ਐਡਲਿਨ ਸਮਿਥ
ਐਡਲਿਨ ਸਮਿਥ (15 ਮਾਰਚ, 1918 – 19 ਮਾਰਚ, 2013) ( ਲੋਅਰ ਐਲਵਾਹ ਕਲਾਲਮ ਟ੍ਰਾਈਬ ) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਬਜ਼ੁਰਗ, ਕੋਸ਼ਕਾਰ, ਕਾਰਕੁਨ, ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸੰਭਾਲਵਾਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਉੱਤਰੀ ਪੱਛਮ ਦੇ ਚਾਰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਲਾਲਮ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।
ਸਮਿਥ ਕਲਾਲਮ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਆਖਰੀ ਦੋ ਮੂਲ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਬੋਲਦੇ ਸਨ।[1] ਸਮਿਥ ਨੇ ਕਲਾਲਮ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਐਡਲਿਨ ਸਮਿਥ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਟੈਕਸਾਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਟਿਮੋਥੀ ਮੋਂਟਲਰ ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਕਲਾਲਮ ਵਰਣਮਾਲਾ ਬਣਾਈ।[1] ਸਮਿਥ ਅਤੇ ਮੋਂਟਲਰ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਕਲਾਲਮ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਦਸੰਬਰ 2012 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ[2] ਉਹ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਵਿੱਚ 12,000 ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਵਾਕਾਂਸ਼ਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੀ ਸੀ।[1] ਉਸਦੇ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਕਲਾਲਮ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰੀਸਕੂਲ ਤੋਂ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੱਕ ਜਨਤਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਹੈ।[1][3]
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਸਮਿਥ ਦਾ ਜਨਮ 15 ਮਾਰਚ 1918 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ[1] ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਪੋਰਟ ਏਂਜਲਸ, ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਬਾਹਰ ਐਲਵਾਹ ਨਦੀ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰਕ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1][3] ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਕਲਾਲਮ ਬੋਲਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸਮਿਥ ਕੋਲ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਨਾਮ ਨਹੀਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਨਹੀਂ ਲਿਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ।[3] ਉਸ ਦੇ ਪੜਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਨੇ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਅਣਲਿਖਤ, ਮੌਖਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਪਾਸ ਕੀਤਾ।[3]
ਸਮਿਥ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਕਾਰਨ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਲੇਮ, ਓਰੇਗਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ, ਚੇਮਾਵਾ ਇੰਡੀਅਨ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3] 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੀ ਭਤੀਜੀ, ਬੀਆ ਚਾਰਲਸ ਨਾਲ ਸੀਏਟਲ ਚਲੀ ਗਈ, ਕੰਮ ਲੱਭਣ ਲਈ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੂਲ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਪਕ ਵਿਤਕਰੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ।[3] (ਬੀ ਚਾਰਲਸ, ਜਿਸਦੀ 2009 ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਲਾਲਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬਣ ਗਈ)।[4]
ਸਮਿਥ ਨੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਇੱਕ ਵੇਟਰੈਸ ਅਤੇ ਗੁੱਡਵਿਲ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ ਦੇ ਇੱਕ ਕਰਮਚਾਰੀ ਵਜੋਂ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਲੱਭਿਆ।[3]ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਸਮਿਥ ਨੇ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਣਡੁੱਬੀ ਫੈਕਟਰੀ ਅਤੇ ਸੀਏਟਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੋਇੰਗ ਪਲਾਂਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੈਲਡਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[3]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Rice, Arwyn (2013-03-19). "Lower Elwha tribal elder Adeline Smith, 95, dies". Peninsula Daily News. Retrieved 2013-04-16.
- ↑ Walker, Richard (2012-11-30). "Klallam people celebrate new dictionary". Kingston Community News. Retrieved 2013-04-20.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 Mapes, Lynda V. (2013-03-21). "Elwha elder Adeline Smith, cultural leader, dies at 95". Seattle Times. Archived from the original on 2013-12-04. Retrieved 2013-04-16.
- ↑ Callis, Tom (2009-04-21). "Lower Elwha elder Bea Charles, linguist and historian, dead at 89". Peninsula Daily News. Retrieved 2013-04-20.