ਫ਼ਲਸਤੀਨੀ ਇਲਾਕੇ

ਫਿਲਸਤੀਨ ਦਾ ਝੰਡਾ

ਫਿਲਿਸਤੀਨ (ਅਰਬੀ: فلسطين‎ ) ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਦੇਸਾਂ ਚ ਏ ਏ ਇਸ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਨਾਂ ਏ ਜੀੜਾ ਲਿਬਨਾਨ ਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਸੀ ਉਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਇਸਰਾਈਲ ਦੀ ਰਿਆਸਤ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਗਈ ਏ। ੧੯੪੮ ਤੁੰ ਪਹਿਲੇ ਏ ਸਾਰਾ ਇਲਾਕਾ ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਕਹਿਲਾਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਸਲਤਨਤ ਉਸਮਾਨੀਆ ਚ ਇਕ ਅਹਿਮ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ਾਮਿਲ ਰਿਹਾ ਪਰ ਪਹਿਲੀ ਜੰਗ-ਏ-ਅਜ਼ੀਮ ਚ ਅਰਬਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੇਵਕੂਫ਼ੀ ਨਾਲ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਚਾਲਾਂ ਚ ਫਸ ਕੇ, ਜਿਹੜੇ ਕਿ ਸਲਤਨਤ ਉਸਮਾਨੀਆ ਨੂੰ ਖ਼ਤਮ ਕਰਨੇ ਦੇ ਦਰ ਪੇ ਸਨ, ਅਰਬ ਕੌਮੀਅਤ ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਲਾਈਆ ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਨਾ ਬਾ ਸ਼ਾਨਾ ਤੁਰਕਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਲੜੇ ਤਾਕਿ ਆਪਣੀ ਇਕ ਆਜ਼ਾਦ ਅਰਬ ਰਿਆਸਤ ਕਾਇਮ ਕਰ ਸਕਣ ਪਰ ਜੰਗ ਚ ਤੁਰਕਾਂ ਦੀ ਸ਼ਿਕਸਤ ਦੇ ਬਾਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਤੇ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀਆਂ ਨੇ ਸ਼ਾਮ ਤੇ ਲਿਬਨਾਨ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਈਆ ਤੇ ਬਾਕੀ ਅਰਬ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਨਿੱਕੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਜ਼ੇਰ ਦਸਤ ਬਾਦਸ਼ਾਹਤਾਂ ਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ। ੧੯੪੮ ਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਫ਼ਲਸਤੀਨ ਦੇ ਰਕਬੇ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਤੇ ਇਸਰਾਈਲ ਦੀ ਨਾਜ਼ਾਇਜ਼ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਕਿਆਮ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕਰਦਿੱਤਾ ਤੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ਤ ਉਸਮਾਨੀਆ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤ ਚ ਲੜਨ ਵਾਲੇ ਅਰਬ ਕੁੱਝ ਵੀ ਨਾ ਕਰਸਕੇ। ਐਂਜ ਇਸਰਾਈਲ ਦੀ ਨਾਜ਼ਾਇਜ਼ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਕਿਆਮ ਅਰਬਾਂ ਦੀ ਹਮਾਕਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਚ ਅਮਲ ਚ ਆਈਆ। ਤੇ ੧੯੬੭ ਦੀ ਜੰਗ ਚ ਇਸਰਾਈਲ ਨੇਂ ਮਗ਼ਰਿਬੀ ਉਰਦਨ ਤੇ ਗ਼ਿਜ਼ਾ ਤੇ ਫ਼ਲਸਤੀਨੀ ਇਲਾਕੇ ਤੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਤੇ ਆਪਣੀ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਬੜਾ ਨਿਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦਤੀਆਂ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਫ਼ਲਸਤੀਨੀਆਂ ਨੇਂ ਥੋੜੀ ਜੀ ਖੁੱਲ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਏ। ਯਰੋਸ਼ਲਮ ਨੂੰ ਫ਼ਲਸਤੀਨੀ ਅਪਣਾ ਦਾਰੁਲਹਕੂਮਤ ਕਿੰਦੇ ਨੇਂ ਜਬ ਕਿ ਇਸਰਾਈਲ ਨੇ ਵੀ ਈਨੂੰ ਅਪਣਾ ਦਾਰੁਲਹਕੂਮਤ ਆਖਿਆ ਹੋਇਆ ਏ।

ਨਾਮ ਅਤੇ ਖੇਤਰ

ਜੇਕਰ ਅਜੋਕੇ ਫਿਲਸਤੀਨ-ਇਸਰਾਇਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਵਿਵਾਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿਓ ਤਾਂ ਮਧਿਅਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਭੂਮਧਿਅਸਾਗਰ ਅਤੇ ਜਾਰਡਨ ਨਦੀ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੀ ਭੂਮੀ ਨੂੰ ਫਲੀਸਤੀਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਬਾਇਬਲ ਵਿੱਚ ਫਿਲੀਸਤੀਨ ਨੂੰ ਕੈੰਨਨ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਗਰੀਕ ਇਸਨੂੰ ਫਲਸਤੀਆ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਰੋਮਨ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਜੁਡਆ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣਦੇ ਸਨ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਤੀਜੀ ਸਹਸਤਾਬਦਿ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬੇਬੀਲੋਨ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਪਾਰ ਦੇ ਲਿਹਾਜ਼ ਵਲੋਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਖੇਤਰ ਬਣਕੇ ਉੱਭਰਿਆ। ਫਿਲੀਸਤੀਨ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਦੂਜੀ ਸਹਸਤਰਾਬਦਿ ਵਿੱਚ ਮਿਸਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹਿਕਸੋਸੋਂ ਦਾ ਰਾਜਥਾ। ਲੱਗਭੱਗ ਇਸਾ ਪੂਰਵ ੧੨੦੦ ਵਿੱਚ ਹਜਰਤ ਮੂਸਾ ਨੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਮਿਸਰ ਵਲੋਂ ਫਿਲੀਸਤੀਨ ਦੀ ਤਰਫ ਕੂਚ ਕੀਤਾ। ਹਿਬਰੂ ( ਯਹੂਦੀ ) ਲੋਕਾਂ ਉੱਤੇ ਫਿਲਿਸਤੀਨੀਆਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਉੱਤੇ ਸੰਨ ੧੦੦੦ ਵਿੱਚ ਇਬਰਾਨੀਆਂ ( ਹਿਬਰੂ, ਯਹੂਦੀ) ਨੇ ਦੋ ਰਾਜਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ (ਜਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਈ ਵੇਖੋ-ਯਹੂਦੀ ਇਤਹਾਸ) - ਇਸਰਾਇਲ ਅਤੇ ਜੁਡਾਇਆ। ਈਸਾਪੂਰਵ ੭੦੦ ਤੱਕ ਇਹਨਾਂ ਉੱਤੇ ਬੇਬੀਲੋਨ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਬਾਹਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਈਸਾਪੂਰਵ ੫੫੦ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਜਦੋਂ ਇੱਥੇ ਫਾਰਸ ਦੇ ਹਖਾਮਨੀ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂ ਵਿੱਚ ਪਰਤਣ ਦੀ ਇਜਾਜਤ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਉੱਤੇ ਜਰਦੋਸ਼ਤ ਦੇ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ।

ਸਿਕੰਦਰਕੇ ਹਮਲਾ ( ੩੩੨ ਈਸਾਪੂਰਵ) ਤੱਕ ਤਾਂ ਹਾਲਤ ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ ਰਹੀ ਉੱਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਰੋਮਨਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੋ ਬਗ਼ਾਵਤ ਹੋਏ-ਸੰਨ ੬੬ ਅਤੇ ਸੰਨ ੧੩੨ ਵਿੱਚ। ਦੋਨਾਂ ਵਿਦ੍ਰੋਹਾਂ ਨੂੰ ਦਬਿਆ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਰਬਾਂ ਦਾ ਸ਼ਾਸਨ ਸੰਨ ੬੩੬ ਵਿੱਚ ਆਇਆ। ਇਸਦੇ ਬਾਅਦ ਇੱਥੇ ਅਰਬਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭੁਤਵ ਵਧਦਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਯਹੂਦੀ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਤਿੰਨਾਂ ਆਬਾਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ।