ਸੂਰਜੀ ਪੰਧ
 |
ਖਗੋਲਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਕਰਾਂਤੀਚੱਕਰ ਜਾਂ ਸੌਰ ਪਥ ਜਾਂ ਏਕਲਿਪਟਿਕ ਅਕਾਸ਼ ਦੇ ਖਗੋਲੀ ਗੋਲੇ ਉੱਤੇ ਉਹ ਰਸਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਜ਼ਮੀਨ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ ਕਿਸੇ ਦਰਸ਼ਕ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਸੂਰਜ ਸਾਲ ਭਰ ਵਿੱਚ ਚਲਦਾ ਹੈ।
ਆਮ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਇਹ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਕਿ ਧਰਤੀ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਗੋਲੇ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਖਗੋਲੀ ਗੋਲਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਉਸ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਇੱਕ ਰੋਸ਼ਨੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੇਕਰ ਸਾਲ ਭਰ ਲਈ ਕੋਈ ਹਰ ਰੋਜ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਬਾਰਾਂ ਵਜੇ ਸੂਰਜ ਖਗੋਲੀ ਗੋਲੇ ਉੱਤੇ ਜਿੱਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਬਿੰਦੀ ਬਣਾ ਦੇਵੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇਸ 365 ਬਿੰਦੁਵਾਂ (ਸਾਲ ਦੇ ਹਰ ਦਿਨ ਦੀ ਇੱਕ ਬਿੰਦੀ) ਨੂੰ ਜੋੜ ਦੇਵੇ ਅਤੇ ਉਸ ਰੇਖਾ ਨੂੰ ਦੋਨਾਂ ਤਰਫ ਵਧਾਕੇ ਰੁਖ ਦੇ ਵੱਲ ਲੈ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕਰਾਂਤੀਚੱਕਰ ਮਿਲ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਰਾਂਤੀਚੱਕਰ ਖਗੋਲੀ ਗੋਲੇ ਉੱਤੇ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਮਹਾਚੱਕਰ (ਗਰੇਟ ਸਰਕਲ) ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਆਪਣੇ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜ ਦੀ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਦੀ ਹੋਈ ਧਰਤੀ ਦਾ ਧੁਰਾ 23.4° ਦੇ ਕੋਣ ਉੱਤੇ ਹੈ ਇਸ ਲਈ ਇਹੀ ਕੋਣ ਕਰਾਂਤੀਚੱਕਰ ਅਤੇ ਖਗੋਲੀ ਮਧ ਰੇਖਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ੁਵ (ਇਕਵਿਨੋਕਸ) ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਜੋ 21 ਮਾਰਚ ਅਤੇ 23 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਬਾਰਾਂ ਵਜੇ ਸੂਰਜ ਠੀਕ ਧਰਤੀ ਦੀ ਭੂਮਧ ਰੇਖਾ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਖਗੋਲੀ ਮਧ ਰੇਖਾ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਇਹੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਧਰਤੀ ਦੀ ਭੂਮਧ ਰੇਖਾ ਦੇ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਕਰਾਂਤੀਚੱਕਰ ਅਤੇ ਖਗੋਲੀ ਮਧ ਰੇਖਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਕੱਟਦੀਆਂ ਹਨ। ਤਬਦੀਲੀ (ਸਾਲਸਟਿਸ) ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ (21 ਜੂਨ ਅਤੇ 21 ਦਸੰਬਰ) ਸੂਰਜ ਧਰਤੀ ਦੀ ਭੂਮਧਿਅ ਰੇਖਾ ਵਲੋਂ ਸਭ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਹੀ ਕਰਾਂਤੀਵ੍ਰੱਤ ਦੀ ਵੀ ਖਗੋਲੀ ਵਿਚਕਾਰ ਰੇਖਾ ਵਲੋਂ ਚਰਮ ਦੂਰੀਆਂ ਦੇ ਦੋ ਦਿਨ ਹੈ।