ਤਮਨਾ ਜ਼ਰੀਆਬ ਪਰਿਆਨੀ
ਤਮਨਾ ਜ਼ਰੀਆਬ ਪਰਿਆਨੀ (ਫ਼ਾਰਸੀ: تمنا زریاب پریانی; ਜਨਮ 1997) ਇੱਕ ਅਫਗਾਨ ਪੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਹੈ ਜੋ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਪਣੇ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਦਸੰਬਰ 2022 ਵਿੱਚ, ਤਮਨਾ ਨੂੰ ਬੀਬੀਸੀ ਦੀਆਂ 100 ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਅਫਗਾਨ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਸਮੂਹ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਨਿਆਂ ਦੀ ਖੋਜ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਗਸਤ 2022 ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਭੱਜਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਤਮਨਾ ਦਾ ਜਨਮ 1997 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਭੈਣਾਂ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜਾਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਸਨ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਤਮਨਾ ਨੇ ਅਫਗਾਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਲਈ ਵੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਵਜੋਂ ਚੋਣ ਲਡ਼ੀ।[1]
2018 ਵਿੱਚ, ਤਮਨਾ ਨੇ ਤਮਨਾ ਕਲਚਰਲ ਸੋਸ਼ਲ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 2021 ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਇੱਕ ਕਾਰਕੁਨ ਬਣ ਗਈ। ਉਹ ਸੀਕਰਜ਼ ਆਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਨਾਮਕ ਮਹਿਲਾ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਬਣ ਗਈ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ 16 ਜਨਵਰੀ 2022 ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ।[2] 19 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ, ਤਮਾਨਾਵਾ ਨੂੰ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨਾਲ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਛੋਟੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੱਕ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਹ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ 'ਤੇ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆਵਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਨਲਾਈਨ ਸਾਂਝਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ। ਇਹ ਵੀਡੀਓ ਵਾਇਰਲ ਹੋ ਗਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਮਹਿਲਾ ਕਾਰਕੁਨਾਂ ਦੇ ਲਾਪਤਾ ਹੋਣ ਵੱਲ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ। ਤਮਾਨੀ ਉੱਤੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਤੋਡ਼ਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[3]
ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਤਮਾਨੀ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨਾਲ 15 ਅਗਸਤ, 2022 ਨੂੰ ਸਪਿਨ ਬੋਲਡਕ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਈ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇਸ ਵੇਲੇ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।[4]
ਮਾਨਤਾ[ਸੋਧੋ]
2021 ਵਿੱਚ, ਤਮਨਾ ਨੂੰ ਬੀ. ਬੀ. ਸੀ. ਦੁਆਰਾ 100 ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[5]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "A Year of Resistance: Tamana Zaryab Paryani – Femena, Rights Peace Inclusion" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2022-08-15. Retrieved 2023-06-08.
- ↑ "Quiénes son las 100 Mujeres influyentes e inspiradoras elegidas por la BBC en 2022 (y cuáles son las 12 de América Latina) – BBC News Mundo". News Mundo. Retrieved 2023-06-08.
- ↑ "Afghan woman activist released after arrest in January". BBC News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 2022-02-12. Retrieved 2023-06-08.
- ↑ TV, Amu (2022-12-07). "Three Afghan women make this year's BBC 100 Women list". Amu TV (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2023-06-08.
- ↑ Times, Zan (2023-03-15). "Rights are won through struggle, not received by asking". Zan Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2023-06-08.