ਜਯੋਤਸਨਾ ਮਿਲਾਨ
ਜਯੋਤਸਨਾ ਮਿਲਾਨ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 19 ਜੁਲਾਈ 1941 ਮੁੰਬਈ, ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 4 ਮਈ 2014 (ਉਮਰ 72) ਭੋਪਾਲ, ਭਾਰਤ |
| ਕਿੱਤਾ |
|
| ਭਾਸ਼ਾ | |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ |
|
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਸ਼ਾਹ |
| ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ | ਜਯੋਤਿੰਦਰ ਜੈਨ (ਭਰਾ) |
ਜਯੋਤਸਨਾ ਮਿਲਾਨ (19 ਜੁਲਾਈ 1941-4 ਮਈ 2014) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਵਲਕਾਰ, ਕਹਾਣੀਕਾਰ, ਕਵੀ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਦੋ ਨਾਵਲ, ਕਈ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਦੋ ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ। ਉਸ ਨੇ ਗੁਜਰਾਤੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਦੋਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ।[1][2]
ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਮਿਲਾਨ ਦਾ ਜਨਮ 19 ਜੁਲਾਈ 1941 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ (ਉਦੋਂ ਬੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਸੀ।[3][4] ਉਸ ਨੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਲੇਖਕ ਵੀ ਸਨ।[1] ਉਸ ਦੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਜਯੋਤਿੰਦਰ ਜੈਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[5] ਉਸ ਨੇ ਬੰਬਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਅਤੇ ਅਵਧਸ਼ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚੋਂ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।[4]
ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਸੋਲਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਮਿਲਾਨ ਸੈਲਫ ਇੰਪਲੋਇਡ ਵੁਮੈਨਜ਼ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਐਸਈਡਬਲਿਊਏ) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਰਸਾਲਾ ਅਨਸੂਯਾ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਰਿਹਾ।[1] ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਯਕਾਂਤ ਮਣੀਅਰ, ਸੁਰੇਸ਼ ਜੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਨਿਰੰਜਨ ਭਗਤ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਲਾ ਭੱਟ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਹੈ।[2] ਉਸ ਨੂੰ 1985 ਵਿੱਚ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮੁਕਤੀਬੋਧ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਅਤੇ 1993 ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਸਰੋਤ ਵਿਕਾਸ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3]
ਮਿਲਾਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਕਵੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪੀਡ਼੍ਹੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਜੋ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਉੱਭਰੀ ਸੀ।[2] ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ "ਵੂਮੈਨ 2" ਨੂੰ ਆਕਸਫੋਰਡ ਐਂਥੋਲੋਜੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਇੰਡੀਅਨ ਪੋਇਟਰੀ (1994) ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੀ ਤੋਂ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਨ ਦੇਅਰ ਓਨ ਵਾਇਸਃ ਦ ਪੇਂਗੁਇਨ ਐਂਥੋਲੋਜੀ ਆਫ਼ ਕੰਟੈਂਪਰੇਰੀ ਇੰਡੀਅਨ ਵੂਮੈਨ ਪੋਇਟਸ (1993) ਵਿੱਚੋਂ ਉਸ ਦੀ ਕਵਿਤਾ ਵਿੰਡ-ਟ੍ਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2][6] ਸੰਨ 1982 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ 'ਖੰਡਾਹਾਰ ਐਂਡ ਅਦਰ ਸਟੋਰੀਜ਼' ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2]
ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਿਲਾਨ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਕਵੀ ਨਹੀਂ ਮੰਨਦੀ ਸੀ, ਵਿਦਵਾਨ ਲੂਸੀ ਰੋਸੇਨਸਟਾਈਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਔਰਤ ਦਾ ਤਜਰਬਾ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ੱਕ ਉਸ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾਤਮਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਿਜ਼ਮ ਹੈ"।[1] ਮਿਲਾਨ ਦੇ 1989 ਦੇ ਕਵਿਤਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ “ਘਰ ਨਹੀਂ” ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ "ਇੱਕ ਘਰ ਨਹੀਂ" ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਰੋਸੇਨਸਟਾਈਨ ਨੋਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਘਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਕੈਦ ਜਾਂ ਕੈਦ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹਨ।[7]
ਮਿਲਾਨ ਦਾ ਵਿਆਹ ਲੇਖਕ ਰਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਰਾਜੁਲਾ ਸ਼ਾਹ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਹੈ।[8] ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 4 ਮਈ 2014 ਨੂੰ ਭੋਪਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।[9][10]
ਚੁਨਿੰਦਾ ਕੰਮ[ਸੋਧੋ]
- ਅਪਨੇ ਸਾਥ (ਨਾਵਲ, 1976) [2]
- ਚੀਖ ਕੇ ਆਰ ਪਾਰ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1979) [2][2]
- ਕੰਧਾਰ ਤਾਥਾ ਅਨਯਾ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਖੰਡਹਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ (ਛੋਟਾ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1982) [2][3]
- ਘਰ ਨਹੀਂ (ਕਵੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1989) [2][7]
- ਏ ਅਸਤੂ ਕਾ (ਨਾਵਲ, 1990) [11]
- ਅੰਧੇਰੇ ਮੇਂ ਇੰਤਜਾਰ (ਕਵੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 1996) [1][3]
- ਜਯੋਤਸਨਾ ਮਿਲਨ ਕੀ ਲੋਕਪ੍ਰਿਅ ਕਹਾਣੀਆਂ (ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, 2019)
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Rosenstein, Ludmila L., ed. (2004). New Poetry in Hindi: Nayi Kavita: An Anthology. Anthem Press. pp. 137–138. ISBN 9781843311249. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Nayi" defined multiple times with different content - ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Dharwadker & Ramanujan 1994.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 Dutt, Kartik Chandra (1999). Who's Who of Indian Writers, Volume 1: A-M. Sahitya Akademi. p. 752. ISBN 9788126008735. Retrieved 28 October 2023. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Who's Who" defined multiple times with different content - ↑ 4.0 4.1 "ज्योत्स्ना मिलन | Jyotsna Milan". Pratlipi: A Bilingual Journal. Archived from the original on 1 December 2016.
- ↑ de Souza, Eunice (19 June 2013). "Pavankumar Jain, poet". Bangalore Mirror (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 28 October 2023.
- ↑ Zide, Arlene R.K., ed. (1993). In Their Own Voice: The Penguin Anthology of Contemporary Indian Women Poets. Penguin Books. pp. 131–132. ISBN 9780140156430.
- ↑ 7.0 7.1 Rosenstein, Lucy (2005). "Not a Home: Hindi Women Poets Narrating "Home"". Journal of Commonwealth Literature. 40 (2): 105–121. doi:10.1177/0021989405054310. Retrieved 28 October 2023. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Rosenstein" defined multiple times with different content - ↑ "Mii Story". Rajula Shah (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 28 October 2023.
- ↑ "ज्योत्सना मिलन नहीं रहीं". दैनिक भास्कर (in ਹਿੰਦੀ). 5 May 2014. Retrieved 28 October 2023.
- ↑ "Sublime Himalayas inspired the poet in me, says writer Ramesh Chandra Shah". Hindustan Times. 5 January 2015. Archived from the original on 26 January 2015.
- ↑ Milan, Jyotsna (1990). A Astu Ka. Beekaner: Vagdevi Prakashan. ISBN 81-85127-28-X.
ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ[ਸੋਧੋ]
- Dharwadker, Vinay; Ramanujan, A. K., eds. (1994). The Oxford Anthology of Modern Indian Poetry. Oxford University Press. ISBN 9780195628654.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ ਦਾ ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤਾ ਸੰਸਕਰਣ, 25 ਸਤੰਬਰ 2016 ਨੂੰ ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ
- ਮਿਲਾਨ ਦੇ ਨਾਵਲ 'ਏ ਅਸਤੂ ਕਾ' ('ਏ ਫਾਰ ਅਸਤੂ') ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ ਅੰਸ਼, ਜਿਸ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਰਾਜੁਲਾ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕੀਤਾ ਹੈ।
- ਮਿਲਾਨ ਨੇ ਯੂਟਿਊਬ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਕੰਮ, ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ, ਜੋ 2004 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।