ਜ਼ਿਊਰਿਖ
 |
ਜ਼ੂਰਿਖ਼ ਜਾਂ ਜ਼ਿਊਰਿਖ਼ (ਜਰਮਨ: Zürich ਤਸਿਊਰਿਸ਼/ਸਿਊਰਿਸ਼) ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਵਿਟਜਰਲੈਂਡ ਦਾ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਗਲੋਬਲ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 2006 ਅਤੇ 2007 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਕਈ ਸਰਵੇਖਣਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਇਹਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੇਰੇ ਜੀਵਨ-ਪੱਧਰ ਵਾਲ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਸਵਿਟਸਰਲੈਂਡ ਦੇ ਜੂਰਿਕ ਉੱਪਮੰਡਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਮੋਹਰੀ ਸਨਅਤ-, ਵਪਾਰ-, ਕਲਾ- ਅਤੇ ਬੈਂਕ-ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਗਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਵਿਟਸਰਲੈਂਡ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸੰਘਣਾ ਅਤੇ ਰਮਣੀਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹਦਾ ਵਧੇਰੇ ਇਲਾਕਾ ਝੀਲ ਨੂੰ ਸੋਖ ਕੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਹਿੱਸਾ ਅਜੇ ਵੀ ਸੰਘਣਾ ਹੈ, ਪਰ ਨਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਚੌੜੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰ ਇਮਾਰਤਾਂ ਹਨ। ਲਿੰਮਤ ਨਦੀ ਇਸ ਨਗਰ ਨੂੰ ਦੋ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਦੀ ਹੈ, ਛੋਟਾ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਨਗਰ। ਇਹ ਦੋਹੇਂ ਭਾਗ 11 ਪੁਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਦੂੱਜੇ ਨਾਲ਼ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।
ਇੱਥੇ ਕਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਵਨ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਸੁੰਦਰ ਗਰਾਸ ਮੂੰਸਟਰ ਜਾਂ ਪ੍ਰਾਪਸਤੀ ਗਿਰਜਾਘਰ ਲਿੰਮਤ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਇਸ ਗਿਰਜਾਘਰ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਉੱਤੇ 24 ਲੌਕਿਕ ਧਰਮਨਿਯਮ ਲਿਖੇ ਹਨ। ਇਸ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੀਬਾਲਿਕਾਵਾਂਦਾ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ 12ਵੀਆਂ ਅਤੇ 13ਵੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੇ ਰੋਮਨ ਵਾਸਤੁਕਲਾ ਦੇ ਰਹਿੰਦ ਖੂਹੰਦ ਹਨ। ਲਿੰਮਤ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਕੰਡੇ ਉੱਤੇ ਜੂਰਿਕ ਦਾ ਦੂਜਾ ਬਹੁਤ ਗਿਰਜਾਘਰ ਫਰਾਊ ਮੂਸਟਰ (ਆਬਦੀ) 12ਵੀਆਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦਾ ਹੈ। ਸੇਂਟ ਪੀਟਰ ਗਿਰਜਾਘਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਨਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਅਤੇ ਕਈ ਗਿਰਜਾਘਰ ਹਨ। ਸੇਂਟਰਲ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ 1916 ਈo ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਲੱਖ ਕਿਤਾਬਾਂ ਸਨ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਮਾਜਸੁਧਾਰਕ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਕ ਜਵਿੰਗਲੀ, ਬੁਰਲਿਗਰ, ਲੇਡੀ ਜੇਨ ਅਤੇ ਸ਼ੀਲਰ ਆਦਿ ਦੇ ਪੱਤਰ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਭਿਲੇਖੋਂ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਸੰਨ 1885 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਜਵਿੰਗਲੀ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਮਾ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਭਵਨਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਵਿਟਸਰਲੈਂਡ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਕਲਾਵਾਂ ਦਾ ਅਦਭੂਤ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਹੈ। ਜੂਰਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪ੍ਰਾਵਿਧਿਕ ਸੰਸਥਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਾਠਸ਼ਾਲਾ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦਾ ਵਾਨਸਪਤੀਕ ਬਾਗ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਵਾਨਸਪਤੀਕ ਬਾਗੋਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਨਗਰ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਸੂਤੀ ਬਸਤਰ, ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਦੇ ਪੁਰਜੇ, ਮੋਮਬੱਤੀ, ਸਾਬਣ, ਸੁਰਤੀ, ਛੀਂਟ ਦਾ ਕੱਪੜਾ (calico), ਕਾਗਜ ਅਤੇ ਚਮੜੇ ਦੀਵਸਤੁਵਾਂਬਣਾਉਣ ਦੇ ਉਦਯੋਗ ਹਨ।