ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ

ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਵਿਖੇ ਗਣੇਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਵਿਸਰਜਨ

ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਬੜੀ ਧੁੰਮ-ਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕਥਾ

ਸ਼ਿਵਪੁਰਾਣ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਰੁਦਰਸੰਹਿਤਾ ਦੇ ਚਰੁਰਥ [ਚੌਥਾ] (ਕੁਮਾਰ) ਖੰਡ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਰਣਨ ਹੈ ਕਿ ਮਾਤਾ ਪਾਰਬਤੀ ਨੇ ਇਸਨਾਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪੂਰਵ ਆਪਣੀ ਮੈਲ ਤੋਂ ਇੱਕ ਬਾਲਕ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਦਵਾਰਪਾਲਬਨਾ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਿਵਜੀ ਨੇ ਜਦ ਪਰਵੇਸ਼ ਕਰਣਾ ਚਾਹਿਆ ਤਦ ਬਾਲਕ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ। ਇਸਦੇ ਉੱਤੇ ਸ਼ਿਵਗਣਾਂ ਨੇ ਬਾਲਕ ਨਾਲ ਭਿਆਨਕ ਯੁੱਧ ਕੀਤਾ ਪਰ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਕੋਈ ਹਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ। ਅੰਤਤੋਗਤਵਾ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਗੁੱਸਾਵਰ ਹੋ ਕੇ ਆਪਣੇ ਤਰਿਸ਼ੂਲ ਨਾਲ ਉਸ ਬਾਲਕ ਦਾ ਸਰ ਕੱਟ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਤੋਂ ਭਗਵਤੀ ਸ਼ਿਵਾ ਨਾਰਾਜ ਹੋ ਕੇ ਉਠੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪਰਲੋ ਕਰਨ ਦੀ ਠਾਨ ਲਈ। ਭੈਭੀਤ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੇ ਦੇਵਰਸ਼ਿਨਾਰਦ ਦੀ ਸਲਾਹ ’ਤੇ ਜਗਦੰਬਾ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਕਰਕੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤ ਕੀਤਾ। ਸ਼ਿਵਜੀ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ’ਤੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰਜੀ ਉੱਤਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਮਿਲੇ ਜੀਵ (ਹਾਥੀ) ਦਾ ਸਿਰ ਕੱਟ ਕੇ ਲੈ ਆਏ। ਮ੍ਰਤਿਉਂਜੈ ਰੁਦਰ ਨੇ ਗਜ ਦੇ ਉਸ ਮੱਥਾ ਨੂੰ ਬਾਲਕ ਦੇ ਧਡ ਉੱਤੇ ਰੱਖ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਜੁਆਇਆ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਮਾਤਾ ਪਾਰਬਤੀ ਨੇ ਹਰਸ਼ਾਤੀਰੇਕ ਨਾਲ ਉਸ ਗਜਮੁਖਬਾਲਕ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਹਿਰਦਾ ਤੋਂ ਲਗਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਗੂ ਹੋਣ ਦਾ ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ। ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ, ਮਿਹਸ਼ ਨੇ ਉਸ ਬਾਲਕ ਨੂੰ ਸਰਵਾਧਿਅਕਸ਼ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਕੇ ਅਗਰਪੂਜ ਹੋਣ ਦਾ ਵਰਦਾਨ ਦਿੱਤਾ। ਭਗਵਾਨ ਸ਼ੰਕਰ ਨੇ ਬਾਲਕ ਨੂੰ ਕਿਹਾ- ਗਿਰਿਜਾਨੰਦਨ! ਵਿਘਨ ਨਾਸ਼ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਮ ਸਰਵੋਪਰਿ ਹੋਵੇਗਾ। ਤੂੰ ਸੱਬਦਾ ਪੂਜਿਅ ਬਣ ਕੇ ਮੇਰੇ ਕੁਲ ਗਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਹੋ ਜਾਵੇ। ਗਣੇਸ਼ਵਰ! ਤੂੰ ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਬਦੀ ਦੀ ਚਤੁਰਥੀ ਨੂੰ ਚੰਦਰਮੇ ਦੇ ਉੱਨਤ ਹੋਣ ’ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਤਾਰੀਖ ਵਿੱਚ ਵਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਿਘਨਾਂ ਦਾ ਨਾਸ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਸਭ ਸਿੱਧੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਬਦੀ ਦੀ ਚਤੁਰਥੀ ਦੀ ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਚੰਦਰੋਦਏ ਵੇਲੇ ਗਣੇਸ਼ ਤੁਹਾਡੀ ਪੂਜਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ ਚੰਦਰਮਾ ਨੂੰ ਅ‌ਰਘਿਅਦੇਕਰ ਬਾਹਮਣ ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਠਾਨ ਖਿਲਾਏ। ਤਦੋਪਰਾਂਤ ਆਪ ਵੀ ਮਿੱਠਾ ਭੋਜਨ ਕਰੇ। ਵਰ੍ਹ-ਪਰਿਆੰਤ-ਸ੍ਰੀ-ਗਣੇਸ਼ ਚਤੁਰਥੀ ਦਾ ਵਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੀ ਮਨੋਕਾਮਨਾ ਜਰੂਰ ਪੂਰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।