ਮੁਬਾਰਕ ਮੰਡੀ ਮਹਿਲ
.jpg)
ਮੁਬਾਰਕ ਮੰਡੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਰਾਜ ਦੇ ਜੰਬੂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹਿਲ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਿਲ ਡੋਗਰਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਸ਼ਾਹੀ ਨਿਵਾਸ ਸੀ। ਇਹ 1925 ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਸੀਟ ਸੀ ਜਦੋਂ ਮਹਾਰਾਜਾ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਜੰਮੂ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਹਰੀ ਨਿਵਾਸ ਮਹਿਲ ਚਲੇ ਗਏ। ਇਹ ਮਹਿਲ ਜੰਮੂ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਤਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਹ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਬਾਰੋਕ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਗਏ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 150 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਸਮਾਂ ਲੱਗਿਆ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਮੁਬਾਰਕ ਮੰਡੀ ਮਹਿਲ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰਾਜਾ ਧਰੁਵ ਦੇਵ ਨੇ ਜੋਤਸ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 1710 ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਸੀ।[1]
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਕੰਪਲੈਕਸ ਕਈ ਵਿਹਡ਼ਿਆਂ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ ਕੰਪਲੈਕਸ, ਪਿੰਕ ਮਹਿਲ, ਰਾਇਲ ਕੋਰਟ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ, ਗੋਲ ਘਰ ਕੰਪਲੈਕਸ., ਨਵਾ ਮਹਿਲ, ਰਾਣੀ ਚਰਕ ਮਹਿਲ, ਹਵਾ ਮਹਿਲ, ਤੋਸ਼ਾਖਾਨਾ ਮਹਿਲ ਅਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਮਾਰਤਾਂ ਅਤੇ ਮਹਿਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਹਿਲ ਦੇ ਹਾਲ ਅਤੇ ਗੈਲਰੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਰਜਾਂ ਅਤੇ ਰਸਮਾਂ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ।
ਡੋਗਰਾ ਕਲਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ 'ਪਿੰਕ ਹਾਲ' ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ। ਇਹ ਲਘੂ ਚਿੱਤਰ ਕਾਂਗਡ਼ਾ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਬਸ਼ੋਲੀ ਕਲਾ ਸਕੂਲਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹਨ। ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਦਾ ਸੋਨੇ ਨਾਲ ਪੇਂਟ ਕੀਤਾ ਧਨੁਸ਼ ਅਤੇ ਤੀਰ ਵੀ ਹੈ। ਗੁਲਾਬੀ ਹਾਲ ਦਾ ਨਾਮ ਮਹਿਲ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਦੀਆਂ ਗੁਲਾਬੀ ਪਲਾਸਟਰ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਕਾਰਨ ਪਿਆ ਹੈ।
ਗੋਲ ਘਰ ਭਾਗ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਮੰਜ਼ਲਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਤਵੀ ਨਦੀ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਹ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਭੂਚਾਲ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਛੱਤਾਂ ਅਤੇ ਫਰਸ਼ਾਂ ਢਹਿ ਗਈਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਮਾਰਤ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ।
ਸ਼ੀਸ਼ ਮਹਿਲ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਐਲਾਨੇ ਗਏ ਇਸ ਮਹਿਲ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਰਾਸਤੀ ਸਥਾਨ ਬਾਹੂ ਕਿਲ੍ਹੇ ਤੱਕ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਰੱਸੀ ਦੇ ਰਸਤੇ ਨਾਲ ਜੋਡ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Singh, Amrita; Sehjowalia, Aritik; Atwal, Neha; Grover, Sehajpreet; Sharma, Parul (2017). Mubarak Mandi Complex Jammu (Documentation Study Report) (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). p. 119.