ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ
Charan Gill (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) No edit summary |
Charan Gill (ਗੱਲ-ਬਾਤ | ਯੋਗਦਾਨ) No edit summary |
||
| ਲਾਈਨ 24: | ਲਾਈਨ 24: | ||
|footnotes = |
|footnotes = |
||
}} |
}} |
||
'''ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ''' (1 ਜਨਵਰੀ 1875 -13 ਮਈ 1951)<ref>{{cite web | url=http://www.iloveindia.com/indian-heroes/hasrat-mohani.html | title=Hasrat Mohani | accessdate=੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨}}</ref> (ਉਰਦੂ: مولانا حسرت موہانی ) ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰ, ਸੰਪਾਦਕ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਪਾਰਲੀਮੈਂਟੇਰੀਅਨ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਕੌਮੀ ਮੁਕਤੀ ਲਹਿਰ ਮੋਹਰੀ ਆਗੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।<ref>{{cite web | url=http://www.winentrance.com/general_knowledge/maulana-hasrat-mohani.html | title=Indian Freedom Fighter Maulana Hasrat Mohani Biography | accessdate=੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨}}</ref> ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਦੀ ਗਾਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਜ਼ਲ ''"ਚੁਪਕੇ ਚੁਪਕੇ ਰਾਤ ਦਿਨ ਆਂਸੂ ਬਹਾਨਾ ਯਾਦ ਹੈ ਹਮਕੋ ਅਬ.."'' ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੀ ਲਿਖੀ ਹੈ।<ref>{{cite web | url=http://www.urduyouthforum.org/biography/Hasrat_Mohani_biography.php | title=Hasrat Mohani Biography | accessdate=੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨}}</ref> |
'''ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ''' (1 ਜਨਵਰੀ 1875 -13 ਮਈ 1951)<ref>{{cite web | url=http://www.iloveindia.com/indian-heroes/hasrat-mohani.html | title=Hasrat Mohani | accessdate=੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨}}</ref> (ਉਰਦੂ: مولانا حسرت موہانی ) ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰ, ਸੰਪਾਦਕ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਪਾਰਲੀਮੈਂਟੇਰੀਅਨ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਕੌਮੀ ਮੁਕਤੀ ਲਹਿਰ ਮੋਹਰੀ ਆਗੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।<ref>{{cite web | url=http://www.winentrance.com/general_knowledge/maulana-hasrat-mohani.html | title=Indian Freedom Fighter Maulana Hasrat Mohani Biography | accessdate=੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨}}</ref> ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਦੀ ਗਾਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਜ਼ਲ ''"ਚੁਪਕੇ ਚੁਪਕੇ ਰਾਤ ਦਿਨ ਆਂਸੂ ਬਹਾਨਾ ਯਾਦ ਹੈ ਹਮਕੋ ਅਬ.."'' ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੀ ਲਿਖੀ ਹੈ।<ref>{{cite web | url=http://www.urduyouthforum.org/biography/Hasrat_Mohani_biography.php | title=Hasrat Mohani Biography | accessdate=੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨}}</ref>''ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ'' ਨਾਅਰਾ 1921 ਵਿਚ ਮੌਲਾਨਾ ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ ਦੁਆਰਾ ਘੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। |
||
== ਜੀਵਨ == |
== ਜੀਵਨ == |
||
22:08, 9 ਦਸੰਬਰ 2015 ਦਾ ਦੁਹਰਾਅ
ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰ ਸਯਦ ਫ਼ਜ਼ਲ-ਉਲ-ਹਸਨ ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ | |
|---|---|
 ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਦੀ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਤੇ ਅੰਬੇਦਕਰ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ | |
| ਜਨਮ | 1 ਜਨਵਰੀ 1875 ਮੋਹਾਨ (ਕਸਬਾ), ਉਨਾਉ ਜਿਲਾ, ਯੂ ਪੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 13 ਮਈ 1951 ਲਖਨਊ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ |
| ਕਲਮ ਨਾਮ | ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ |
| ਕਿੱਤਾ | ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ |
| ਕਾਲ | 20ਵੀਂ ਸਦੀ |
| ਸ਼ੈਲੀ | ਗਜ਼ਲ |
| ਵਿਸ਼ਾ | ਇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ, |
| ਸਾਹਿਤਕ ਲਹਿਰ | ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ |
ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ (1 ਜਨਵਰੀ 1875 -13 ਮਈ 1951)[1] (ਉਰਦੂ: مولانا حسرت موہانی ) ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰ, ਸੰਪਾਦਕ, ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਪਾਰਲੀਮੈਂਟੇਰੀਅਨ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੀ ਕੌਮੀ ਮੁਕਤੀ ਲਹਿਰ ਮੋਹਰੀ ਆਗੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।[2] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਦਵਤਾ ਪੰਡਿਤ ਨਹਿਰੂ ਸਮੇਤ ਸਾਰੇ ਮੰਨਦੇ ਸਨ। ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਦੀ ਗਾਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਗਜ਼ਲ "ਚੁਪਕੇ ਚੁਪਕੇ ਰਾਤ ਦਿਨ ਆਂਸੂ ਬਹਾਨਾ ਯਾਦ ਹੈ ਹਮਕੋ ਅਬ.." ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੀ ਲਿਖੀ ਹੈ।[3]ਇਨਕਲਾਬ ਜ਼ਿੰਦਾਬਾਦ ਨਾਅਰਾ 1921 ਵਿਚ ਮੌਲਾਨਾ ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ ਦੁਆਰਾ ਘੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜੀਵਨ
ਪੂਰਾ ਨਾਮ-ਸਯਦ ਫ਼ਜਲ ਉਲ-ਹਸਨ; ਤਖ਼ੱਲਸ ਹਸਰਤ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਕਸਬਾ ਮੋਹਾਨ ਜ਼ਿਲਾ ਅਨਾਓ ਵਿੱਚ ੧੮੭੫ ਪੈਦਾ ਹੋਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸਯਦ ਅਜ਼ਹਰ ਹੁਸੈਨ ਸੀ। ਮੁਢਲੀ ਵਿਦਿਆ ਘਰ ਪਰ ਹੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ੧੯੦੩ ਵਿੱਚ ਅਲੀਗੜ ਤੋਂ ਬੀ ਏ ਕੀਤੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਸੀ। ਆਪਣਾ ਕਲਾਮ ਤਸਨੀਮ ਲਖਨਵੀ ਨੂੰ ਵਿਖਾਉਣ ਲੱਗੇ। ੧੯੦੩ ਵਿੱਚ ਅਲੀਗੜ ਤੋਂ ਇੱਕ ਰਿਸਾਲਾ ਅਰਦੋਏ ਮੁਅੱਲਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਾਰਾਏ ਮੁਤਕੱਦਿਮੀਨ ਦੇ ਦੀਵਾਨਾਂ ਦਾ ਇੰਤਖ਼ਾਬ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤਹਰੀਕਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਰਹੇ ਚੁਨਾਂਚੇ ਅੱਲਾਮਾ ਸ਼ਿਬਲੀ ਨੇ ਇੱਕ ਮਰਤਬਾ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਤੂੰ ਆਦਮੀ ਹੋ ਜਾਂ ਜਨ (ਔਰਤ), ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ਾਇਰ ਸੀ ਫਿਰ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਬਣੇ ਅਤੇ ਹੁਣ ਬਾਣੀਏ ਹੋ ਗਏ ਹੋ। ਹਸਰਤ ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਂਗਰਸੀ ਸਨ। ਗਰਵਨਮੈਂਟ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਸੀ। ੧੯੦੮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਮੂਨ ਛਾਪਣ ਉੱਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਭੇਜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ੧੯੪੭ ਤੱਕ ਕਈ ਵਾਰ ਕ਼ੈਦ ਅਤੇ ਰਿਹਾ ਹੋਏ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਲੀ ਹਾਲਤ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਰਿਸਾਲਾ ਵੀ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ।
ਮਸ਼ਾਹਦਾਤ ਜ਼ਿਨਦਾਂ: ਮੌਲਾਨਾ ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ ਦੀ ਆਪ ਬੀਤੀ
“ਮਸ਼ਾਹਦਾਤ ਜ਼ਿਨਦਾਂ” ਮੌਲਾਨਾ ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ ਦੀ ਆਪ ਬੀਤੀ ਹੈ ਜੋ “ਕੈਦ ਫ਼ਰੰਗ” ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਮੌਲਾਨਾ ਹਸਰਤ ਮੋਹਾਨੀ ਨੇ ਆਗ਼ਾਜ਼ ਦਾਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ੁਦ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਹਕੂਮਤ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ੨੩ ਜੂਨ ੧੯੦੮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਸਾਲਾ ”ਉਰਦੂਏ ਮੁਅੱਲਾ“ ਮੈਂ ਇਕ ਮਜ਼ਮੂਨ ਛਾਪਣ ਉੱਤੇ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦੇ ਜੁਰਮ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੋ ਸਾਲ ਕੈਦ ਬਾ ਮੁਸ਼ੱਕਤ ਔਰ ਪੰਜਾਹ ਰੁਪਏ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ। ਅਪੀਲ ਕਰਨ ਤੇ ਸਜ਼ਾ ਇਕ ਸਾਲ ਰਹਿ ਗਈ ਔਰ ਜੁਰਮਾਨੇ ਦੀ ਰਕਮ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਾਈ ਨੇ ਅਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰੀ ਵਕਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ੀਰ ਖ਼ਵਾਰ (ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਦੀ) ਬੇਟੀ ਨਾਈਮਾ ਬੇ ਹੱਦ ਉਲੇਲ ਸੀ ਔਰ ਘਰ ਪਰ ਵਾਲਿਦਾ ਨਾਈਮਾ ਔਰ ਇਕ ਨੌਕਰਾਣੀ ਦੇ ਸਿਵਾ ਹੋਰ ਕੋਈ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਨਮੂਨਾ ਸ਼ਾਇਰੀ
ਰੌਸ਼ਨ ਜਮਾਲ-ਏ-ਯਾਰ ਸੇ ਹੈ ਅੰਜੁਮਨ ਤਮਾਮ
ਦਹਕਾ ਹੁਆ ਹੈ ਆਤਿਸ਼-ਏ-ਗੁਲ ਸੇ ਚਮਨ ਤਮਾਮ
ਹੈਰਤ ਗੁਰੂਰ-ਏ-ਹੁਸਨ ਸੇ ਸ਼ੋਖ਼ੀ ਸੇ ਇਜ਼ਤਰਾਬ
ਦਿਲ ਨੇ ਭੀ ਤੇਰੇ ਸੀਖ ਲਿਏ ਹੈਂ ਚਲਨ ਤਮਾਮ
ਅੱਲਾਹ ਹੁਸਨ -ਏ-ਯਾਰ ਕੀ ਖ਼ੂਬੀ ਕੇ ਖ਼ੁਦ-ਬ-ਖ਼ੁਦ
ਰੰਗੀਨੀਉਂ ਮੇਂ ਡੂਬ ਗਯਾ ਪੈਰਹਨ ਤਮਾਮ
ਦੇਖੋ ਤੋ ਹੁਸਨ -ਏ-ਯਾਰ ਕੀ ਜਾਦੂ ਨਿਗਾਹਿਆਂ
ਬੇਹੋਸ਼ ਇਕ ਨਜ਼ਰ ਮੇਂ ਹੁਈ ਅੰਜੁਮਨ ਤਮਾਮ
ਹਵਾਲੇ
- ↑ "Hasrat Mohani". Retrieved ੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "Indian Freedom Fighter Maulana Hasrat Mohani Biography". Retrieved ੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help) - ↑ "Hasrat Mohani Biography". Retrieved ੧੩ ਅਕਤੂਬਰ ੨੦੧੨.
{{cite web}}: Check date values in:|accessdate=(help)
