ਦੇਵਯਾਨੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ
ਦੇਵਯਾਨੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1910 |
| ਮੌਤ | 2000 |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ |
ਕੰਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (ਵਿ. 1942) |
ਦੇਵਯਾਨੀ (ਜਾਂ ਦੇਵਯਾਨੀ) ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (1910 - 2000) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਚਿੱਤਰਕਾਰ, ਪ੍ਰਿੰਟ-ਮੇਕਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਸੀ। ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਖਿਡੌਣਿਆਂ, ਲੋਕ ਨਮੂਨੇ ਅਤੇ ਬਾਟਿਕ ਦੇ ਕੰਮ ਬਾਰੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।[1] ਦੇਵਯਾਨੀ ਨੂੰ ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ ਰਿਚਰਡ ਬਾਰਥੋਲੋਮਿਊ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਵਿਭਿੰਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ 'ਭਾਰਤ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਔਰਤ ਕਲਾਕਾਰ' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਸਨ।[2]
ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਕੰਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸ ਨੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖੇਤਰ ਦੀਆਂ ਕਲਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਇਸ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੇ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹਨ।[3]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਦੇਵਯਾਨੀ ਦਾ ਜਨਮ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਇੰਦੌਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1930 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਇੰਦੌਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਯਸ਼ਵੰਤ ਰਾਓ ਹੋਲਕਰ II ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦੀ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ।[4] ਉਸ ਨੇ ਜਰਮਨ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਏਕਾਰਟ ਮੁਥੀਸੀਅਸ ਨੂੰ ਮਾਣਿਕ ਬਾਗ ਮਹਿਲ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨੇ ਮੂਰਤੀਕਾਰ ਕਾਂਸਟੈਂਟੀਨ ਬ੍ਰਾਂਕੁਸੀ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਲੇ ਕੋਰਬੁਜ਼ੀਅਰ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।[5]
ਸ਼ਹਿਰ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਦੇਵਯਾਨੀ 'ਤੇ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਹੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਲਾ ਪਾਠ ਮਾਸਟਰ ਕਲਾਕਾਰ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡੀਡੀ ਦਿਓਲਾਲੀਕਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਆਇਆ ਸੀ।[1] ਸਾਲ 1936 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਬੰਬਈ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਰ ਜੇਜੇ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਆਰਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਈ। 1940 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਮੂਰਲ ਪੇਂਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਵੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। [6]
ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਦੇਵਯਾਨੀ ਨੇ 1942 'ਚ ਸਾਥੀ ਕਲਾਕਾਰ ਕੰਵਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਹਿਮਾਲਿਆ ਵੱਲ ਪਿੱਛੇ ਹਟ ਗਏ ਅਤੇ 1949 ਤੋਂ 1952 ਤੱਕ ਸਿੱਕਮ, ਤਿੱਬਤੀ ਸਰਹੱਦ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਸਰਹੱਦੀ ਸੂਬੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ।[1] ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਪੇਂਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤੀ ਮਾਸਕ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਸਮੀ ਨਾਚ ਅਤੇ ਹੋਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਧੀ ਕਲਾ ਦੇ ਕਈ ਪਹਿਲੂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[4] ਇਹ ਖੇਤਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਭਰੇ ਸਮੇਂ ਸਨ। ਇਸ ਜੋੜੇ ਨੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਤਿੱਬਤੀ ਬੋਧੀਆਂ ਦੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ। 1951 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ ਨੇ ਤਿੱਬਤ ਉੱਤੇ ਪੂਰਾ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਜਿਸ ਨੇ ਬੋਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗ਼ੁਲਾਮੀ ਵਿੱਚ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ।[3]
ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮਾਡਰਨ ਸਕੂਲ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਲਾ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ 1954 ਤੋਂ 1977 ਤੱਕ ਸੰਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਕਲਾ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਈ।[6]
ਸ਼ੈਲੀ[ਸੋਧੋ]
ਦੇਵਯਾਨੀ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਉਸ ਦੀ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਢੁਕਵੀਂ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਰੰਗ ਦੀ ਇਕਸੁਰਤਾ ਨਾਲ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੂਰਕ ਹਨ।[6] ਮਾਧਿਅਮ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਵਿੱਤਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਪਰਿਵਾਰ, ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਸਨ।[1]
ਦੇਵਯਾਨੀ ਦਾ ਤਿੱਬਤੀ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਮੋਹ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[6] ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਵਾਈਲਡ ਮਾਸਕ ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲੀ ਉਸ ਦੀ ਪੇਂਟਿੰਗ ਦੇ ਹਨੇਰੇ ਸੁਹਜ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, "ਨਹੀਂ, ਇਹ ਉਦਾਸ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਪਰਦੇ ਵਾਲਾ ਮਾਸਕ ਹੈ। ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਨਾ ਬਹੁਤ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖ ਸਿਰਫ਼ ਦੋ ਮਾਸਕ ਹੈ।"[3] ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਰਾਹੀਂ, ਉਸ ਨੇ ਹਿਮਾਲਿਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਉਜਾਗਰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੁਖਾਂਤ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ[ਸੋਧੋ]
1972 ਵਿੱਚ, ਦ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ ਰਿਚਰਡ ਬਾਰਥੋਲੋਮਿਊ ਨੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਿੰਗ ਦੇ ਉਭਾਰ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਦੇਵਯਾਨੀ ਨੂੰ 'ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਸਭ ਤੋਂ ਪਰਿਪੱਕ ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਰ' ਦੱਸਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਸ ਨੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ, "ਉਹ ਪ੍ਰਿੰਟਮੇਕਿੰਗ ਲਈ ਇੱਕ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਪ੍ਰਿੰਟਸ ਤਕਨੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਿਲਚਸਪ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇੱਕ ਰਹੱਸਮਈਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ।"[7]
ਕੰਮ[ਸੋਧੋ]
ਜਨਤਕ ਸੰਗ੍ਰਹਿ[ਸੋਧੋ]
ਦੇਵਯਾਨੀ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ,[8] ਦਿੱਲੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ,[4] ਅਤੇ ਵਾਸਵੋ ਐਕਸ. ਵਾਸਵੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ[9] ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
- 1941 – ਕਲਕੱਤਾ ਵਿਖੇ ਪਹਿਲਾ ਸੋਲੋ ਸ਼ੋਅ [6]
- 1996 - ਆਧੁਨਿਕ ਭਾਰਤੀ ਪੇਂਟਿੰਗਜ਼ - ਇੱਕ ਸੌ ਸਾਲ, ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ, ਕੁਮਾਰ ਗੈਲਰੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ [10]
- 2005 - ਗੋਲਡਨ ਜੁਬਲੀ: ਸਪਿਰਿਟ ਸੈੱਟ ਫ੍ਰੀ, ਕੁਮਾਰ ਗੈਲਰੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ [11]
- 2015 - ਐਬੀ ਗ੍ਰੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਆਧੁਨਿਕਤਾ: NYU ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਗ੍ਰੇ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, NYU, ਨਿਊਯਾਰਕ [12] ਤੋਂ ਚੋਣ
- 2020 - ਦ ਫਿਫਟੀ ਸ਼ੋਅ, ਦਿੱਲੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ [13]
- 2021 - ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨ: 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮਹਿਲਾ ਕਲਾਕਾਰ, ਦਿੱਲੀ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ [14]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 "Devayani Krishna". Saffronart. Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "Untitled (Townscape) - Devayani Krishna | The Surya Collection: Property of Mrs. Ute Rettberg". Sotheby's. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Grey Art Gallery (2015). Abby Grey and Indian modernism : selections from the NYU art collection. Internet Archive. New York, NY : Grey Art Gallery, New York University. p. 74. ISBN 978-0-934349-18-5.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 "Devyani Krishna | DAG". dagworld (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 2022-06-27. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Veiled Mask, n.d." Grey Art Gallery (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 7 December 2015. Retrieved 2022-03-13.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 "Artist Gellary - DEVYANI KRISHNA". goaartgallery.com. Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "Old Delhi - Devayani Krishna | The Surya Collection: Property from Mrs. Ute Rettberg". Sotheby's. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Devayani Krishna". Indian Culture. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Devayani Krishna | The Waswo X. Waswo Collection of Indian Printmaking". collection.waswoxwaswo.com. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Exhibitions | Modern Indian Paintings". Kumar Gallery (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "Exhibitions | Golden Jubilee: Spirit Set Free". Kumar Gallery (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "Abby Grey and Indian Modernism: Selections from the NYU Art Collection". Grey Art Gallery (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 28 September 2016. Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "The Fifties Show". DAG. Archived from the original on 2022-03-13. Retrieved 2022-03-13.
- ↑ "A Place in the Sun". DAG. Archived from the original on 2022-06-14. Retrieved 2022-03-13.