ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ
ਸ੍ਰੀ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ | |
|---|---|
town | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਸੂਬਾ | ਪੰਜਾਬ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਰੂਪਨਗਰ |
| ਸਥਾਪਨਾ | 1627 |
| ਬਾਨੀ | ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
| • ਦਫ਼ਤਰੀ | ਪੰਜਾਬੀ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (IST) |
| PIN | 140115 |
| Telephone code | 01887 |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | PB- |
| Coastline | 0 kilometres (0 mi) |
| ਨੇੜਲਾ ਸ਼ਹਿਰ | ਸ੍ਰੀ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ |
ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਤੇ ਇੱਕ ਘਾਟ ਬਣਾਇਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੇ ਵਿਛੜਿਆਂ ਦੀ ਰਾਖ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਥਾਂ ਨੂੰ ਪਤਾਲਪੁਰੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੀਵਨ ਸਿੰਘ ਰੰਗਰੇਟੇ ਵੱਲੋ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦਾ ਸੀਸ ਵੀ ਇਥੋ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲਿਜਾਕੇ ਸਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[1]
ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਨਗਰ[ਸੋਧੋ]
ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ (31.1820758°n 76.5635490°e) ਛੇਵੇਂ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੇ 1627 ਵਿੱਚ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ, ਬਾਬਾ ਗੁਰਦਿੱਤਾ ਦੁਆਰਾ ਕਹਿਲੂਰ ਦੇ ਰਾਜਾ ਤਾਰਾ ਚੰਦ ਤੋਂ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਇੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੰਤ ਪੀਰ ਬੁੱਦਨ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਯਾਦ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਇਹ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਆਨੰਦਪੁਰ ਤੋਂ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ ਵਿਚ, ਰੂਪਨਗਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 30 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਨੰਗਲ-ਰੂਪਨਗਰ-ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸੜਕ (NH21) 'ਤੇ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਤੋਂ 90 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ' ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ[2][3]
ਇਹ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਉਜਾੜ ਹੀ ਸੀ। ਛੇਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਲ ਇਥੇ ਬਿਤਾਏ। ਦੋਵੇਂ ਗੁਰੂ ਹਰ ਰਾਏ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਹਰਿਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵੀ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ' ਤੇ ਗੁਰਗੱਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। .[4]
ਹਿੱਟ ਫਿਲਮ, [[[ਵੀਰ-ਜ਼ਾਰਾ]]] (2004) 'ਚ ਇਸ ਜਗ੍ਹਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਹੈ। ਜ਼ੋਹਰਾ ਸਹਿਗਲ, ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜਿਸਦੀ ਆਖਰੀ ਇੱਛਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਕੀਰਤਪੁਰ ਵਿੱਚ ਜਲ ਪ੍ਰਵਾਹ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਛੇਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਥੇ ਸੱਤਵੇਂ ਅਤੇ ਅੱਠਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਥੇ ਹੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਸੰਨ 1675 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨੌਵੇਂ ਗੁਰੂ ਸ੍ਰੀ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਦਾ ਸੀਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਭਾਈ ਜੈਤਾ ਦੁਆਰਾ ਬੜੀ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਲਿਆਂਦਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਗੁਰੂਦੁਆਰਾ ਬਬਨਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਸਵੇਂ ਗੁਰੂ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸੀਸ ਨੂੰ ਜਲੂਸ ਵਿੱਚ ਅੰਤਮ ਸਸਕਾਰ ਲਈ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਲੈ ਗਏ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇਥੇ ਇੱਕ ਥੰਮ੍ਹ ਉਸਾਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਲਾਸਾਨੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਇਹ ਹਵਾਲਾ ਲਿਖਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ: "ਤਿਲਕ ਜੰਞੂ ਰਾਖਾ ਪ੍ਰਭ ਤਾਕਾ॥ ਕੀਨੋ ਬਡੋ ਕਲੂ ਮਹਿ ਸਾਕਾ॥"
ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਤੋਂ ਲੋਕ[ਸੋਧੋ]
- ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ, ਸਾਬਕਾ. ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ, ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਆਗੂ।
- ਡਾ. ਰਤਨ ਚੰਦ, ਆਈ.ਏ.ਐੱਸ., ਸੀਨੀਅਰ ਅਫਸਰਸ਼ਾਹੀ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ ਪੇਜ 35 ਜਰਨਲ ਨਾੱਲਿਜ ਪੰਜਾਬ
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2021-02-25. Retrieved 2019-10-30.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Grewal, J.S. (8 Oct 1998). "4 -Transformation of the Sikh Paanth (1606-1708)". In Gordon Johnson; C. A. Bayly; John F. Richards (eds.). The Sikhs of the Punjab (New Cambridge History of India) (The New Cambridge History of India) Share your own customer images Search inside this book The Sikhs of the Punjab (New Cambridge History of India) (The New Cambridge History of India) (Paperback) (New ed.). Cambridge University Press. p. 65. ISBN 978-0-521-63764-0. Retrieved 22 December 2009.
- ↑ "Kiratpur Sahib". Archived from the original on 2009-09-07. Retrieved 2019-10-30.