ਥੌਰ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ


ਦੈਂਤਾਂ ਨਾਲ ਥੌਰ ਦੀ ਲੜਾਈ (1872)

ਜਰਮਨਿਕ ਮਿਥਿਹਾਸ ਅਨੁਸਾਰ ਥੌਰ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Thor), ਗਰਜ, ਬਿਜਲੀ, ਤੂਫਾਨ, ਓਕ ਦੇ ਰੁੱਖ, ਤਾਕਤ, ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਅਤੇ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ, ਇੱਕ ਹਥੌੜਾ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲਾ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਓਲਡ ਨੌਰਸ ਅਰ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪੁਰਾਣੀ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਅਯੋਨਰ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਉੱਚ ਜਰਮਨ ਵਿਚ ਡੋਨਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੂਪ ਇਕ ਆਮ ਜਰਮਨਿਕ ਗਰਜ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਥੌਰ ਜਰਮਨਿਕ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਦੇਵਤਾ ਹੈ, ਰੋਮਾਨੀਆ ਦੇ ਜਰਮਨੀਆ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ, ਮਾਈਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਪੀਰੀਅਡ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਵਿਸਥਾਰ ਨੂੰ, ਵਾਈਕਿੰਗ ਯੁੱਗ ਦੌਰਾਨ ਉਸਦੀ ਉੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ, ਜਦੋਂ, ਸਕੈਂਡੇਨੇਵੀਆ ਦੇ ਈਸਾਈਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਉਸ ਦੇ ਹਥੌੜੇ (ਮਇਓਨਿਰ) ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨੌਰਸ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਨਾਮ ਉਸਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦੇ ਗਵਾਹ ਹਨ।

ਜਰਮਨਿਕ ਕਾਰਪਸ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਕਾਰਨ, ਥੌਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਸਿਰਫ ਪੁਰਾਣੇ ਨੌਰਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਥੋਰ ਪੂਰੇ ਨੌਰਸ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਵਿਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਨੌਰਸ ਮਿਥਿਹਾਸਕ, ਸਕੈਨਡੇਨੇਵੀਆ ਤੋਂ ਆਈਆਂ ਰਵਾਇਤੀ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਆਈਸਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਕਈ ਕਿੱਸੇ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਥੋਰ ਦੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਪੰਦਰਾਂ ਨਾਮ ਹਨ, ਸੁਨਹਿਰੀ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੀ ਦੇਵੀ ਸੀਫ ਦਾ ਪਤੀ ਹੈ, ਉਹ ਜਾਰਤੁਨ ਜਰਨਸੱਕਾ ਦਾ ਪ੍ਰੇਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਿਆਨਕ ਅੱਖਾਂ, ਲਾਲ ਵਾਲਾਂ ਅਤੇ ਲਾਲ ਦਾੜ੍ਹੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿਫ਼ ਦੇ ਨਾਲ, ਥੌਰ ਨੇ ਦੇਵੀ (ਵਾਲਕੀਰੀ) ਅਰਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ; ਜਰਨਸੱਕਾ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੇ ਮੈਗਨੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ; ਇਕ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਮਾਈ ਦਾ ਪਿਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਅਲਰ ਦੇਵਤਾ ਦਾ ਮਤਰੇਆ ਪਿਓ ਹੈ। ਓਡਿਨ ਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਥੋਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਭਰਾ ਹਨ, ਬਾਲਡਰ ਸਮੇਤ। ਥੌਰ ਪਹਾੜ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਵਾਲੇ ਹਥੌੜੇ, ਮਜਲਨਿਰ (ਮਿਓਨਿਰ) ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ। ਥੌਰ ਦੇ ਕਾਰਨਾਮੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰ ਕਤਲੇਆਮ ਅਤੇ ਰਾਖਸ਼ ਸੱਪ ਜੇਰਮੰਗੁੰਦਰੀ ਨਾਲ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਰੈਗਨਾਰੋਕ ਦੌਰਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਆਪਸੀ ਮੌਤ ਨੋਰਸ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿਚ ਦਰਜ ਹੈ।

ਅਜੋਕੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਥੌਰ ਨੂੰ ਪੂਰੇ ਜਰਮਨਿਕ-ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਲੋਕਧਾਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਤਾ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ। ਥੋਰ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਸਥਾਨ ਦੇ ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਦਿਨ ਵੀਰਵਾਰ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਰੱਖਦਾ ਹੈ (ਆਧੁਨਿਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ), ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸ਼ੈਤਾਨੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਅਵਧੀ ਤੋਂ ਉਪਜੇ ਨਾਮ ਅੱਜ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਸਕੈਨਡੇਨੇਵੀਆ ਵਿੱਚ। ਥੌਰ ਨੇ ਕਲਾ ਦੇ ਅਨੇਕਾਂ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਥੌਰ ਦੇ ਸੰਦਰਭ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨਹ ੋਰ ਜਰਮਨਿਕ ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹੀਥਨਰੀ ਵਿਚ ਵੀ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਥੋਰ ਦੀ ਪੂਜਾ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋਈ।

ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ[ਸੋਧੋ]

ਥੌਨ ਬੈਟਰਿੰਗ ਮਿਡਗਾਰਡ ਸਰਪੈਂਟ (1790) ਹੈਨਰੀ ਫੁਸੇਲੀ ਦੁਆਰਾ
20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿਚ ਡੈਨਮਾਰਕ ਸਾਈਕਲ ਦਾ ਹੈੱਡ ਬੈਜ ਥੋਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੇ ਥੋਰ ਨੂੰ ਪੇਂਟਿੰਗ ਅਤੇ ਮੂਰਤੀਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ, ਹੈਨਰੀ ਫੁਸੇਲੀ ਦੀ 1780 ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਥੌਰ ਬੈਟਰਿੰਗ ਮਿਡਗਾਰਡ ਸਰਪੈਂਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ; ਐਚ. ਈ. ਫਰੈਂਡ ਦੀ 1821–1822 ਦਾ ਬੁੱਤ ਥੌਰ; ਬੀ. ਈ. ਫੋਗੇਲਬਰਗ ਦੀ 1844 ਸੰਗਮਰਮਰ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਥੌਰ; ਮੋਰਟੇਨ ਏਸਕਿਲ ਵਿੰਗ ਦੀ 1872 ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਥੌਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੈਂਤ ਨਾਲ; ਕੇ. ਏਹਰਨਬਰਗ ਦੀ 1883 ਡਰਾਇੰਗ ਓਡਿਨ, ਥੋਰ ਅੰਡ ਮੈਗਨੀ; ਈ ਡੂਪਲਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਲਹੈਲਮ ਰੈਨਿਸ਼ ਦੇ 1901 ਵਾਲਹਲ (ਥੌਰ ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ) ਦੇ ਕਈ ਚਿੱਤਰ ਥੋਰ ਅੰਡ ਡਾਈ ਮਿਡਗੋਰਡਸ਼ਲੇਂਜ; ਥੌਰ ਡੇਨ ਹ੍ਰੰਗਨਿਰ ਬੇਕੈਮਪੈਂਡ; ਥੋਰ ਬੀ ਹਾਇਮਰ; ਥੋਰ ਬੀਈ ਸਕ੍ਰਾਈਮਰ; ਜੇ ਸੀ ਡੌਲਮੈਨ ਦੀਆਂ 1909 ਦੀਆਂ ਡਰਾਇੰਗ ਥੌਰ ਅਤੇ ਮਾਉਂਟੇਨ ਐਂਡ ਸਿਫ ਐਂਡ ਥੋਰ; ਜੀ ਪੋਪੇ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਥੌਰ; ਈ. ਪੋਟਨਰ ਦੀ 1914 ਡਰਾਇੰਗ ਥੋਰਸ ਸ਼ੈਟਨ; ਅਤੇ ਯੂ. ਬਰੈਂਬਰ ਦੁਆਰਾ 1977 ਵਿਚ ਡੀ ਸੀ ਹੇਮਹੋਲੰਗ ਡੇਸ ਹੈਮਰਜ਼ ਨੂੰ ਐਚ. ਸੀ. ਆਰਟਮੈਨ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਚਿੱਤਰ। ਸਵੀਡਿਸ਼ ਦੇ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜਾਨਸ ਜੈਕੋਬ ਬਰਜ਼ਲੀਅਸ (1779–1848) ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ ਲੱਭਿਆ ਜਿਸ ਦਾ ਉਸ ਨੇ ਥੋਰ - ਥੋਰਿਅਮ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ।[1][2]

1962 ਵਿਚ, ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਮਿਕ ਕਿਤਾਬ ਲੇਖਕ ਸਟੈਨ ਲੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਲੈਰੀ ਲਾਈਬਰ ਨੇ ਜੈਕ ਕਿਰਬੀ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਮਾਰਵਲ ਕਾਮਿਕਸ ਦੇ ਸੁਪਰਹੀਰੋ ਥੋਰ ਓਡੀਨਸਨ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸੇ ਨਾਮ ਦੇ ਦੇਵਤਾ 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਕੀਤੀ।[3] ਥੋਰ ਦੇ ਇਸ ਸੰਸਕਰਣ ਨੂੰ ਲਾਲ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੰਬੇ ਸੁਨਹਿਰੇ ਵਾਲਾਂ ਵਾਲੇ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। 2014 ਵਿੱਚ, ਮਾਰਵਲ ਕਾਮਿਕਸ ਦੇ ਪਾਤਰ ਜੇਨ ਫੋਸਟਰ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਥੋਰ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਰਲੇਖ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਪਾਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਵਲ ਸਿਨੇਮੈਟਿਕ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਮਾਰਵਲ ਸਟੂਡੀਓਜ਼ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ, ਆਸਟਰੇਲੀਆਈ ਅਦਾਕਾਰ ਕ੍ਰਿਸ ਹੇਮਸਵਰਥ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ-ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਅਦਾਕਾਰਾ ਨੈਟਲੀ ਪੋਰਟਮੈਨ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਥੌਰ ਜੋ 2011 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਕਿਰਦਾਰ ਦੋ ਸੀਕਵਲ ਫਿਲਮਾਂ, ਥੌਰ: ਦਿ ਡਾਰਕ ਵਰਲਡ ਅਤੇ ਥੋਰ: ਰਾਗਨਾਰੋਕ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਚਾਰਾਂ ਐਵੇਂਜਰਜ਼ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿਚ ਐਵੈਂਜਰਜ਼ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ। ਸੇਵੇਜ਼ ਡਰੈਗਨ ਕਾਮਿਕਸ ਵਿਚ, ਥੋਰ ਨੂੰ ਇਕ ਖਲਨਾਇਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. Simek (2007:323).
  2. Morris (1992:2212).
  3. Reynolds (1994:54).

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]