ਪਟਿਆਲਾ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
Charan Gill (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) ਛੋ →ਸਿਖਿਆ |
No edit summary |
||
ਲਾਈਨ 1: | ਲਾਈਨ 1: | ||
{{Infobox settlement |
|||
[[file:MotiBaghPalace.jpg|thumb|ਮੋਤੀ ਬਾਗ ਮਹਿਲ ਜੋ ਹੁਣ ਕੌਮੀ ਖੇਡ ਸੰਸਥਾ ਹੈ]] |
|||
| name = Patiala |
|||
{| class="infobox vcard" style="width: 22em; line-height: 1.40em; text-align: left;" |
|||
| native_name = ਪਟਿਆਲਾ |
|||
|- |
|||
| native_name_lang = |
|||
| colspan="2" style="line-height: 1.15em; font-size: 1.30em; text-align: center;" |'''<span class="fn org">ਪਟਿਆਲਾ</span>''' |
|||
| other_name = Shahi Shehar, City of Gardens |
|||
|- |
|||
| settlement_type = [[Metropolitan City]] |
|||
|- |
|||
| image_skyline = MotiBaghPalace.jpg |
|||
| image_alt = |
|||
<tr class="mergedtoprow"> |
|||
| image_caption = [[Moti Bagh Palace]], Patiala now houses the National Institute of Sports |
|||
<td colspan=2 style="text-align: center; background-color: <nowiki>#D6D3D0</nowiki>">— '''<span class="category">ਸ਼ਹਿਰ</span>''' —</td> |
|||
| nickname = |
|||
</tr> |
|||
| image_map = |
|||
|- |
|||
| map_alt = |
|||
|- |
|||
| map_caption = |
|||
|- |
|||
| pushpin_map = India Punjab |
|||
|- |
|||
| pushpin_label_position = |
|||
| colspan=2 | <center> |
|||
| pushpin_map_alt = |
|||
<div> |
|||
| pushpin_map_caption = |
|||
<div style="width: 250px; background: transparent"> |
|||
| latd = 30.34 |
|||
<div style="position: relative; width: 250px">[[File:India Punjab location map.svg|250px|border|alt=|Map of Punjab]] |
|||
| latm = |
|||
<div style="position: absolute; width: 55px; left: 1px; top: 1px"> |
|||
| lats = |
|||
<div style="position: relative">[[File:India Punjab locator map.svg|55px|border|alt=|Map of India showing location of Punjab]]<div style="position: absolute; z-index: 2; top: 25.4206%; left: 31.685%; height:0; width: 0; margin:0; padding: 0"> |
|||
| latNS = N |
|||
</div> |
|||
| longd = 76.38 |
|||
</div> |
|||
| longm = |
|||
</div> |
|||
| longs = |
|||
<div style="position: absolute; top: 72.459%; left: 80.4805%; height:0; width: 0; margin:0; padding: 0"> |
|||
| longEW = E |
|||
<div style="position: relative; top: -4px; left: -4px; width: 8px; text-align: center; z-index: 3">[[File:Red pog.svg|6px|link=|alt=]] |
|||
| coordinates_display = inline,title |
|||
</div> |
|||
| subdivision_type = Country |
|||
<div style="font-size: 90%; line-height: 110%; position: relative; top: -1.45em; |
|||
| subdivision_name = India |
|||
text-align: right; left: -12.5em; width: 12em"><span style="padding: 1px">'''ਪਟਿਆਲਾ'''</span> |
|||
| subdivision_type1 = [[States and territories of India|State]] |
|||
</div> |
|||
| subdivision_name1 = [[Punjab, India|Punjab]] |
|||
</div> |
|||
| subdivision_type2 = [[List of districts of India|District]] |
|||
</div> |
|||
| subdivision_name2 = [[Patiala district|Patiala]] |
|||
</div><small>Location of Patiala in [[India]]</small></center> |
|||
| established_date = 1754 |
|||
|- |
|||
| founder = |
|||
| '''[[Geographic coordinate system|Coordinates]]''' |
|||
| named_for = |
|||
| {{#if:30.34|<span class="plainlinks nourlexpansion">[http://toolserver.org/~geohack/geohack.php?pagename=Patiala¶ms=30.34_N_76.38_E_type:city(1354686)_region:IN-PB_ <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">30°20′N</span> <span class="longitude">76°23′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">30.34°N 76.38°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">30.34; 76.38</span></span></span>]</span><span style="font-size: small;"><span id="coordinates">[[Geographic coordinate system|Coordinates]]: <span class="plainlinks nourlexpansion">[http://toolserver.org/~geohack/geohack.php?pagename=Patiala¶ms=30.34_N_76.38_E_type:city(1354686)_region:IN-PB_ <span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="Maps, aerial photos, and other data for this location"><span class="latitude">30°20′N</span> <span class="longitude">76°23′E</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="Maps, aerial photos, and other data for this location">30.34°N 76.38°E</span><span style="display:none"> / <span class="geo">30.34; 76.38</span></span></span>]</span></span></span> |
|||
| seat_type = Capital |
|||
|- |
|||
| seat = Patiala |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| parts_type = [[List of Indian districts|Districts]] |
|||
| | '''ਦੇਸ''' |
|||
| parts_style = para |
|||
| | [[ਭਾਰਤ]] |
|||
| p1 = 6 |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| named_for = |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| government_type = |
|||
| | '''[[ਭਾਰਤੀ ਸੂਬੇ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਦੇਸ|ਸੂਬਾ]]''' |
|||
| governing_body = Municipal Corporation of Patiala |
|||
| | [[ਪੰਜਾਬ (ਭਾਰਤ)|ਪੰਜਾਬ]] |
|||
| established_title = Established |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| unit_pref = Metric |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| area_footnotes = |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| area_rank = |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| area_total_km2 = 210 |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| elevation_footnotes = |
|||
| | '''ਸਥਾਪਨਾ''' |
|||
| elevation_m = 350 |
|||
| | ੧੭੫੪ |
|||
| population_total = 763,003 |
|||
|- |
|||
| population_as_of = |
|||
| | '''[[ਭਾਰਤੀ ਸੂਬਿਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਾਜਧਾਨੀਆਂ|ਰਾਜਧਾਨੀ]]''' |
|||
| population_rank = |
|||
| | ਪਟਿਆਲਾ |
|||
| population_density_km2 = auto |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| population_demonym = |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| population_footnotes = <ref name="Patiala City Population Census 2011">[http://www.census2011.co.in/census/city/17-patiala.html]</ref> |
|||
| | '''ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ''' |
|||
| demographics_type1 = Languages |
|||
| | ਪਟਿਆਲਾ |
|||
| demographics1_title1 = Official |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| demographics1_info1 = [[Punjabi language|Punjabi]] |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| timezone1 = [[Indian Standard Time|IST]] |
|||
|- |
|||
| utc_offset1 = +5:30 |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| postal_code_type = [[Postal Index Number|PIN]] |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| postal_code = 147XXX |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| area_code_type = Telephone code |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| area_code = 91-0175 |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| iso_code = [[ISO 3166-2:IN|IN-Pb]] |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| registration_plate = PB11, PB34, PB39, PB42, PB48, PB72 |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| blank1_name_sec1 = Largest city |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| blank1_info_sec1 = Patiala |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| blank2_name_sec1 = HDI |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| blank2_info_sec1 = {{increase}}<br/> 0.860 |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| blank3_name_sec1 = HDI Category |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| blank3_info_sec1 = <span style="color:#090">very high</span> |
|||
|- style="white-space: nowrap" |
|||
| blank4_name_sec1 = Literacy |
|||
| | '''ਵਸੋਂ'''<br /> |
|||
| blank4_info_sec1 = 86.63% |
|||
• [[ਵਸੋਂ ਘਣਤਾ]] |
|||
| website = {{URL|Patiala.nic.in/}} |
|||
| | <small>੧,੩੫੪,੬੮੬.</small><small><ref>{{cite web|title=Census|url=http://www.censusindia.gov.in/2011-prov-results/paper2/data_files/India2/Table_2_PR_Cities_1Lakh_and_Above.pdf|work=Government fo India|accessdate=16 February 2012}}</ref></small><br /> |
|||
| footnotes = The city of Patiala comprises as a Princely State and a Heritage City |
|||
• <small>6,451 /km<sup>2</sup> (16,708 /sq mi)</small> |
|||
}} |
|||
|- class=mergedrow |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| |'''[[Human Development Index|HDI]]''' |
|||
| |[[File:Increase2.svg|11px|alt=increase|link=]]<br/> 0.860 (<span style="color:#090">very high</span>) |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| | '''ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ ''' |
|||
| | ੮੧.੮੦% |
|||
|- class=mergedrow |
|||
<tr> |
|||
<th style="vertical-align: middle; white-space: nowrap">[[ਓਪਚਾਰਕ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ]]</th> |
|||
<td>[[ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ|ਪੰਜਾਬੀ]] and [[ਅੰਗ੍ਰੇਜੀ]]</td> |
|||
</tr> |
|||
|- class=mergedrow |
|||
| | '''[[Time zone]]''' |
|||
| | [[Indian Standard Time|IST]] ([[UTC+05:30]]) |
|||
|- style="white-space: nowrap" |
|||
| | '''[[Geography of India|Area]]'''<br /> |
|||
• [[Above mean sea level|Elevation]] |
|||
| | <small>210 square kilometres (81 sq mi)</small><br /> |
|||
• <small>350 metres (1,150 ft)</small> |
|||
|- class=mergedrow style="white-space: nowrap" |
|||
|- style="white-space: nowrap" |
|||
|- |
|||
|- class=mergedrow |
|||
|- class=mergedrow |
|||
|- class=mergedrow |
|||
|- |
|||
| colspan=2 | |
|||
<div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0;"> |
|||
<div class="NavHead" style="font-size:105%; background:transparent;" align="left">'''Codes'''</div> |
|||
<ul class="NavContent" style="list-style: none; margin-left: 0; text-align:left; font-size:105%; margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit"><li style="line-height: inherit; margin: 0"> |
|||
{| |
|||
|- |
|||
| style="width: 85px" | • [[Postal Index Number|Pincode]] |
|||
| • 140XXX |
|||
|- |
|||
| style="width: 85px" | • [[Communications in India|Telephone]] |
|||
| • +91-175-XXX XXXX |
|||
|- |
|||
|- |
|||
| style="width: 85px" | • [[Indian licence plates|Vehicle]] |
|||
| • PB11, PB34, PB39, PB42, PB48, PB72 |
|||
|} |
|||
</li></ul> |
|||
</div> |
|||
|- |
|||
| | '''[[ISO 3166-2]]''' |
|||
| | [[ISO 3166-2:IN|IN-Pb]] |
|||
|- |
|||
|- |
|||
| colspan=2 | <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0;"> |
|||
<div class="NavHead" style="font-size:105%; background:transparent;" align="left">'''Footnotes'''</div> |
|||
<ul class="NavContent" style="list-style: none; margin-left: 0; text-align:left; font-size:105%; margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><small>The city of Patiala comprises as a Princely State and a Heritage City</small> </li></ul> |
|||
</div> |
|||
|- |
|||
| | '''Website''' |
|||
| | <small>[http://Patiala.nic.in/ Patiala.nic.in/]</small> |
|||
|- |
|||
|} |
|||
ਪਟਿਆਲਾ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਰਿਆਸਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਪਟਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨਿਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1763 ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਥੋਂ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਆਲਾ ਦੀ ਪੱਟੀ ਅਤੇ ਮਗਰੋਂ ਪੱਟੀਆਲਾ ਅਤੇ ਫੇਰ ਪਟਿਆਲਾ ਪੈ ਗਿਆ। ਪਟਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਫਤਹਿਗੜ, ਰੂਪਨਗਰ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ ਨਾਲ, ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰੂਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅੰਬਾਲਾ ਅਤੇ ਕੁਰੁਕਸ਼ੇਤਰ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕੈਥਲ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਗੂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1870 ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ । |
ਪਟਿਆਲਾ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਰਿਆਸਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਪਟਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨਿਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1763 ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਥੋਂ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਆਲਾ ਦੀ ਪੱਟੀ ਅਤੇ ਮਗਰੋਂ ਪੱਟੀਆਲਾ ਅਤੇ ਫੇਰ ਪਟਿਆਲਾ ਪੈ ਗਿਆ। ਪਟਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਫਤਹਿਗੜ, ਰੂਪਨਗਰ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ ਨਾਲ, ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰੂਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅੰਬਾਲਾ ਅਤੇ ਕੁਰੁਕਸ਼ੇਤਰ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕੈਥਲ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਗੂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1870 ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ । |
||
ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰਵਾਇਤੀ ਪੱਗ, ਪਰਾਂਦੇ, ਨਾਲੇ, ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਾਹੀ ਸਲਵਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਜੁੱਤੀ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਪੈਗ ਵਾਸਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ| |
ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰਵਾਇਤੀ ਪੱਗ, ਪਰਾਂਦੇ, ਨਾਲੇ, ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਾਹੀ ਸਲਵਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਜੁੱਤੀ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਪੈਗ ਵਾਸਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ| |
07:25, 27 ਅਗਸਤ 2013 ਦਾ ਦੁਹਰਾਅ
Patiala
ਪਟਿਆਲਾ Shahi Shehar, City of Gardens | |
---|---|
Country | India |
State | Punjab |
District | Patiala |
Established | 1754 |
Capital | Patiala |
Districts | 6 |
ਸਰਕਾਰ | |
• ਬਾਡੀ | Municipal Corporation of Patiala |
ਖੇਤਰ | |
• ਕੁੱਲ | 210 km2 (80 sq mi) |
ਉੱਚਾਈ | 350 m (1,150 ft) |
ਆਬਾਦੀ | |
• ਕੁੱਲ | 7,63,003 |
• ਘਣਤਾ | 3,600/km2 (9,400/sq mi) |
Languages | |
• Official | Punjabi |
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (IST) |
PIN | 147XXX |
Telephone code | 91-0175 |
ISO 3166 ਕੋਡ | IN-Pb |
ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | PB11, PB34, PB39, PB42, PB48, PB72 |
Largest city | Patiala |
HDI | 0.860 |
HDI Category | very high |
Literacy | 86.63% |
ਵੈੱਬਸਾਈਟ | patiala |
The city of Patiala comprises as a Princely State and a Heritage City |
ਪਟਿਆਲਾ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿੱਤ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਰਿਆਸਤ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਪਟਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸ਼ਨਿਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1763 ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਸੀ, ਜਿਥੋਂ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਆਲਾ ਦੀ ਪੱਟੀ ਅਤੇ ਮਗਰੋਂ ਪੱਟੀਆਲਾ ਅਤੇ ਫੇਰ ਪਟਿਆਲਾ ਪੈ ਗਿਆ। ਪਟਿਆਲਾ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਫਤਹਿਗੜ, ਰੂਪਨਗਰ ਅਤੇ ਚੰਡੀਗੜ ਨਾਲ, ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸੰਗਰੂਰ ਜਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ, ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅੰਬਾਲਾ ਅਤੇ ਕੁਰੁਕਸ਼ੇਤਰ ਨਾਲ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕੈਥਲ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਆਗੂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1870 ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ । ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਰਵਾਇਤੀ ਪੱਗ, ਪਰਾਂਦੇ, ਨਾਲੇ, ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਾਹੀ ਸਲਵਾਰ, ਪੰਜਾਬੀ ਜੁੱਤੀ ਅਤੇ ਪਟਿਆਲਾ ਪੈਗ ਵਾਸਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ|
ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ
ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਾੜ ਯਾਤਰੀ ਰਾਕੇਸ਼ ਸ਼ਰਮਾ ਪਟਿਆਲੇ ਦਾ ਜੰਮ-ਪਲ ਸੀ|
ਸਿਖਿਆ
1947 ਵਿੱਚ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਟਿਆਲਾ ਸਿਖਿਆ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਕੂਲ, ਕਾਲਜ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਿਖਿਆ ਕੇਂਦਰ ਹਨ। ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਥਾਪਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ [[ਰਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਲਾਅ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜਰਨਲ ਸਿਵਦੇਵ ਸਿੰਘ ਦੀਵਾਨ ਗੁਰਬਚਨ ਸਿੰਘ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ ਮਹਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ ਮੁਲਤਾਨੀ ਮਲ ਮੋਦੀ ਕਾਲਜ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਲੜਕੀਆਂ ਬਿਕਰਮ ਕਮਰਸ ਕਾਲਜ ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਪੋਰਟਸ ਅਥਾਰਟੀ
ਖੇਡ ਦੇ ਮੈਦਾਨ
ਰਾਜਾ ਭਲਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਸਪੋਰਟਸ ਕੰਪਲੈਕਸ ਪੋਲੋ ਗਰਾਉਡ ਯਾਦਵਿੰਦਰਾ ਸਪੋਰਟਸ ਸਟੇਡੀਅਮ ਰਿੰਗ ਹਾਲ ਰੋਲਰ ਸਕੇਟਿੰਗ
ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ
ਵੰਡੇ ਗਏ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਾਹੌਰ ਤੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਮਗਰੋਂ ਕੇਵਲ ਪਟਿਆਲਾ ਹੀ ਅਜਿਹਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅਨੋਖੀ ਤੇ ਅਮੀਰ ਦਿੱਖ ਵਾਲੀ ਹੈ। ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਾਨੀ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 12 ਫਰਵਰੀ 1763 ਨੂੰ ਅੱਜ ਦੇ ਹੀ ਦਿਨ ਇਥੇ ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੰਨਣ ਵਾਲੇ ਦਿਹਾੜੇ ਨੂੰ ਅੱਜ ਕਿਸੇ ਨੇ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ। ਪਟਿਆਲਾ, ਜਿਹੜਾ ਵਿਕਾਸ ਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪੁਲਾਂਘਾਂ ਮਗਰੋਂ ਅੱਜ ਵਿਰਾਸਤੀ ਦਿਖ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ, ਪਿੱਛੇ ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਹੀ ਵੱਡਮੁਲਾ ਰੋਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਦੀ ਬਦੌਲਤ ਪਟਿਆਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ‘ਪਟਿਆਲਾ ਰਿਆਸਤ’ ਦੀ ਸੰਨ 1765 ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਆਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਤੱਕ ਰਾਜਧਾਨੀ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਥੇ 1757 ‘ਚ ਇੱਕ ਕੱਚੀ ਗੜ੍ਹੀ ਉਸਾਰੀ ਸੀ। ਰਾਜਸੀ ਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਪੱਖ ਤੋਂ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਣ ਮਗਰੋਂ 12 ਫਰਵਰੀ 1763 ਨੂੰ ਕਿਲਾ ਮੁਬਾਰਕ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ। ਪੱਟੀ ਦੇ ਆਲੇ ਦੀ ‘ਅੱਲ’ ਮਗਰੋਂ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਨਾਂ ’ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕੁਝ ਚਿਰ ਬਰਨਾਲੇ ਵੀ ਰੱਖੀ, ਪਰ ਬਾਅਦ ’ਚ ਇਹ ਪਟਿਆਲਾ ਲੈ ਆਂਦੀ ਗਈ। ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੱਖ ਰਿਆਸਤਾਂ ’ਚੋਂ ਪਟਿਆਲਾ ਹੀ ਅਜਿਹੀ ਇਕੱਲੀ ਅਹਿਮ ਰਿਆਸਤ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਪੱਧਰ ’ਤੇ ਬਾਕੀ ਰਿਆਸਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਤੇ ਮਿਆਰੀ ਸਬੰਧ ਰਹੇ ਹਨ। ਅੰਦਰੂਨ ਕਿਲੇ ਅੰਦਰ ਵੱਡ ਆਕਾਰੀ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਜਿਹੜੀਆਂ ਭਵਨ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕਮਾਲ ਸਨ। ਕਿਲਾ ਅੰਦਰੂਨ ’ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਚਿੱਤਰਕਾਰਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਹਨ। ਕਿਲੇ ’ਚ ਸਥਾਪਤ ਅਜਾਇਬਘਰ ਜਿੱਥੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਗੈਲਰੀ ਹੈ, ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਮੀਨਾਕਾਰੀ ਨਾਲ ਲਬਰੇਜ਼ ਛੱਤ ਹੈ।
ਵਿਰਾਸਤ ਸਮਾਨ
ਇਸ ਅਜਾਇਬਘਰ, ਜਿਹੜਾ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪੁਰਾਤਵ ਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਹਾਲ ਦੀ ਘੜੀ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਹੈ, ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਬੰਦੂਕਾਂ, ਪਿਸਤੌਲ, ਭਾਲੇ, ਟੋਪ, ਢਾਲਾਂ, ਨੇਜੇ ਤੇ ਤਲਵਾਰਾਂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨਾਦਰਸ਼ਾਹ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ‘ਸ਼ਿਕਾਰਗਾਹ’ ਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹ ਅੱਬਾਸ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਲਵਾਰ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀਆਂ ਦੁਰਲੱਭ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਇੱਥੇ ਹਨ।ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸੰਸਾਰ ’ਚੋਂ ਕਈ ਹੋਰ ਅਹਿਮ ਸ਼ਾਸਕ ਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਵੀ ਇਸ ਕਿਲੇ ‘ਚ ਆਈਆਂ ਦੱਸੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕਿਲੇ ਅੰਦਰ ਸਥਾਪਿਤ ਤੇ ਖਸਤਾ ਹਾਲ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ‘ਬੁਰਜ ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ’ ਵਿਖੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰੰਤਰ ਬਲ ਰਹੀ ਜੋਤ ਅੱਜ ਵੀ ਬਲਦੀ ਰਹੀ। ਇਹ ਜੋਤ ਕਿਲੇ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਇਥੇ ਟਿੱਬੇ ਦੀ ਬਣੀ ਇੱਕ ਝਿੜੀ ਅੰਦਰ ਬਲਦੀ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਜੋਤ ਕੋਲ ਲੰਮੀ ਤਪੱਸਿਆ ਵੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਤਪੱਸਵੀ ਥੜਾ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਰਾਜੇ
- ਰਾਜਾ ਆਲਾ ਸਿੰਘ (1743-1765)
- ਰਾਜਾ ਅਮਰ ਸਿੰਘ (1765-1781)
- ਰਾਜਾ ਸਾਹਿਬ ਸਿੰਘ (1781-1813)
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਕਰਮ ਸਿੰਘ (1813-1845)
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਨਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (1845-1862)
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (1862-1876)
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (1876-1900)
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੂਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (1900-1938)
- ਮਹਾਰਾਜਾ ਯਾਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (1938-1974)
- ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ (ਜਨਮ 1942) ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਮੁਖ ਮੰਤਰੀ ਹਨ|
ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ
- A History of Sikh Misals (Punjab University, Patiala)- Dr Bhagat Singh
- Official Website of Patiala
- Official Website of Patiala Heritage Festival
- Genealogy of the ruling chiefs of Patiala
- Erstwhile rulers of Patiala
- Early History of Patiala City Founding
- Mohindra College Patiala at cool and smart site
- Punjab State Archives
- [http://www.nsnis.org/ National Institute of Sports, Patiala