ਪੁਸ਼ਪਾ ਭਾਰਤੀ
ਪੁਸ਼ਪਾ ਭਾਰਤੀ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1935 (ਉਮਰ 88–89) ਮੁਰਾਦਾਬਾਦ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ |
| ਕਿੱਤਾ | ਲੇਖਕ |
| ਭਾਸ਼ਾ | ਹਿੰਦੀ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਸ਼ੈਲੀ | ਕਹਾਣੀਆਂ, ਜੀਵਨੀਆਂ |
| ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ | ਸ਼ੁਭਾਗਤਾ, ਢਾਈ ਅੱਖਰ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ, ਸਰਸ ਸੰਵਾਦ, ਸਫਰ ਸੁਹਾਨੇ, ਯਾਦੇਂ, ਯਾਦੇਂ ਔਰ ਯਾਦੇਂ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਧਰਮਵੀਰ ਭਾਰਤੀ |
ਪੁਸ਼ਪਾ ਭਾਰਤੀ (1935 ਤੋਂ) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਹੈ ਜੋ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1][2][3] ਉਸ ਨੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ 17 ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ।
ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਪੁਸ਼ਪਾ ਦਾ ਜਨਮ 1935 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁਰਾਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 1955 ਵਿੱਚ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਿੰਦੀ ਲੇਖਕ ਧਰਮਵੀਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।[4] 1942 ਦੇ ਭਾਰਤ ਛੱਡੋ ਅੰਦੋਲਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਨੂੰ ਕਹਾਣੀਆਂ ਲਿਖਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।[5]
ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ 1957 ਤੋਂ 1960 ਤੱਕ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਡਿਗਰੀ ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ 1975 ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਾਇਆ।[6]
ਉਸ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਕਰੀਅਰ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਰਚਨਾਵਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਭਾਗਤਾ, ਢਾਈ ਅਖ਼ਰ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ, ਸਰਸ ਸੰਵਾਦ, ਸਫਰ ਸੁਹਾਨ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਨੇ ਪਾਠਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।[7]
ਆਪਣੇ ਪੂਰੇ ਕਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ, ਪੁਸ਼ਪਾ ਭਾਰਤੀ ਨੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਰੋਮਾਂਚਕ ਸੱਤਿਆ ਕਥਾਏਂ, ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਲਾ ਜਿਨ ਪੀਆ, ਧਾਈ ਅਕਸ਼ਰ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ, ਸਰਸ ਸੰਵਾਦ, ਸਫਰ ਸੁਹਾਨੇ, ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਹਿਤ ਬੋ, ਏਕ ਦੁਨੀਆ ਬੱਚਿਆਂ ਕੀ, ਵਾਦੇਂ ਅਤੇ ਯਾਦੇਂ, ਯਾਦੇਂ ਅਤੇ ਯਾਦੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਉਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬਾਲ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। ਉਸ ਨੇ 1988 ਵਿੱਚ ਫ਼ਿਲਮ ਸੈਂਸਰ ਬੋਰਡ ਲਈ ਇੱਕ ਜਿਊਰੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਵੀ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[8]
ਉਸ ਨੇ ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਜੀਵਨੀ ਵੀ ਲਿਖੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਅਮਿਤਾਭ ਬੱਚਣ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਹੈ, ਜੋ 2021 ਵਿੱਚ ਵਾਣੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[9][10]
ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ[ਸੋਧੋ]
- ਰੋਮਾਂਚਕ ਸੱਤਿਆ ਕਥਾਏਂ (ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ)
- ਪ੍ਰੇਮ ਪਿਆਲਾ ਜਿਨ ਪਿਆ
- ਧਾਈ ਅਕਸ਼ਰ ਪ੍ਰੇਮ ਕੇ
- ਸਰਸ ਸੰਵਾਦ
- ਸਫਰ ਸੁਹਾਨੇ
- ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਹਿਤ ਬੋਧ
- ਇਕ ਦੁਨੀਆ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ
- ਵਦੀਨ
- ਯਾਦੇਨ, ਯਾਦੇਨ ਅਤੇ ਯਾਦੇਨ
- ਅਕਸ਼ਰ ਅਕਸ਼ਰ ਯੱਗਯਾ
- ਧਰਮਵੀਰ ਭਾਰਤੀ ਸੇ ਸਕਸ਼ਤਾਰਕਾਰ
- ਮੇਰੀ ਵਾਣੀ ਗਰਿਕ-ਵਾਸਨਾ
- ਸਾਂਸ ਕੀ ਕਲਾਮ ਸੇ
- ਧਰਮਵੀਰ ਭਾਰਤੀ ਕੀ ਸਾਹਿਤ-ਸਾਧਨਾ
- ਹਰਿਵੰਸ਼ ਰਾਏ ਬੱਚਨ ਕੀ ਸਾਹਿਤ-ਸਾਧਨਾ
- ਪੁਸ਼ਪੰਜਲੀ[11]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਧਰਮਵੀਰ ਭਾਰਤੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਬਾਂਦਰਾ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਬਿਲਡਿੰਗ ਸਾਹਿਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।[12]
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਿਤਕ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਵਿੱਚ, ਪੁਸ਼ਪਾ ਭਾਰਤੀ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਨਮਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 2008 ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਹਿੰਦੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਾਲੀਦਾਸ ਅਕਾਦਮੀ ਤੋਂ ਹਿੰਦੀ ਸੇਵਾ ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਹਿੰਦੀ ਸੰਸਥਾਨ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ ਸਾਹਿਤ ਭੂਸ਼ਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[13]
ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ-ਕਥਾ 'ਯਾਦੇਂ, ਯਾਦੇਂ ਅਤੇ ਯਾਦੇਂ" (2016) ਨੂੰ ਕੇ. ਕੇ. ਬਿਰਲਾ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 2023 ਵਿੱਚ 33ਵੇਂ ਵਿਆਸ ਸਨਮਾਨ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿੱਚ 4 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਕਦ ਇਨਾਮ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਪੱਤਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਖ਼ਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[13]
ਉਹ ਹੋਰ ਵਿਲੱਖਣ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਮ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਸਵਾਜਨ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਭਾਰਤੀ ਗੌਰਵ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਅਸ਼ੀਰਵਾਦ ਸਰਸਵਤ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਹਿੰਦੀ ਸ਼ਿਰੋਮਣੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਵੀ ਰਹੀ ਹੈ।[14][15]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Writer Pushpa Bharati's memoir selected for Vyas Samman award". Hindustan Times. December 12, 2023.
- ↑ Dr. Chandra Mukherjee. Comparative study of Hindi and English women's writing (in Hindi). Book Bazooka. p. 19. ISBN 9789386895776.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Anil Kumar (2007). Svātantryottara yātrā-sāhitya kā viśleshanātmaka adhyayana. Hindi Book Center. p. 84, 85.
- ↑ Saxena, Poonam (March 15, 2015). "Why a 66-year-old Hindi love story needed to be translated into English". Scroll.in.
- ↑ Dharam Paul Sarin (1967). Influence of Political Movements on Hindi Literature, 1960-1947. Panjab University Publication Bureau. p. 212.
- ↑ "संपादित... यादें यादें और यादें... के लिए पुष्पा भारती को व्यास सम्मान-2023" (in Hindi). Hindustan. December 11, 2023.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "Writer Pushpa Bharati's memoir selected for Vyas Samman award". Hindustan Times. December 12, 2023."Writer Pushpa Bharati's memoir selected for Vyas Samman award". Hindustan Times. December 12, 2023.
- ↑ "संपादित... यादें यादें और यादें... के लिए पुष्पा भारती को व्यास सम्मान-2023" (in Hindi). Hindustan. December 11, 2023.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)"संपादित... यादें यादें और यादें... के लिए पुष्पा भारती को व्यास सम्मान-2023" (in Hindi). Hindustan. December 11, 2023. - ↑ Tiwari, Aarti (October 1, 2022). "किताबघर व मयूरपंख की अगली किस्त में पढि़ए सदी के महानायक की जीवनगाथा और स्वयं से संवाद की जिरह" (in Hindi). Dainik Jagran.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "पुष्पा भारती की अमिताभ बच्चन पर किताब" (in Hindi). DNA India. February 10, 2022.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ "Pushpa Bharati". Vani Prakashan.
- ↑ "Big Love Story". Ahmedabad Mirror. May 3, 2015.
- ↑ 13.0 13.1 "Writer Pushpa Bharati's memoir selected for Vyas Samman award". Hindustan Times. December 12, 2023."Writer Pushpa Bharati's memoir selected for Vyas Samman award". Hindustan Times. December 12, 2023.
- ↑ "पुष्पा भारती". Hindisamay.
- ↑ "Pushpa Bharati". Vani Prakashan."Pushpa Bharati". Vani Prakashan.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
- ਪੁਸ਼ਪਾ ਭਾਰਤੀ ਦੀ ਅਕਲ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨਾਲ ਇੰਟਰਵਿਊ (ਸਫ਼ਾ 31 ਤੋਂ 37)