ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦੁਰਗ ਕਿਲ੍ਹਾਂ, ਜੈਪੁਰ

ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ ਜੈ ਪੁਰ ਨੂੰ ਘੇਰੇ ਹੋਏ ਅਰਾਵਲੀ ਪਰਬਤ ਮਾਲਾ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹਾ। ਆਰਾਵਲੀ ਦੀ ਪਰਬਤ ਸੰਖਲਾਂ ਦੇ ਛੋਰ ਤੇ ਆਮੇਰ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਰਾਜਾ ਜੈਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪ ਸੰਨ 1734 ਵਿੱਤ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਇੱਥੋ ਇੱਕ ਬੁਝਾਰਤ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਨਾਹਰ ਸਿੰਘ ਨਾਮ ਦੇ ਰਾਜਰਪੂਤ ਦੀ ਪ੍ਰੇਤ ਆਤਮਾ ਇੱਥੇ ਭੜਕਦੀ ਫਿਰਦੀ ਸੀ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਅੜਚਣਾ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕਰਿਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਤੰਤਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸਲਾਹ ਲਈ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਪ੍ਰੇਤ ਆਤਮਾ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਪਰ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਰੱਖਣ ਨਾਲ ਇਹ ਮੁਸਕਿਲ ਦੂਰ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।अतः तांत्रिकों से सलाह ल।

१९ ਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਸਵਾਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸਵਾਈ ਮਾਧੋ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਭਵਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਹਨਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਠੀਕ ਠਾਕ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਰ ਪੁਰਾਣੇ ਨਿਰਮਾਣ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੇ ਰਾਜਾ ਸਵਾਈ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਨੌ ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਅੱਲਗ ਅੱਲਗ ਆਵਾਸ ਖੰਡ ਬਣਵਾਏ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਵੀ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਖਾਨਿਆਂ ਆਦਿ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਇੰਤਜ਼ਾਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਪੜਾਵ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਤ ਰੈਸਟੋਰੈਟ ਵੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਵਿਵਸਥਾ ਸੀ। ਇੱਥੋ ਡੁੱਬਦਾ ਸੂਰਜ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾਂ ਹੈ।

ਦੀਰਘ

• 
  ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦੁਰਗ ਪਰਿਸਰ
• 
  ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦੁਰਗ ਪਰਿਸਰ
• 
  ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦੁਰਗ ਪਰਿਸਰ
• 
  ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਬਣੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੁਰਆਖਿਆ ਚੌਕੀਆਂ

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ

• ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦੁਰਗ ਦੇ ਲਈ ਜਲ ਕੁੰਭ Archived 2008-04-15 at the Wayback Machine. - ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
• ਮਲਵਾਹਰ ਵਰਸਡ ਪ੍ਰੈਸ ਉੱਪਰ ਨਾਹਰਗੜ੍ਹ ਦਾ ਕਿਲ੍ਹਾ