot down, in major escalation". CNN News. 7 May 2025. Archived from the original on 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  10. ↑ "All you need to know about Israel-made Harop drones used by India in Pakistan". DAWN. Retrieved 9 May 2025.
  11. ↑ Iyer, Aishwarya S.; Saifi, Sophia; Mogul, Rhea; Sangal, Aditi; Regan, Helen; Yeung, Jessie; Radford, Antoinette; Chowdhury, Maureen (2025-05-08). "Pakistan downed 29 Indian drones in ongoing attack, says Pakistani military spokesperson". CNN (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2025-05-08.
  12. ↑ "Pakistan says shot down 25 drones". BBC. Retrieved 8 May 2025.
  13. ↑ Adler, Nils. "'Very dangerous escalation' as India-Pakistan cross-border clashes resume". Al Jazeera (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2025-05-09.
  14. ↑ 14.0 14.1 Gibran Naiyyar Peshimam; Ariba Shahid (10 May 2025). "Pakistan says it has launched military offensive against India". Reuters. Retrieved 10 May 2025.
  15. ↑ "Pakistan claims it's destroying Indian air defence system". The Washington Post. The Assiciated Press. Retrieved 10 May 2025.
  16. ↑ "Pakistan Army says it destroyed several Indian Army checkpoints after "unprovoked firing"". CNN. Retrieved 9 May 2025.
  17. ↑ "Pakistan army contradicts govt numbers on Indian soldiers killed". BBC. Retrieved 9 May 2025.
  18. ↑ "Pakistan defence minister claims 25 Indian soldiers killed". BBC News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 2025-05-09.
  19. ↑ Sharma, Arun (7 May 2025). "Day of intense shelling by Pakistan ends in news of soldier's death". India Today. Retrieved 8 May 2025.
  20. ↑ K. Umashanker (8 May 2025). "Army jawan from Sathya Sai district killed in Pakistan firing at LoC". The Hindu. Retrieved 9 May 2025.
  21. ↑ Taparia, Vidhi (8 May 2025). "'India remains open to non-escalation if Pakistan assures the same': Foreign Secy Vikram Misri on Day 2 of Operation Sindoor". Fortune India. Retrieved 9 May 2025.
  22. ↑ "India-Pakistan Live: Pakistan launches military operation against India". Al Jazeera. Retrieved 10 May 2025.
  23. ↑ 23.0 23.1 "Operation Sindoor LIVE: At least 100 terrorists killed in strikes, says Rajnath Singh". The Hindu (in Indian English). 8 May 2025. ISSN 0971-751X. Archived from the original on 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  24. ↑ Roggio, Bill (2025-05-08). "India claims Jaish-e-Mohammad leader killed during airstrikes in Pakistan". FDD's Long War Journal (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2025-05-09.
  25. ↑ "Abdul Rauf Azhar, IC-814 Hijacking Mastermind, Killed In Operation Sindoor". NDTV. 7 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  26. ↑ "India says it neutralised 'drones and missiles' sent by Pakistan". BBC. Retrieved 8 May 2025.
  27. ↑ 27.0 27.1 "India and Pakistan: The first drone war between nuclear-armed neighbours". www.bbc.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 9 May 2025. Retrieved 9 May 2025.
  28. ↑ "india-hits-identified-military-targets-in-pakistan-in-retaliatory-precision-strikes". The Times of India. Retrieved 10 May 2025.
  29. ↑ "India-Pak Conflict: Pakistan air bases 'hit', explosions in Srinagar, Jammu – what we know so far". Mint (newspaper). Retrieved 10 May 2025.
  30. ↑ "Indian Army destroys Pakistani checkpost".
  31. ↑ "India attacked Neelum Jhelum dam:DG ISPR".
  32. ↑ 32.0 32.1 "Pakistan claims it destroyed 12 Indian drones last night". BBC. Retrieved 8 May 2025.
  33. ↑ Dogar, Babar; Ahmed, Munir; Saaliq, Sheikh (8 May 2025). "India and Pakistan trade fire and accusations as fears of a wider military confrontation rise". The Associated Press. The Washington Post. Retrieved 8 May 2025.
  34. ↑ "Thirty-three people killed since 6 May, says Pakistan army". BBC. Retrieved 9 May 2025.
  35. ↑ "Pakistan vows retaliation after India launches air strikes". Al Jazeera. 7 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  36. ↑ "India reports strikes on military bases, Pakistan denies any role". BBC. Retrieved 9 May 2025.
  37. ↑ "India confirms at least one death following Pakistan's military operation". CNN.
  38. ↑ "India and Pakistan: The first drone war between nuclear-armed neighbours". www.bbc.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 9 May 2025. Retrieved 9 May 2025.
  39. ↑ Bhat, Danish Manzoor (23 April 2025). "Kashmir Massacre: Trump, Putin, Iran, Israel Condemn Jihadist Attack on Hindu Tourists". Newsweek. Archived from the original on 1 May 2025. Retrieved 7 May 2025. Witnesses reported the assailants shouted Islamic slogans and specifically targeted people who appeared to be Hindu.
  40. ↑ "Indian survivors of Kashmir attack say gunmen asked if they were Hindus and opened fire". AP News. 30 April 2025. Archived from the original on 4 May 2025. Retrieved 7 May 2025. Indian survivors of Kashmir attack say gunmen asked if they were Hindus and opened fire
  41. ↑ "India and Pakistan are bracing for a military clash". The Economist. 1 May 2025. Retrieved 8 May 2025. The Resistance Front...claimed the recent attack (only to deny responsibility later, saying it had been hacked)
  42. ↑ Masood, Salman; Mashal, Mujib; Kumar, Hari (6 May 2025). "India Strikes Pakistan Two Weeks After Kashmir Terrorist Attack". The New York Times. ISSN 0362-4331. Archived from the original on 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  43. ↑ Winchell, Sean P. (2003). "Pakistan's ISI: The Invisible Government". International Journal of Intelligence and CounterIntelligence. 16 (3): 374–388. doi:10.1080/713830449. S2CID 154924792.
  44. ↑ Peshimam, Gibran Naiyyar; Greenfield, Charlotte (5 May 2025). "Pakistan tests missile, India orders drills amid Kashmir standoff". Reuters. Retrieved 6 May 2025.
  45. ↑ "India says it has launched strikes on Pakistan and Pakistan-administered Kashmir". BBC News. 6 May 2025. Retrieved 6 May 2025.
  46. ↑ "Operation Sindoor Live Updates: 70 Terrorists Killed In 24 Missile Strikes At 9 Terror Camps In Pakistan". NDTV. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  47. ↑ "Rafale jets hit Pak terror camps with Scalp missiles, Hammer bombs: Sources". India Today. 7 May 2025. Archived from the original on 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  48. ↑ Amin, Zubair (7 May 2025). "Operation Sindoor Lasted 23 Minutes: Scalp, Hammer Missiles On Rafale Jets Used To Strike Terror Camps in Pakistan And PoK". NewsX. Retrieved 7 May 2025.
  49. ↑ "India's BrahMos missile: A game-changer in aerial warfare". MSN.
  50. ↑ "Desi 'suicide drones', expert in shoot-to-kill ops, make debut with Sindoor". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  51. ↑ "Pakistan 'attacked with missiles' – as India says it targeted terrorist camps". Sky News. 6 May 2025. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 6 May 2025.
  52. ↑ "OPERATION SINDOOR : INDIAN ARMED FORCES CARRIED OUT PRECISION STRIKE AT TERRORIST CAMPS". Press Information Bureau. 7 May 2025. Retrieved 9 May 2025.
  53. ↑ "India launches attack on 9 sites in Pakistan and Pakistan-occupied Jammu and Kashmir". Reuters. 6 May 2025. Retrieved 6 May 2025.
  54. ↑ "Operation Sindoor: Indian strikes on Pakistan, PoK hit headquarters of Lashkar-e-Taiba and Jaish-e-Muhammad". The Indian Express. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  55. ↑ "21 terror camps wiped out in 25 minutes: How India struck at the heart of LeT, JeM". Firstpost. 7 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  56. ↑ "Why was Bahawalpur hit? Its link with Masood Azhar and Jaish". India Today. 7 May 2025. Archived from the original on 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  57. ↑ "Sanctions List Materials—United Nations Security Council". United Nations. Archived from the original on 16 February 2019. Retrieved 15 February 2019.
  58. ↑ "Operation Sindoor targets 9 locations: Links to LeT and JeM, how they've attacked India in the past". The Indian Express. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025. India's Operation Sindoor on Wednesday (May 7) targeted terrorist camps across nine locations in Pakistan and PoK — in Bahawalpur and Muridke in Pakistan's Punjab, and Muzaffarabad and Kotli in Pakistan-occupied Kashmir (PoK).
  59. ↑ Marsi, Federica; Quillen, Stephen (6 May 2025). "Heavy cross-border shelling as Pakistan says India attack 'ignited inferno'". Al Jazeera. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  60. ↑ "Shelling by Pakistani troops in J&K's Kupwara, Baramulla, Uri and Akhnoor areas". The Hindu (in Indian English). 7 May 2025. ISSN 0971-751X. Retrieved 8 May 2025.
  61. ↑ Mackay, Hamish; Belam, Martin; Yerushalmy, Jonathan; Chao-Fong, Léonie (7 May 2025). "Kashmir crisis live: India strikes on Pakistan and Pakistan-administered Kashmir kill 26; Pakistan says five Indian jets shot down". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 7 May 2025.
  62. ↑ "French official says Pakistan downed Rafale jet as officials examine possible further losses". CNN News. 7 May 2025. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 7 May 2025. A high-ranking French intelligence official told CNN today that one Rafale fighter jet operated by the Indian Air Force was downed by Pakistan, in what would mark the first time that one of the sophisticated French-made warplanes has been lost in combat. Dassault Aviation, the French manufacturer of the jet, has not responded to CNN's requests for comment. The French military has not officially commented on the incident.
  63. ↑ "Three fighter jets crashed in India's Jammu and Kashmir, local govt sources say". Reuters. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  64. ↑ "India dismisses Pakistan's claims of shooting down its fighter planes". CNBC TV18. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  65. ↑ "At least two Indian jets appear to have crashed during Pakistan strikes, visuals show". The Washington Post.
  66. ↑ "IAF's S-400 Sudarshan Chakra: Missile shield that foiled Pak's escalatory bid". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  67. ↑ "Lahore's Air Defence system neutralised: India strikes back after Pakistan tried to hit military targets on May 7-8 night". The Economic Times. 8 May 2025. ISSN 0013-0389. Retrieved 8 May 2025.
  68. ↑ "India dropped projectiles in Amritsar: Dar". DAWN.COM (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  69. ↑ Alex Nitzberg, Greg Norman (8 May 2025). "Pakistan shoots down more than two dozen drones launched by India". Fox News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 9 May 2025.
  70. ↑ "Pakistan says it shot down Indian drones". Al Jazeera. 8 May 2025. Archived from the original on 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  71. ↑ "Pakistan shoots down Israeli-made drones launched by India". Middle East Eye (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 8 May 2025.
  72. ↑ "Pakistan military says it shot down 25 Israeli-made drones launched by India". Times of Israel (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 8 May 2025.
  73. ↑ Ali, Rizwan (9 May 2025). "Pakistan moves its T20 cricket tournament to Dubai because of concerns over India conflict". AP News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 9 May 2025.
  74. ↑ "'At least 100 terrorists killed; Operation Sindoor still ongoing': Rajnath Singh at all-party meet". The Times of India. 8 May 2025. ISSN 0971-8257. Retrieved 9 May 2025.
  75. ↑ Khan, Haq Nawaz; Noack, Rick; Irfan, Shams (8 May 2025). "Pakistan says it downed Indian drones as India claims to strike Lahore". The Washington Post.
  76. ↑ "India Foils Pakistani Attack On Military Bases, Blackouts In Border Areas". NDTV (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 8 May 2025.
  77. ↑ "8 missiles targeted at Jammu intercepted, blackouts from Punjab to Rajasthan". The Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  78. ↑ "Pak targeted 36 places with 300-400 'Turkish' drones: India on May 8 attack". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 9 May 2025. Retrieved 9 May 2025.
  79. ↑ "300-400 Turkish Drones Used By Pak Last Night To Target India: Government". www.ndtv.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 9 May 2025.
  80. ↑ "India-Pakistan: IPL cricket suspended for a week after a night of blackouts and escalating tensions". BBC News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 9 May 2025.
  81. ↑ "India-Pakistan: IPL cricket suspended for a week after a night of blackouts and escalating tensions". BBC News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 9 May 2025.
  82. ↑ "FACT CHECK: Was Qari Mohammad Iqbal, who was killed in Pakistan shelling in Poonch, an LeT 'terrorist'?". The Week (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).
  83. ↑ Pakistan: India cooking up stories (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025 – via www.youtube.com.
  84. ↑ "India-Pakistan: IPL cricket suspended for a week after a night of blackouts and escalating tensions". BBC News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 9 May 2025.
  85. ↑ Das, Anupreeta (9 May 2025). "Here is the latest". The New York Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). ISSN 0362-4331. Retrieved 9 May 2025.
  86. ↑ Uras, Umut; Adler, Nils (9 May 2025). "Pakistan says 'no de-escalation' with India as sides trade attacks". Al Jazeera (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 9 May 2025.
  87. ↑ "Operation Sindoor India Pakistan Live: Pakistan targets 26 places in fresh strike; armed drone hits Punjab's Ferozepur civilian area". The Economic Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 9 May 2025.
  88. ↑ "DG ISPR challenges Delhi to produce evidence of Pakistan's missile, drone attacks in India". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 9 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  89. ↑ Yousaf, Kamran (10 May 2025). "India goes ballistic, hits own people". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  90. ↑ Yousaf, Kamran (10 May 2025). "India goes ballistic, hits own people". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  91. ↑ Iyer, Aishwarya S.; Saifi, Sophia; Mogul, Rhea; Regan, Helen; Yeung, Jessie; Tanno, Sophie; Hammond, Elise; Sangal, Aditi (9 May 2025). "May 9, 2025 - India-Pakistan news". CNN (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025. India hit Nur Khan Air Base, Shorkot Air Base and Murid Air Base from their jets, all were intercepted. India also launched missiles and drones at Afghanistan," Chaudhry said in a live broadcast aired by state television. Pakistan's air defenses "successfully intercepted cruise missiles fired at Rafiqui Air Force Base in Shorkot," Chaudhry added.
  92. ↑ "Two Pakistan Air Force Fighter Jets Shot Down After India Fires Missiles From Srinagar Base". News18 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  93. ↑ "India inflicts heavy damage on Pak military assets as conflict escalates". Firstpost (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  94. ↑ "'Completely Ludicrous': Centre Refutes Reports Of Indian Missiles Hitting Afghanistan". news.abplive.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  95. ↑ Baloch, Shah Meer; Ellis-Petersen, Hannah (9 May 2025). "Pakistan accuses India of targeting three military bases with missiles as tensions escalate". The Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). ISSN 0261-3077. Retrieved 9 May 2025.
  96. ↑ "Operation Bunyan Ul Marsoos: Why Pakistan chose a Quran phrase for its mission against India". Firstpost (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  97. ↑ "Pakistan names its military response 'Operation Bunyan-ul-Marsoos'. Here's what it means - Pakistan names its military response 'Operation Bunyan ul Marsoos'. Here's what it means BusinessToday". Business Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  98. ↑ "Pakistan state media claims Indian websites hacked as part of 'Bunyan Marsoos'". Al Jazeera. 10 May 2025.
  99. ↑ "Pakistan army claims Indian counterparts hit by cyber attack". Al Jazeera. 10 May 2025.
  100. ↑ "Two Pakistan Air Force Fighter Jets Shot Down After India Fires Missiles From Srinagar Base". News18 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  101. ↑ "Pakistani Fatah-II Missile Aimed At Delhi Intercepted In Sirsa: Indian Govt Sources". News18 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  102. ↑ "India inflicts heavy damage on Pak military assets as conflict escalates". Firstpost (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  103. ↑ "Two Pakistan Air Force Fighter Jets Shot Down After India Fires Missiles From Srinagar Base". News18 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  104. ↑ "India downs 2 Pakistan fighter jets, heavy engagement over Srinagar". Firstpost (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  105. ↑ Garg, Moohita Kaur (10 May 2025). "Indo-Pak war: India likely shot down Pakistani fighter jet in Srinagar; confirmation awaited". Wion (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  106. ↑ "'Tremendous fighting' reported in Pakistan's Sialkot". Al Jazeera. 10 May 2025.
  107. ↑ "Chief minister of India-administered Kashmir reports death of district official". Al Jazeera. 10 May 2025.
  108. ↑ "Five killed by Pakistani shelling in Jammu region: Reports". Al Jazeera. 10 May 2025.
  109. ↑ "India and Pakistan have not declared war, but 'effectively at war': Analyst". Al Jazeera. 10 May 2025.
  110. ↑ "'Situation is difficult' but no ground forces mobilised yet: Analyst". Al Jazeera. 10 May 2025.
  111. ↑ "MEA rejects Pakistan's claim of damage to S-400 defense system: 'Malicious misinformation campaign'". Hindustan Times. 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  112. ↑ "Operation Sindoor LIVE: India releases time-stamped images of undamaged air bases to debunk Pak propaganda". The Hindu (in Indian English). 10 May 2025. ISSN 0971-751X. Retrieved 10 May 2025.
  113. ↑ "Transcript of Special briefing on OPERATION SINDOOR (May 10, 2025)". Ministry of External Affairs, Government of India. 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  114. ↑ "Army releases photos of Pakistani drone debris after neutralizing threat over Amritsar". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  115. ↑ @ANI (10 May 2025). "Pakistan launched Byker YIHA III Kamikaze drones in Amritsar, Punjab endangering the residential areas of Punjab..." (ਟਵੀਟ). Retrieved 10 May 2025 – via ਟਵਿੱਟਰ. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameters: |other= and |dead-url= (help)
  116. ↑ Bose, Saikat Kumar. ""Swift, Calibrated Response": Indian Fighter Jets Bomb Pak Air Force Bases". www.ndtv.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 10 May 2025.
  117. ↑ "Transcript of Special briefing on OPERATION SINDOOR (May 10, 2025)". Ministry of External Affairs, Government of India. 10 May 2025. Retrieved 10 May 2025.
  118. ↑ "Blasts heard in Kashmir's Srinagar, Baramulla". Al Jazeera. 10 May 2025.
  119. ↑ https://www.bbc.com/news/live/cwy3jnl3nvwt
  120. ↑ Marsi, Federica; Quillen, Stephen (6 May 2025). "India-Pakistan live: India strikes Pakistan, Pakistan-administered Kashmir". Al Jazeera. Archived from the original on 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  121. ↑ "India launches Operation Sindoor, exchanges heavy fire with Pakistan". Al Jazeera. 6 May 2025. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  122. ↑ Mogul, Rhea; Saifi, Sophia; Iyer, Aishwarya S.; Sangal, Aditi; Hammond, Elise; Powell, Tori B.; Yeung, Jessie; Harvey, Lex; Radford, Antoinette (6 May 2025). "India attack on Pakistan in wake of Kashmir massacre, airspaces closed around Lahore". CNN News. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  123. ↑ "'No Regret, No Despair': 10 Of Masood Azhar's Family Killed In Op Sindoor". NDTV. Retrieved 8 May 2025.
  124. ↑ "India strikes Pakistan over Kashmir tourist killings". Reuters.
  125. ↑ "Devastation among locals after India strikes Pakistan and Pakistan-administered Kashmir". BBC News. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  126. ↑ "Pakistan says toll from Indian missile strikes rises to 31". The Financial Express. Retrieved 7 May 2025.
  127. ↑ "Pakistan says it shot down Indian drones". Al Jazeera. 8 May 2025. Archived from the original on 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  128. ↑ "Indian drones violates Pakistani airspace". Arab News. 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  129. ↑ "4 children among 15 killed, 54 injured as Pakistan targets civilians in Poonch". The Statesman. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  130. ↑ "Death toll rises to 15 – Indian army". BBC News. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  131. ↑ "Indian army says 3 civilians killed in shelling by Pakistani troops in Indian-controlled Kashmir". CTV News. Associated Press. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  132. ↑ "Pakistan shelling kills 15 civilians, injures 43 in J&K after Indian military strikes". The Economic Times. 7 May 2025. ISSN 0013-0389. Retrieved 8 May 2025.
  133. ↑ "Operation Sindoor highlights: 12 civilians and one soldier killed in Pak shelling in J&K's Poonch; Govt calls all-party meet today". The Hindu. 6 May 2025. ISSN 0971-751X. Retrieved 8 May 2025.
  134. ↑ "Poonch: 12 killed after schools, gurudwara and houses targeted by Pakistan Army". The Financial Express. 7 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  135. ↑ Bajwa, Harpreet (7 May 2025). "One killed, nine injured as unidentified aircraft crashes in village near Punjab's Bathinda". The New Indian Express. Retrieved 7 May 2025.
  136. ↑ "India-Pakistan: IPL cricket suspended for a week after a night of blackouts and escalating tensions". BBC News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 9 May 2025.
  137. ↑ "Trump says India, Pakistan agree to 'full and immediate ceasefire'". Al Jazeera. 10 May 2025.
  138. ↑ "Military leaders agree to stop all fighting between India and Pakistan". Al Jazeera. 10 May 2025.
  139. ↑ "Ceasefire agreement with India not partial: Pakistani foreign minister". Al Jazeera. 10 May 2025.
  140. ↑ "More from Pakistan's foreign minister". Al Jazeera. 10 May 2025.
  141. ↑ "US's Rubio says India, Pakistan agreed 'to start talks at a neutral site'". Al Jazeera. 10 May 2025.
  142. ↑ "Pakistan opens airspace to all flights". Al Jazeera. 10 May 2025.
  143. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named NYT
  144. ↑ "PM Modi Cancels Europe Tour After India Strikes At Terror Bases In Pakistan". NDTV. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  145. ↑ Sultan, Parvez (7 May 2025). "India's left parties back Operation Sindoor, urge Pakistan to dismantle terror network from within". The New Indian Express. Retrieved 7 May 2025.
  146. ↑ "'We Stand United': Political Parties Hail Operation Sindoor in All-Party Meet". TheQuint (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  147. ↑ "India fires missiles on Pakistan". AP News. 6 May 2025. Archived from the original on 6 May 2025. Retrieved 6 May 2025. India fired missiles at Pakistan early Wednesday, in what it said was retaliation for last month's massacre of Indian tourists.
  148. ↑ Lamb, Kate; Yerushalmy, Jonathan (7 May 2025). "India-Pakistan crisis: what we know so far". The Guardian. ISSN 0261-3077. Retrieved 7 May 2025.
  149. ↑ "Local leaders react to Indian missile attacks, vow strong retaliation". The Express Tribune. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  150. ↑ Thousands of Pakistanis fill streets to protest India's May 6 attacks (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 8 May 2025 – via YouTube.
  151. ↑ "Politicians united against Indian aggression". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025. Retrieved 8 May 2025.
  152. ↑ Baloch, Shah Meer; Ellis-Petersen, Hannah (2025-05-08). "'There will be war': fear and defiance across border after Indian airstrikes in Pakistan". The Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). ISSN 0261-3077. Retrieved 2025-05-09.
  153. ↑ "Pakistani celebrities slam Bollywood's callous celebration of civilian casualties". Images (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025.
  154. ↑ "Ali Zafar urges 'dialogue' to resolve India-Pakistan conflict". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 8 May 2025.
  155. ↑ UN Secretary-General urges military restraint from India, Pakistan (Press release). United Nations. 6 May 2025. https://news.un.org/en/story/2025/05/1162986. Retrieved 6 May 2025. 
  156. ↑ "UN chief urges restraint over India's missile attacks on Pakistan". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 7 May 2025.
  157. ↑ 157.0 157.1 "How world leaders react to Indian strikes in Pakistan after Kashmir attack". Reuters. Retrieved 7 May 2025.
  158. ↑ 158.0 158.1 "How World Leaders Reacted To Indian Strikes On Terror Camps In Pakistan". NDTV (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2025-05-07.
  159. ↑ "China 'concerned' over India strikes on Pakistan, urges restraint". CNA. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  160. ↑ Marsi, Federica; Quillen, Stephen (6 May 2025). "India-Pakistan live: India strikes Pakistan, Pakistan-administered Kashmir". Al Jazeera. Archived from the original on 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  161. ↑ Marsi, Federica; Quillen, Stephen (6 May 2025). "India-Pakistan live: India strikes Pakistan, Pakistan-administered Kashmir". Al Jazeera. Archived from the original on 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  162. ↑ https://thepeninsulaqatar.com/article/07/05/2025/qatar-expresses-concern-urges-diplomacy-amid-india-pakistan-tensions
  163. ↑ "Russia expresses 'deep concern' at escalation of tensions between India and Pakistan". The Hindu. 7 May 2025. ISSN 0971-751X. Retrieved 7 May 2025.
  164. ↑ "Comment of the MFA of Ukraine on the Escalation of tensions between India and Pakistan". Ministry of Foreign Affairs of Ukraine. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  165. ↑ "Abdullah bin Zayed Calls for Restraint Between India and Pakistan and Avoiding Military Escalation". www.mofa.gov.ae. Retrieved 2025-05-06.
  166. ↑ "UK urges India and Pakistan to show restraint". Reuters. 7 May 2025. Retrieved 7 May 2025.
  167. ↑ "'Hope it ends very quickly': Trump reacts to India's Operation Sindoor on Pakistan". The Times of India. 2025-05-07. ISSN 0971-8257. Retrieved 2025-05-07.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=2025_ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ_ਟਕਰਾਅ&oldid=807668" ਤੋਂ ਲਿਆ