ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ

ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ
ਸ਼ਹਿਰ
ਭਟਨੇਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਇਥੇ ਸਥਿਤ ਹੈ
ਦੇਸ਼	ਭਾਰਤ
ਰਾਜ	ਰਾਜਸਥਾਨ
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ	ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ
ਸਰਕਾਰ
• ਬਾਡੀ	ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ
ਉੱਚਾਈ	177 m (581 ft)
ਆਬਾਦੀ  (2011)
• ਕੁੱਲ	1,51,104 Male - 79,817 Female - 71,287
ਬੋਲੀਆਂ
• ਦਫ਼ਤਰੀ	ਹਿੰਦੀ
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (ਆਈ ਐੱਸ ਟੀ)
PIN	335512(ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜੰਕਸ਼ਨ) 335513(ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਟਾਊਨ)
ਟੈਲੀਫ਼ੋਨ ਕੋਡ	911552
ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ	RJ-31
ਵੈੱਬਸਾਈਟ	www.hanumangarh.rajasthan.gov.in

ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਾਜ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਵਸਿਆ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਤਰੀ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਘੱਘਰ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੀਕਾਨੇਰ ਤੋਂ 144 ਮੀਲ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਿਲਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਪੁਰਾਨਾ ਨਾਮ ਭਟਨੇਰ ਸੀ। ਭਟਨੇਰ, ਭੱਟੀਨਗਰ ਦਾ ਵਿਗਾੜ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਭੱਟੀ ਅਤੇ ਭੱਟੀਆਂ ਦਾ ਨਗਰ ਹੈ।

ਭੂਗੋਲ

ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਗਰਮ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਧੂੜ-ਭਰੀਆਂ ਹਨੇਰੀਆਂ ਅਤੇ ਮਈ-ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਲੂ ਚੱਲਦੀ ਹੈ, ਸਿਆਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਠੰਢੀ ਉੱਤਰੀ ਹਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਡੰਫਰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ੪੫ ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੋਂ ਵੀ ਉੱਤੇ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਾਤਾਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਠੰਢੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਰਾ ਸਿਫ਼ਰ ਤੱਕ ਡਿੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਲਾਕਾ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸੁੱਕਿਆ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਸੀ ਪਰ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਕਰੀਬ-ਕਰੀਬ ਸਾਰੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਨਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਸਿੰਜਾਈ ਹੋਣ ਲੱਗੀ ਹੈ।

ਵੇਖਣਜੋਗ ਥਾਂਵਾਂ

• 1 ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ - ਸੁੱਖਾ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਮਹਿਤਾਬ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ,ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਮੱਸੇ ਰੰਘੜ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰ ਕੇ ਬੁੱਢਾ ਜੋਹੜ ਪਰਤਦੇ ਵੇਲੇ ਇਸ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਰੁਕ ਕੇ ਆਰਾਮ ਕੀਤਾ ਸੀ।
• 2 ਭਟਨੇਰ - ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਟਾਊਨ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਿਲਾ।
• 3 ਸਿੱਲਾਮਾਤਾ ਮੰਦਰ - ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਸ਼ਿਲਾ ਦਾ ਪੱਥਰ ਘੱਘਰ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਵਗ ਕੇ ਆਇਆ ਸੀ।
• 4 ਭਦਰਕਾਲੀ ਮੰਦਰ - ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਕੁਝ ਦੂਰ ਘੱਘਰ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਬਣਿਆ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰ।

ਹਨੁਮਾਨਗੜ੍ਹ ਖੇਤਰ (ਰਾਜਸਥਾਨ)

• ਹਨੁਮਾਨਗੜ੍ਹ ਖੇਤਰ (ਰਾਜਸਥਾਨ)

#	ਨਾਮ	ਸਾਲ
1	ਸ਼ੁੱਪਤ ਸਿੰਘ ਮਕਾਸਰ	1957
2		1962
3	ਬੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼	1967
4	ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਚੌਧਰੀ	1972
5	ਸ਼ੂਪਤ ਸਿੰਘ ਮੱਕਾਸਰ	1977
6	ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਾਹੂ	1980
7	ਸ਼ੂਪਤ ਸਿੰਘ ਮੱਕਾਸਰ	1985
8	ਵਿਨੋਦ ਕੁਮਾਰ ਲੀਲਾਵਾਲੀ	1990
9	ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਾਹੂ॥	1993
10		1998
11	विनोद ਕੁਮਾਰ ਲੀਲਾਵਾਲੀ	2003
12		2008
13	ਰਾਮ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਾਹੂ॥	2013
14	विनोद ਕੁਮਾਰ ਲੀਲਾਵਾਲੀ	2018
15	ਜਾਵੇਦ ਖ਼ਾਨ	—
16	ਗਣਰਾਜ ਬੰਸਲ	2023
17	ਜਾਵੇਦ ਖਾਨ	—
18	ਗਣਰਾਜ ਬੰਸਲ	2024