ਦੰਡਾਵਤੀ
ਦੰਡਾਵਤੀ (ದಂಡಾವತಿ) ਇੱਕ ਨਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸੋਰਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚੋਂ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਟੀਨਾਕੇਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰੋਵਰ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਟੀਨਾਕੇਰੇ ਰਿਜ਼ਰਵਾਇਰ ਦੀ ਓਵਰਫਲੋ ਨਹਿਰ ਡੰਡਾਵਤੀ ਨਦੀ ਬਣਨ ਦੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਤਾਕਤ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਦੀ ਕੁੱਪੇ ਤੋਂ ਹੋ ਕੇ ਵਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨਾਵਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਾਂਕਾਸਾਨਾ ਨਾਮਕ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਵਰਦਾ ਨਦੀ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਵਰਦਾ, ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ, ਤੁੰਗਭਦਰਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਰਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਤੱਟ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਸੋਰਾਬ ਦਾ ਸ਼੍ਰੀ ਰੰਗਨਾਥ ਮੰਦਿਰ ਦੰਡਾਵਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਮਿੱਥ[ਸੋਧੋ]
ਪੁਰਾਣੀ ਮਿੱਥ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮਚੰਦਰ, ਸੀਥਾ ਅਤੇ ਲਕਮਣਾ ਜਲਾਵਤਨੀ ਵਿੱਚ ਸਨ, ਉਹ ਸੋਰਬ ਰਾਹੀਂ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਸੀਥਾ ਨੂੰ ਪਿਆਸ ਲੱਗੀ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਰਾਮਚੰਦਰ ਨੇ ਪਾਣੀ ਲੱਭਣ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੋਰੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤੀ। ਪਾਣੀ ਫਿਰ ਦਰਿਆ ਬਣ ਗਿਆ।
ਦੰਡਾਵਤੀ (ದಂಡಾವತಿ) ਰਿਜ਼ਰਵਾਇਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ[ਸੋਧੋ]
ਸੋਰਾਬ ਤਾਲੁਕ ਦੇ ਚੇਲਨੂਰ (ಚೀಲನೂರು) ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੰਡਾਵਤੀ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਇੱਕ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 50,500 ਏਕੜ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਤੋਂ ਉਜਾੜੇ ਦੇ ਡਰੋਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਨਾ-ਮੁਮਕਿਨ ਹੈ ਪਰ ਸਿਆਸੀ ਲਾਹਾ ਲੈਣ ਲਈ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੰਸਦ ਅਤੇ ਲੋਕਲ ਬਾਡੀਜ਼ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ। ਜਲ ਸਰੋਤ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਘਾਟੀ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦੇ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਜਲ ਵਿਵਾਦ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਵਰਤਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਦੰਡਾਵਤੀ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਸਨ।
ਦੰਡਾਵਤੀ ਵਿਰੋਧੀ ਹੋਰਾਤਾ ਸਮਿਤੀ ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਵਿਰੁੱਧ ਸੰਘਰਸ਼ ਛੇੜਿਆ ਹੈ, ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਬਰਸਾਤੀ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਡੁਬੋ ਕੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ 'ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਸਾਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸਰਕਾਰ ਤਾਲੁਕਾ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਇੰਨੀ ਹੀ ਉਤਸੁਕ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਸੱਤਰਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਉਲੀਕੇ ਗਏ ਬਾਈਥਨਲਾ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।