ਮਸ਼ਰੂ
ਮਸ਼ਰੂ (ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਸ਼ਰੂ, ਮਿਸਰੂ, ਮੁਸ਼ਰੂ ਜਾਂ ਮੁਸ਼ਰੂ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇੱਕ ਬੁਣਿਆ ਹੋਇਆ ਕੱਪੜਾ ਹੈ ਜੋ ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਹੱਥ ਨਾਲ ਬੁਣਿਆ ਸਾਟਿਨ ਰੇਸ਼ਮ ਫੈਬਰਿਕ ਕਿਸਮ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਸਹੀ ਵਰਤੋਂ ਦਾ ਵਰਣਨ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਆਈਨ-ਏ-ਅਕਬਰੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਮਸ਼ਰੂ ਦਾ 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼, ਆਈਨ-ਏ-ਅਕਬਰੀ ਵਿੱਚ, ਰੇਸ਼ਮੀ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ: "... ਆਮ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਿਰਫ ਲਿਨਨ ਅਤੇ ਲਿਨਨ ਵਰਗੇ ਸਧਾਰਨ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਚਿੰਤਤ ਸੀ। ਰੇਸ਼ਮ, ਮਖਮਲ, ਬਰੋਕੇਡ, ਜਾਂ ਫਰ ਅਤੇ ਰੰਗਦਾਰ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ। . . ਮਸ਼ਰੂ।"[1] ਮਿਸ਼ਰਤ ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਕਿਉਂਕਿ, ਕੈਨਨ ਦੁਆਰਾ, ਇੱਕ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਨਹੀਂ ਪਹਿਨਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।[1] ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਮੁਦਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਆਈਨ-ਏ-ਅਕਬਰੀ ਦੇ ਜਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ।[2] ਮੁਗਲ ਕਾਲ ਦੌਰਾਨ, ਮਸ਼ਰੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦਰਬਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਅਹਿਲਕਾਰਾਂ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[3] ਮਸ਼ਰੂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਨਵੀਨਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2]
ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ[ਸੋਧੋ]
ਮਸ਼ਰੂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਮਨਜ਼ੂਰ', ਅਰਬੀ ਵਿੱਚ ਮਾਸ਼ਰੀ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਿਸਰੀ (ਜਾਂ ਮਿਸਰੂ ) ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਮਿਸ਼ਰਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[4][5][6] ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਮਸ਼ਰੂ ਨੂੰ ਬੰਧਾ, ਪਟੋਲੂ, ਤੇਲੀਆ ਰੁਮਾਲ, ਚਿਟਕੀ, ਜਾਂ ਬਸ ਟਾਈ ਵਰਗੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਨਾਵਾਂ ਦਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਤਲਬ 'ਇਜਾਜ਼ਤ' ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਮਿਸਰੂ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ 'ਮਿਲਿਆ ਹੋਇਆ।[7]
ਬਣਤਰ ਅਤੇ ਕਿਸਮਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਬਣਤਰ[ਸੋਧੋ]
ਮਸ਼ਰੂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[8][9][10] ਇਹ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਕਪਾਹ ਦੇ ਅਧਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਡਬਲ-ਲੇਅਰ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਸਿੰਗਲ ਫਸੇ ਹੋਏ ਰੇਸ਼ਮੀ ਤਾਣੇ ਅਤੇ ਉੱਨ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਮਸ਼ਰੂ ਇੱਕ ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ ਪੈਟਰਨ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਸਟੌਟ, ਰੇਸ਼ਮੀ, ਵਾਰਪ -ਫੇਸਡ ਫੈਬਰਿਕ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਬੁਣਾਈ ਵਿੱਚ, ਲੂਮ ਸੂਤੀ ਧਾਗੇ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਰੇਸ਼ੇ ਨੂੰ ਉੱਪਰ ਲਿਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਕੱਪੜਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।[11] ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਦਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਟਿਨ ਫਿਨਿਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ। ਨਤੀਜਾ ਇੱਕ ਮੋਟਾ ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਕੱਪੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਚਮਕਦਾਰ ਅਤੇ ਇਸਤਰੀ ਵਰਗਾ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[11]
ਕਿਸਮਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਅੰਦਰ ਸੂਤੀ ਵਾਲਾ ਮਸ਼ਰੂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਰਾਵੇ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸੀ।[9][10] ਦੇਸੀ ਮਸ਼ਰੂ ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। "ਸਾਰੇ 'ਮੁਸ਼ਰੂ' ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਧੋਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੀਆ ਕਿਸਮਾਂ।[10] ਗੁਲਬਦਨ ਅਤੇ ਸੂਫੀ ਸਮੇਤ ਮਸ਼ਰੂ ਕੱਪੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਉੱਤਮ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਨੂੰ ਮਸ਼ਰੂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ; ਅਤੇ ਨੀਵੇਂ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਸੰਗੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[12] ਮਸ਼ਰੂ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ।[13]
ਧਾਰਮਿਕ ਉਪਦੇਸ਼[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਪਹਿਨਣਾ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਨੂੰ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੰਗੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਅਸ਼ੁੱਧ ਲਗਜ਼ਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। "ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਔਰਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ"[14][11] ਸ਼ੁੱਧ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਉਲਟ, ਮਿਸ਼ਰਣ ਜਾਇਜ਼ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੱਪੜਾ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਪੜਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੁਟਨੂੰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੇੜੇ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[1] "ਇਕਤ ਮਖਮਲ ਦੇ ਟੁਕੜੇ ਜੋ ਹੁਣ ਤੱਕ ਸਥਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬੁਣੇ ਜਾ ਰਹੇ ਮਸ਼ਰੂ ਦੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ ... ਬੁਨਿਆਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਲਈ ਅਤੇ ਇਹ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। 19 ਆਇਨ-ਏ-ਅਕਬਰੀ ਵਿਚ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਗਿਆਤਿਆਦ - ਦੀਨ ਅਲੀ ਨਕਸ਼ਬੰਦ ਦੁਆਰਾ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਮਿਲੇ ਸਨ।[15][16][17][6][18][19]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਅਲਾਚਾ
- ਗੁਲਬਦਨ (ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੱਪੜਾ)
- ਗਰਬੀ ਕੱਪੜਾ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 61 Ain-i-Akbari, Blochmann, I, 89". See A Social History of Islamic India; Yasin, Mohammad; via: books.google.co.in; (1958); p. 39
- ↑ 2.0 2.1 Indian Journal of History of Science; Volumes 17-18; p. 120
- ↑ General, India Office of the Registrar (1962). Census of India, 1961: Gujarat (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Manager of Publications. p. 66.
- ↑ Textiles and Dress of India: Socio-economic, Environmental and Symbolic Significance (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). University of Minnesota. 1992. p. 69.
- ↑ Gillow, John; Barnard, Nicholas (2008). Indian Textiles (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Thames & Hudson. p. 98. ISBN 978-0-500-51432-0.
- ↑ 6.0 6.1 Dhamija, Jasleen (2002). Woven Magic: The Affinitity [sic] Between Indian and Indonesian Textiles (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Dian Rakyat. ISBN 978-979-523-567-5.
- ↑ Museum für Völkerkunde und Schweizerisches Museum für Volkskunde Basel, Marie-Louise Nabholz-Kartaschoff · 1986; article
- ↑ Mukhopādhyāẏa, Trailokyanātha (1888). Art-manufactures of India: Specially Compiled for the Glasgow International Exhibition, 1888 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Superintendent of Government Printing. p. 347.
- ↑ 9.0 9.1 MATHEWS, KOLANJIKOMBIL (2017). Encyclopaedic Dictionary of Textile Terms: Four Volume Set (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Woodhead Publishing India PVT. Limited. p. 912. ISBN 978-93-85059-66-7. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name ":6" defined multiple times with different content - ↑ 10.0 10.1 10.2 Cola, P. R. (1867). How to Develop a Productive Industry in India and the East: Mills and Factories for Ginning, Spinning, and Weaving Cotton... (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Virtue and Company. p. 328. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "PRCola" defined multiple times with different content - ↑ 11.0 11.1 11.2 Yule, Sir Henry; Burnell, Arthur Coke (1996). Hobson-Jobson: The Anglo-Indian Dictionary (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Wordsworth Editions. p. 707. ISBN 978-1-85326-363-7. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Henry" defined multiple times with different content - ↑ Mukhopādhyāẏa, Trailokyanātha (1888). Art-manufactures of India: Specially Compiled for the Glasgow International Exhibition, 1888 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Superintendent of Government Printing. p. 338.
- ↑ Baden-Powell, Baden Henry (1872). Hand-book of the Economic Products of the Punjab... (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Printed at the Thomason Civil Engineering College Press. pp. 64, 65.
- ↑ Yusuf Ali, op. cit. 90, seq.
- ↑ Handwoven Fabrics of India; p. 56
- ↑ Jasleen Dhamija, Jyotindra Jain; 1989
- ↑ Crill, Rosemary (2006). Textiles from India: The Global Trade... (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Conference on the Indian Textile Trade, Kolkata, 12-14 October 2003: Seagull Books. p. 331. ISBN 978-1-905422-17-3.
{{cite book}}: CS1 maint: location (link) - ↑ Jadia, Umesh (1999). Kachchh: An Introduction to the Historical Places, Textile Embroideries, Arts & Crafts Etc. of Kachchh (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Radhey Screen Printing. p. 28.
- ↑ "Clothing". char.txa.cornell.edu. Retrieved 2021-02-17.