ਸਾਵਾ ਮਘ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
Browse history interactively
← ਪੁਰਾਣੀ ਤਬਦੀਲੀ
ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਟਾਈ ਸਮੱਗਰੀ ਜੋੜੀ
VisualWikitext
ਛੋ clean up ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ AWB
 
ਲਾਈਨ 3: ਲਾਈਨ 3:
| status = LC
| status = LC
| status_system = IUCN3.1
| status_system = IUCN3.1
| status_ref = <ref name=IUCN>{{IUCN|id=22679893 |title=''Anser indicus'' |assessors=[[BirdLife International]] |version=2013.2 |year=2012 |accessdate=26 November 2013}}</ref>
| status_ref =<ref name=IUCN>{{IUCN|id=22679893 |title=''Anser indicus'' |assessors=[[BirdLife International]] |version=2013.2 |year=2012 |accessdate=26 November 2013}}</ref>
| image = Bar-headed Goose - St James's Park, London - Nov 2006.jpg
| image = Bar-headed Goose - St James's Park, London - Nov 2006.jpg
| regnum = [[Animal]]ia
| regnum = [[Animal]]ia
ਲਾਈਨ 17: ਲਾਈਨ 17:
| binomial_authority = ([[John Latham (ornithologist)|Latham]], 1790)
| binomial_authority = ([[John Latham (ornithologist)|Latham]], 1790)
| synonyms =''Eulabeia indica''
| synonyms =''Eulabeia indica''
}}ਸਾਵਾ ਮੱਘ ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]: Bar-headed goose) ਸਾਵਾ ਮੱਘ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦਵਿਚਲੇ ਹਿੱਸੇ 'ਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚ [[ਤਿੱਬਤ]], ਕਜ਼ਾਕਿਸ੍ਤਾਨ, [[ਮੰਗੋਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਰੂਸ]] ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਆਲ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਪਰਵਾਸ ਕਰਕੇ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿਚ ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵਾ ਮੱਘ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਉੱਡਣ ਵਾਲੀ ਸੂਚੀ ਵਿਚ ਤਿੱਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹਦੀ ਉੱਡਣ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ੨੯੦੦੦ ਫੁੱਟ ਹੈ ਜੋ ਕਰੀਬਨ ਮਾਉੰਟ [[ਐਵਰੈਸਟ ਪਹਾੜ|ਐਵਰੈਸਟ]] ਦੇ ਬਰੋਬਰ ਹੈ। ਪਰਵਾਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ [[ਹਿਮਾਲਿਆ]] ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਅੱਪੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਕ ਦਿਨ ਵਿਚ ਕਰੀਬਨ ੧੦੦੦ ਮੀਲ ਪੈਂਡਾ ਤਹਿ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਦੁੱਜੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤਦੇ ਉਹ ਹਵਾ ਦੇ ਘੱਟ ਦਬਾਅ ਵਿਚ ਐਨੀ ਉੱਚਾਈ ਤੇ ਉੱਡ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਅੰਦਰ ਲਾਲ [[ਲਹੂ]] ਅਣੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਧ ਉਚਾਈ ਤੇ ਉੱਡਣ ਵੇਲੇ ਇਸਦੀ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇਸ ਕਾਰਨ ਲਹੂ ਦੀ ਪੰਪ ਗਤੀ ਫ਼ੀ ਮਿੰਟ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://themysteriousworld.com/10-highest-flying-birds-in-the-world/|title=Top 10 Highest Flying Birds In The World|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref> ਇਕ ਆਮ ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੀ ਲੰਮਾਈ ੭੧-੭੬ ਸੈਮੀ, ਵਜ਼ਨ ਕਰੀਬਨ ੧.੮-੩.੨ ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਪਰਾਂ ਦਾ ਫੈਲਾਅ ੧੪੦-੧੬੦ ਸੈਮੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੀ ਔਸਤਨ ਉਮਰ ਭਾਵੇਂ ੨੦ ਸਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ੩੧ ਸਾਲ ਆਂਕੀ ਗਈ ਹੈ। ਵੋਗੇਲ (Vogel) ਦਾ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਸਵਾ ਮਘ ਭਾਰਤੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ।<ref>[https://ia601508.us.archive.org/28/items/TheGooseInIndianLiteratureAndArt/The-Goose-In-Indian-Literature-And-Art_text.pdf ''The Goose in Indian Literature and Art''] (Leiden, 1962) by J. Ph. Vogel, p. 2</ref>
}}ਸਾਵਾ ਮੱਘ ([[ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ]]: Bar-headed goose) ਸਾਵਾ ਮੱਘ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦਵਿਚਲੇ ਹਿੱਸੇ 'ਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ [[ਤਿੱਬਤ]], ਕਜ਼ਾਕਿਸ੍ਤਾਨ, [[ਮੰਗੋਲੀਆ]] ਅਤੇ [[ਰੂਸ]] ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਆਲ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਪਰਵਾਸ ਕਰਕੇ [[ਭਾਰਤ]] ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵਾ ਮੱਘ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਉੱਡਣ ਵਾਲੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਤਿੱਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹਦੀ ਉੱਡਣ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ੨੯੦੦੦ ਫੁੱਟ ਹੈ ਜੋ ਕਰੀਬਨ ਮਾਉੰਟ [[ਐਵਰੈਸਟ ਪਹਾੜ|ਐਵਰੈਸਟ]] ਦੇ ਬਰੋਬਰ ਹੈ। ਪਰਵਾਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ [[ਹਿਮਾਲਿਆ]] ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਅੱਪੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬਨ ੧੦੦੦ ਮੀਲ ਪੈਂਡਾ ਤਹਿ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਦੁੱਜੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤਦੇ ਉਹ ਹਵਾ ਦੇ ਘੱਟ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਐਨੀ ਉੱਚਾਈ ਤੇ ਉੱਡ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਅੰਦਰ ਲਾਲ [[ਲਹੂ]] ਅਣੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਧ ਉਚਾਈ ਤੇ ਉੱਡਣ ਵੇਲੇ ਇਸਦੀ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇਸ ਕਾਰਨ ਲਹੂ ਦੀ ਪੰਪ ਗਤੀ ਫ਼ੀ ਮਿੰਟ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।<ref>{{Cite web|url=https://themysteriousworld.com/10-highest-flying-birds-in-the-world/|title=Top 10 Highest Flying Birds In The World|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref> ਇੱਕ ਆਮ ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੀ ਲੰਮਾਈ ੭੧-੭੬ ਸੈਮੀ, ਵਜ਼ਨ ਕਰੀਬਨ ੧.੮-੩.੨ ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਪਰਾਂ ਦਾ ਫੈਲਾਅ ੧੪੦-੧੬੦ ਸੈਮੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੀ ਔਸਤਨ ਉਮਰ ਭਾਵੇਂ ੨੦ ਸਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ੩੧ ਸਾਲ ਆਂਕੀ ਗਈ ਹੈ। ਵੋਗੇਲ (Vogel) ਦਾ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਸਵਾ ਮਘ ਭਾਰਤੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।<ref>[https://ia601508.us.archive.org/28/items/TheGooseInIndianLiteratureAndArt/The-Goose-In-Indian-Literature-And-Art_text.pdf ''The Goose in Indian Literature and Art''] (Leiden, 1962) by J. Ph. Vogel, p. 2</ref>


== ਖੁੁੁਰਾਕ ==
== ਖੁੁੁਰਾਕ ==
ਇਸਦੀ ਖੁਰਾਕ ਮੱਛੀਆਂ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ, ਪੱਤੇ, ਜੜਾਂ, ਸੁੱਕੇ ਫ਼ਲ [[ਮੂੰਗਫਲੀ]], ਪਿਸਤੇ ਵਗੈਰਾ, ਮਕੱਈ, [[ਕਣਕ]], [[ਝੋਨਾ]], ਜੌਂ ਆਦਿ, ਭਾਵ ਕਿ ਇਹ [[ਮਾਸਾਹਾਰੀ]] ਤੇ [[ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ|ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ]] ਦੋਆਂ ਰਕਮਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਖੁਦ ਵੀ ਲਾਲ ਲੂੰਬੜੀਆਂ ਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਉਕਾਬ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸਦੀ ਖੁਰਾਕ ਮੱਛੀਆਂ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ, ਪੱਤੇ, ਜੜਾਂ, ਸੁੱਕੇ ਫ਼ਲ [[ਮੂੰਗਫਲੀ]], ਪਿਸਤੇ ਵਗੈਰਾ, ਮਕੱਈ, [[ਕਣਕ]], [[ਝੋਨਾ]], ਜੌਂ ਆਦਿ, ਭਾਵ ਕਿ ਇਹ [[ਮਾਸਾਹਾਰੀ]] ਤੇ [[ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ]] ਦੋਆਂ ਰਕਮਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਖੁਦ ਵੀ ਲਾਲ ਲੂੰਬੜੀਆਂ ਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਉਕਾਬ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।


== ਪਰਸੂੂੂਤ ==
== ਪਰਸੂੂੂਤ ==
ਇਹ ਸਾਲ ਵਿਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਪਰਸੂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਇਹ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜੁਲਾਈ ਤਕ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਭੌਂ 'ਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਸੂਤ ਦਾ ਇਲਾਕਾ [[ਤਿੱਬਤੀ ਪਠਾਰ|ਤਿੱਬਤੀ]]-ਕਿੰਙਾਈ ਪਠਾਰ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਤਾਂ ਇਹ ਜੋੜਾ ਜੋੜਾ ਹੀ ਪਰਸੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਇਕ ਨਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਾਦਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਦਾ ਇਕ ਵਾਰ ੩-੮ ਆਂਡੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਕਰੀਬਨ ੧ ਮਹੀਨਾ ਆਂਡਿਆਂ ਤੇ ਬਹਿਣ ਮਗਰੋਂ ਬੱਚੇ ਆਂਡਿਆਂ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ੨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰੇ ਆਵਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਰੀ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਰ ਜਵਾਕ ਅਤੇ ਮਾਦਾ ਜਵਾਕ ਦੋਵੇਂ ੩ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਬਾਲਗ ਹੋਕੇ ਪਰਸੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। <ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Bar-headed_goose|title=ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ Bar Headed Goose|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref>
ਇਹ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਪਰਸੂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਇਹ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜੁਲਾਈ ਤਕ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਭੌਂ 'ਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਸੂਤ ਦਾ ਇਲਾਕਾ [[ਤਿੱਬਤੀ ਪਠਾਰ|ਤਿੱਬਤੀ]]-ਕਿੰਙਾਈ ਪਠਾਰ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਤਾਂ ਇਹ ਜੋੜਾ ਜੋੜਾ ਹੀ ਪਰਸੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਨਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਾਦਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਦਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ੩-੮ ਆਂਡੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਕਰੀਬਨ ੧ ਮਹੀਨਾ ਆਂਡਿਆਂ ਤੇ ਬਹਿਣ ਮਗਰੋਂ ਬੱਚੇ ਆਂਡਿਆਂ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ੨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰੇ ਆਵਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਰੀ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਰ ਜਵਾਕ ਅਤੇ ਮਾਦਾ ਜਵਾਕ ਦੋਵੇਂ ੩ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਬਾਲਗ ਹੋਕੇ ਪਰਸੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। <ref>{{Cite web|url=https://en.wikipedia.org/wiki/Bar-headed_goose|title=ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ Bar Headed Goose|last=|first=|date=|website=|publisher=|access-date=}}</ref>


==ਗੈਲਰੀ==
==ਗੈਲਰੀ==
<gallery>
<gallery>
File:Bar-headed geese, Sukhna lake, Chandigarh 01.jpg|[[ਸੁਖ਼ਨਾ ਝੀਲ]], [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿਖੇ ਸਾਵੇ ਮਘ
File:Bar-headed geese, Sukhna lake, Chandigarh 01.jpg|[[ਸੁਖ਼ਨਾ ਝੀਲ]], [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿਖੇ ਸਾਵੇ ਮਘ
Bar-headed goose, Sukhna Lake , Chandigarh.JPG|[[ਸੁਖ਼ਨਾ ਝੀਲ]], [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿਖੇ ਸਾਵੇ ਮਘ
Bar-headed goose, Sukhna Lake, Chandigarh.JPG|[[ਸੁਖ਼ਨਾ ਝੀਲ]], [[ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ]] ਵਿਖੇ ਸਾਵੇ ਮਘ
Ba- headed Geese- Bharatpur I2 IMG 8254.jpg|[[ਭਰਤਪੁਰ, ਭਾਰਤ|ਭਰਤਪੁਰ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿਖੇ
Ba- headed Geese- Bharatpur I2 IMG 8254.jpg|[[ਭਰਤਪੁਰ, ਭਾਰਤ|ਭਰਤਪੁਰ]], [[ਭਾਰਤ]] ਵਿਖੇ
Landing of Bar-headed Goose at Nil Nirjan Lake at Hetampur, West Bengal, India.jpg|[[ਹੇਤਮਪੁਰ]], [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], ਭਾਰਤ ਵਿਖੇ
Landing of Bar-headed Goose at Nil Nirjan Lake at Hetampur, West Bengal, India.jpg|[[ਹੇਤਮਪੁਰ]], [[ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ]], ਭਾਰਤ ਵਿਖੇ

03:46, 17 ਸਤੰਬਰ 2020 ਮੁਤਾਬਕ ਸਭ ਤੋਂ ਨਵਾਂ ਦੁਹਰਾਅ

ਸਾਵਾ ਮੱਘ
Scientific classification
Kingdom:
Animalia
Phylum:
Chordata
Class:
Aves
Order:
Anseriformes
Family:
Anatidae
Subfamily:
Anserinae
Tribe:
Anserini
Genus:
Anser
Species:
A. indicus
Binomial name
Anser indicus
(Latham, 1790)
Synonyms

Eulabeia indica

ਸਾਵਾ ਮੱਘ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Bar-headed goose) ਸਾਵਾ ਮੱਘ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਦਵਿਚਲੇ ਹਿੱਸੇ 'ਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਨਸਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ, ਕਜ਼ਾਕਿਸ੍ਤਾਨ, ਮੰਗੋਲੀਆ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੇ ਇਲਾਕੇ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਆਲ ਦੱਖਣ ਨੂੰ ਪਰਵਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਜ਼ਾਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵਾ ਮੱਘ ਪੰਛੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਉੱਡਣ ਵਾਲੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਤਿੱਜੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਇਹਦੀ ਉੱਡਣ ਦੀ ਉੱਚਾਈ ੨੯੦੦੦ ਫੁੱਟ ਹੈ ਜੋ ਕਰੀਬਨ ਮਾਉੰਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੇ ਬਰੋਬਰ ਹੈ। ਪਰਵਾਸ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਅੱਪੜਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ ਕਰੀਬਨ ੧੦੦੦ ਮੀਲ ਪੈਂਡਾ ਤਹਿ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੇ ਫੇਫੜੇ ਦੁੱਜੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਤਦੇ ਉਹ ਹਵਾ ਦੇ ਘੱਟ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਐਨੀ ਉੱਚਾਈ ਤੇ ਉੱਡ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਦੇ ਅੰਦਰ ਲਾਲ ਲਹੂ ਅਣੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਧੇਰੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਧ ਉਚਾਈ ਤੇ ਉੱਡਣ ਵੇਲੇ ਇਸਦੀ ਦਿਲ ਦੀ ਧੜਕਣ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੇਸ ਕਾਰਨ ਲਹੂ ਦੀ ਪੰਪ ਗਤੀ ਫ਼ੀ ਮਿੰਟ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[2] ਇੱਕ ਆਮ ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੀ ਲੰਮਾਈ ੭੧-੭੬ ਸੈਮੀ, ਵਜ਼ਨ ਕਰੀਬਨ ੧.੮-੩.੨ ਕਿੱਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਤੇ ਪਰਾਂ ਦਾ ਫੈਲਾਅ ੧੪੦-੧੬੦ ਸੈਮੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਾਵੇ ਮੱਘ ਦੀ ਔਸਤਨ ਉਮਰ ਭਾਵੇਂ ੨੦ ਸਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਉਮਰ ੩੧ ਸਾਲ ਆਂਕੀ ਗਈ ਹੈ। ਵੋਗੇਲ (Vogel) ਦਾ ਮਤ ਹੈ ਕਿ ਸਵਾ ਮਘ ਭਾਰਤੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[3]

ਖੁੁੁਰਾਕ[ਸੋਧੋ]

ਇਸਦੀ ਖੁਰਾਕ ਮੱਛੀਆਂ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ, ਪੱਤੇ, ਜੜਾਂ, ਸੁੱਕੇ ਫ਼ਲ ਮੂੰਗਫਲੀ, ਪਿਸਤੇ ਵਗੈਰਾ, ਮਕੱਈ, ਕਣਕ, ਝੋਨਾ, ਜੌਂ ਆਦਿ, ਭਾਵ ਕਿ ਇਹ ਮਾਸਾਹਾਰੀ ਤੇ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਦੋਆਂ ਰਕਮਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਹ ਖੁਦ ਵੀ ਲਾਲ ਲੂੰਬੜੀਆਂ ਤੇ ਸੁਨਹਿਰੀ ਉਕਾਬ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪਰਸੂੂੂਤ[ਸੋਧੋ]

ਇਹ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਇੱਕੋ ਵਾਰ ਪਰਸੂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਭਾਵ ਇਹ ਅਪ੍ਰੈਲ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਜੁਲਾਈ ਤਕ ਆਲ੍ਹਣਾ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਆਲ੍ਹਣਾ ਭੌਂ 'ਤੇ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਸੂਤ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਤਿੱਬਤੀ-ਕਿੰਙਾਈ ਪਠਾਰ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਤਾਂ ਇਹ ਜੋੜਾ ਜੋੜਾ ਹੀ ਪਰਸੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਝੁੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਕਾਰਨ ਕਈ ਵਾਰ ਇੱਕ ਨਰ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮਾਦਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਾਦਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ੩-੮ ਆਂਡੇ ਦੇਂਦੀ ਹੈ। ਕਰੀਬਨ ੧ ਮਹੀਨਾ ਆਂਡਿਆਂ ਤੇ ਬਹਿਣ ਮਗਰੋਂ ਬੱਚੇ ਆਂਡਿਆਂ ਚੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ੨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੀ ਉਮਰੇ ਆਵਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਉਡਾਰੀ ਲਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਨਰ ਜਵਾਕ ਅਤੇ ਮਾਦਾ ਜਵਾਕ ਦੋਵੇਂ ੩ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਪੂਰੇ ਬਾਲਗ ਹੋਕੇ ਪਰਸੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। [4]

ਗੈਲਰੀ[ਸੋਧੋ]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. ↑ BirdLife International (2012). "Anser indicus". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature. Retrieved 26 November 2013. {{cite web}}: Invalid |ref=harv (help)
  2. ↑ "Top 10 Highest Flying Birds In The World".
  3. ↑ The Goose in Indian Literature and Art (Leiden, 1962) by J. Ph. Vogel, p. 2
  4. ↑ "ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ Bar Headed Goose".
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਸਾਵਾ_ਮਘ&oldid=543783" ਤੋਂ ਲਿਆ