ਘੰਟਾਘਰ
ਘੰਟਾਘਰ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੜੀ-ਟਾਵਰ) ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ, ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਨਾਰਥਬਰੂਕ ਕਲਾਕਟਾਵਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਘੜੀ ਦਾ ਟਾਵਰ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ 1870 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਅੰਸ਼ਕ ਢਹਿਣ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਢਾਹੇ ਜਾਣ ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ।[1] ਸ਼ਬਦ "ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ" ( ਅਨੁਵਾਦ : ਚਾਂਦੀ ਜਾਂ ਚਾਂਦਨੀ ਵਰਗ ) ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਗਲੀ ਨੂੰ ਮਨੋਨੀਤ ਕਰਨ ਲਈ ਆਇਆ। ਘੰਟਾਘਰ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਇਹ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।[2] ਅੱਜ, ਇਹ ਇੱਕ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਅਤੇ ਭੀੜ-ਭੜੱਕਾ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਹੈ। ਦਿੱਲੀ ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਇਸ ਸਾਈਟ ਦੇ ਬਿਲਕੁਲ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਇਹ ਸ਼ਾਇਦ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ ਸੀ, ਜੋ ਰਾਜਾਬਾਈ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ, ਮੁੰਬਈ, 1878, ਹੁਸੈਨਾਬਾਦ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ, ਲਖਨਊ, 1881, ਸਿਕੰਦਰਾਬਾਦ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ, ਸਿਕੰਦਰਾਬਾਦ, 1897 ਅਤੇ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ, ਇਲਾਹਾਬਾਦ,[3] ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ ਬਹੁਤ ਲੰਮਾ ਸਮਾਂ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਅਜੇ ਵੀ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਘੰਟਾਘਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਘੰਟਾਘਰ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕੁਝ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸਥਾਨ ਸੀ। 30 ਮਾਰਚ 1919 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ।[4] ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਕਾਰਵਾਂਸਰਾਏ ਅਤੇ ਟਾਊਨ ਹਾਲ[ਸੋਧੋ]
ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜਹਾਨਰਾ ਬੇਗਮ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਬਗੀਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਗਲੀ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਾਫ਼ਲੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਰਬਰਟ ਚਾਰਲਸ ਫੈਨਸ਼ਾਵੇ, 1902 ਵਿੱਚ, ਸਰਾਏ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ:
“ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਵਧਦੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਗਹਿਣਿਆਂ, ਕਢਾਈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਦਸਤਕਾਰੀ ਦੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਡੀਲਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਦੁਕਾਨਾਂ ਤੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹੋਏ, ਨੌਰਥਬਰੂਕ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਦੇ ਬਾਗ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜਹਾਨਰਾ ਬੇਗਮ (ਪੰਨਾ 239) ਦੀ ਕਾਰਵਾਂ ਸਰਾਏ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਾਹ ਬੇਗਮ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਾਏ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲਾ ਚੌਂਕ ਗਲੀ ਦੇ ਪਾਰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੂੰ ਬਰਨੀਅਰ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਹੇਠਾਂ ਆਰਕੇਡਾਂ ਅਤੇ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਗੈਲਰੀ ਵਾਲੇ ਕਮਰੇ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਪੈਲੇਸ ਰਾਇਲ ਨਾਲ ਤੁਲਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਰਨੀਅਰ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਸੀ ਕਿ 1665 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਪੈਰਿਸ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਪੂਰਬ ਵਿਚ ਆਬਾਦੀ ਅਦਾਲਤ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਿਵੇਂ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਉਦਾਹਰਣ ਸੀ। ਬਗੀਚੇ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਅਨੰਦ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਨਮੂਨੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸੁੰਦਰ ਹਨ।"[5]
ਸਰਾਏ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ 1857 ਦੇ ਗ਼ਦਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੇਰਾਈ ਦੀ ਥਾਂ ਵਿਕਟੋਰੀਅਨ-ਐਡਵਰਡੀਅਨ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ[6] ਇਮਾਰਤ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਰਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਪੂਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਲਾਕ ਟਾਵਰ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਦੀ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਵਿਦਰੋਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ 1860-5 ਵਿੱਚ ਯੂਰਪੀਅਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਸਨੂੰ ਲਾਰੈਂਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਰੀਡਿੰਗ ਰੂਮ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਸੀ। MCD ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਟਾਊਨ ਹਾਲ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਨਗਰਪਾਲਿਕਾ, ਚੈਂਬਰ ਆਫ਼ ਕਾਮਰਸ, ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਸੋਸਾਇਟੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਜੋਂ 'ਸਥਾਨਕ ਮਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨਾਂ ਅਤੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਭੋਗ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ' ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।[7]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Pritchett, Frances. "Clock Tower, Chandni Chowk, Delhi". columbia.edu. Retrieved 2015-03-06.
- ↑ "मोदी के शपथ लेते ही जश्न का माहौल Bhaskar News Network". bhaskar.com. 27 May 2014. Retrieved 2015-03-06.
- ↑ Joshi, Ashutosh (1 Jan 2008). Town Planning Regeneration of Cities. New India Publishing. p. 121. ISBN 978-8189422820.
- ↑ Kapoor, M.R. (1999). Revolutionary movement: Famous Episode. Iṃsṭīcyūṭa āpha Sośala Sāiṃsisa ke lie Kansepṭa Pabliśinga Kampanī. p. 180. ISBN 9788170227519. Retrieved 2015-03-06.
- ↑ Fanshawe, H.C. (1902). Delhi Past and Present. J. Murray. p. 52. Retrieved 2015-03-06.
- ↑ "Landmark building with uncertain fate, Nivedita Khandekar, Hindustan Times New Delhi, December 08, 2012". hindustantimes.com. Archived from the original on 12 December 2012. Retrieved 2015-03-06.
- ↑ "From civic centre to museum, Kusum Kanojia, Aug 29, 2012". m.deccanherald.com. Retrieved 2015-03-06.[permanent dead link]