ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ
ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਾਇਟਿਸ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੀ ਸੋਜਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਪੇਟ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਅੰਗ ਹੈ ਜੋ ਪਾਚਕ ਪਾਚਕ ਅਤੇ ਕਈ ਹਾਰਮੋਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ: ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ, ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ। ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੀਆਂ ਨਿਸ਼ਾਨੀਆਂ ਅਤੇ ਲੱਛਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪੇਟ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਦਰਦ, ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਦਰਦ ਅਕਸਰ ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ, ਬੁਖਾਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਲੱਛਣ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰ ਘਟਣਾ, ਚਰਬੀ ਵਾਲੀ ਟੱਟੀ ਅਤੇ ਦਸਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਜਟਿਲਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਕਰਮਣ, ਖੂਨ ਵਹਿਣਾ, ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਮਲੇਟਸ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਅੰਗਾਂ ਨਾਲ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਡੈਕਟ ਦੇ ਜੁੜ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਪਿਤ ਨਲੀ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ; ਅਤੇ ਭਾਰੀ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ। ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਸਦਮੇ, ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ, ਲਾਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕੰਨ ਪੇੜੇ, ਅਤੇ ਟਿਊਮਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗੰਭੀਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਗੰਭੀਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਭਾਰੀ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੋਰ ਕਾਰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਚਰਬੀ ਦਾ ਉੱਚ ਪੱਧਰ, ਉੱਚ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਜੈਨੇਟਿਕ ਵਿਕਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਸਟਿਕ ਫਾਈਬਰੋਸਿਸ, ਹੋਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਿਗਰਟਨੋਸ਼ੀ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਨਿਦਾਨ ਐਮੀਲੇਜ਼ ਜਾਂ ਲਿਪੇਸ ਦੇ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵਾਧੇ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਟੈਸਟ ਆਮ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਮੈਡੀਕਲ ਇਮੇਜਿੰਗ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਲਟਰਾਸਾਊਂਡ ਅਤੇ ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਾੜੀ ਦੇ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ, ਦਰਦ ਦੀ ਦਵਾਈ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਨਾਸੋਗੈਸਟ੍ਰਿਕ ਟਿਊਬ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਐਂਡੋਸਕੋਪਿਕ ਰੀਟ੍ਰੋਗਰੇਡ ਚੋਲਾਂਜੀਓਪੈਨਕ੍ਰੇਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ੀ (ERCP) ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੂਰੀ ਵਾਲੀ ਆਮ ਪਿਤ ਨਲੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇ ਮੌਜੂਦ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਥੈਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ, ਉਪਰੋਕਤ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨੈਸੋਗੈਸਟ੍ਰਿਕ ਟਿਊਬ ਰਾਹੀਂ ਅਸਥਾਈ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਢੁਕਵੀਂ ਪੋਸ਼ਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ਬਦਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਸਰਜਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, 2015 ਵਿੱਚ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਲਗਭਗ 8.9 ਮਿਲੀਅਨ ਮਾਮਲੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 132,700 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ, ਜੋ ਕਿ 1990 ਵਿੱਚ ਹੋਈਆਂ 83,000 ਮੌਤਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਨ। ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 100,000 ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 30 ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਨਵੇਂ ਕੇਸ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 8 ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮਰਦਾਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਆਮ ਹੈ। ਅਕਸਰ ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ 30 ਤੋਂ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1882 ਵਿਚ ਆਟੋਪਸੀ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1946 ਵਿਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ[ਸੋਧੋ]
ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਲੱਛਣ ਹਨ ਪੇਟ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਜਾਂ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਚਤੁਰਭੁਜ ਵਿੱਚ ਜਲਣ ਵਾਲਾ ਦਰਦ, ਜੋ ਕਿ ਪਿੱਠ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦਾ ਹੈ, ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਉਲਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਖਾਣ ਨਾਲ ਬਦਤਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਰੀਰਕ ਮੁਆਇਨਾ ਗੰਭੀਰਤਾ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਦਰਦ ਦੁਆਰਾ ਉੱਚਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਖੂਨ ਵਹਿਣ ਨਾਲ ਘਟ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦਿਲ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਦਰਾਂ ਅਕਸਰ ਉੱਚੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪੇਟ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਦਰਦ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੱਦ ਤੱਕ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਟ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਰਿਫਲੈਕਸ ਬੋਅਲ ਅਧਰੰਗ ਤੋਂ ਅੰਤੜੀਆਂ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਘੱਟ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੁਖਾਰ ਜਾਂ ਪੀਲੀਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਡਾਇਬੀਟੀਜ਼ ਜਾਂ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਾਚਨ ਵਿਚ ਰੁਕਾਵਟ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਐਂਜ਼ਾਈਮ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਅਸਪਸ਼ਟ ਭਾਰ ਘਟ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਦਮਾ, ਲਾਗ, ਪ੍ਰਣਾਲੀਗਤ ਸੋਜਸ਼ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਸਿੰਡਰੋਮ, ਘੱਟ ਬਲੱਡ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ, ਉੱਚ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਗਲੂਕੋਜ਼, ਅਤੇ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਖੂਨ ਦੀ ਕਮੀ, ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਪੇਟ ਦੇ ਖੋਲ (ਅਸਾਈਟਸ) ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਲੀਕ ਹੋਣ ਨਾਲ ਗੁਰਦੇ ਫੇਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਸਾਹ ਸੰਬੰਧੀ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਅਕਸਰ ਗੰਭੀਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦਰਦ ਤੋਂ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਸਾਹ ਲੈਣ ਨਾਲ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਫੇਫੜਿਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸੋਜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਗੰਭੀਰ ਸੋਜਸ਼ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਾਈਪਰਟੈਨਸ਼ਨ ਅਤੇ ਪੇਟ ਦੇ ਕੰਪਾਰਟਮੈਂਟ ਸਿੰਡਰੋਮ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੁਰਦੇ ਅਤੇ ਸਾਹ ਦੇ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਗਾੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਬਾਅ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਪਾਉਣ ਲਈ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਪੇਟ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਦੇਰ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਵਿੱਚ ਆਵਰਤੀ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਾਇਟਸ ਅਤੇ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਸੂਡੋਸਿਸਟਸ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ - ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਟਿਕ ਸਕ੍ਰੈਸ਼ਨ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਜੋ ਦਾਗ ਟਿਸ਼ੂ ਦੁਆਰਾ ਬੰਦ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਦਰਦ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਸੰਕਰਮਿਤ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਫਟ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖੂਨ ਵਹਿ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਪਿੱਤ ਦੀ ਨਾੜੀ ਨੂੰ ਰੋਕ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੀਲੀਆ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਪੇਟ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਮਾਈਗਰੇਟ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਤੀਬਰ ਨੈਕਰੋਟਾਈਜ਼ਿੰਗ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਫੋੜਾ, ਨੈਕਰੋਸਿਸ, ਤਰਲਤਾ, ਅਤੇ ਲਾਗ ਦੇ ਕਾਰਨ ਪਸ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਭਗ 3% ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਲਗਭਗ 60% ਕੇਸਾਂ ਵਿੱਚ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੂਡੋਸਾਈਸਟ ਅਤੇ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਵਿੱਚ ਗੈਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਕਾਰਨ[ਸੋਧੋ]
ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਅੱਸੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਕੇਸ ਸ਼ਰਾਬ ਜਾਂ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਗੰਭੀਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਅਲਕੋਹਲ ਹੈ। 1000 mg/dL (11.29 mmol/L) ਤੋਂ ਵੱਧ ਟ੍ਰਾਈਗਲਾਈਸਰਾਈਡ ਦਾ ਪੱਧਰ ਇੱਕ ਹੋਰ ਕਾਰਨ ਹੈ।
ਦਵਾਈਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਸੱਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ: ਸਟੈਟਿਨਸ, ਏਸੀਈ ਇਨਿਹਿਬਟਰਜ਼, ਓਰਲ ਗਰਭ ਨਿਰੋਧਕ/ਹਾਰਮੋਨ ਰਿਪਲੇਸਮੈਂਟ ਥੈਰੇਪੀ (ਐਚਆਰਟੀ), ਡਾਇਯੂਰੀਟਿਕਸ, ਐਂਟੀਰੇਟਰੋਵਾਇਰਲ ਥੈਰੇਪੀ, ਵੈਲਪ੍ਰੋਇਕ ਐਸਿਡ, ਅਤੇ ਓਰਲ ਹਾਈਪੋਗਲਾਈਸੀਮਿਕ ਏਜੰਟ। ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਧੀਆਂ ਬਿਲਕੁਲ ਨਹੀਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ 'ਤੇ ਜਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਮੈਟਾਬੋਲਾਈਟਾਂ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੰਚਵ ਦੁਆਰਾ ਸਟੈਟਿਨਸ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਏਸੀਈ ਇਨਿਹਿਬਟਰਜ਼ ਬ੍ਰੈਡੀਕਿਨਿਨ ਦੇ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੀ ਐਂਜੀਓਐਡੀਮਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਜਨਮ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਾਲੀਆਂ ਗੋਲੀਆਂ ਅਤੇ ਐਚਆਰਟੀ ਚਰਬੀ (ਹਾਈਪਰਟ੍ਰਾਈਗਲਿਸਰਾਈਡਮੀਆ) ਦੇ ਇਕੱਠਾ ਹੋਣ ਦੁਆਰਾ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੇ ਧਮਣੀ ਦੇ ਥ੍ਰੋਮੋਬਸਿਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਡਾਇਯੂਰੇਟਿਕਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੁਰੋਸੇਮਾਈਡ ਦਾ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਥਿਆਜ਼ਾਈਡ ਡਾਇਯੂਰੇਟਿਕਸ ਹਾਈਪਰਟ੍ਰਾਈਗਲਿਸਰਾਈਡਮੀਆ ਅਤੇ ਹਾਈਪਰਕੈਲਸੀਮੀਆ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਅਦ ਵਾਲਾ ਪਾਚਕ ਪੱਥਰਾਂ ਲਈ ਜੋਖਮ ਦਾ ਕਾਰਕ ਹੈ।
ਐੱਚਆਈਵੀ ਦੀ ਲਾਗ ਖੁਦ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਐਂਟੀਰੇਟਰੋਵਾਇਰਲ ਦਵਾਈਆਂ ਪਾਚਕ ਵਿਗਾੜ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਾਈਪਰਗਲਾਈਸੀਮੀਆ ਅਤੇ ਹਾਈਪਰਕੋਲੇਸਟ੍ਰੋਲੇਮੀਆ, ਜੋ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਵੈਲਪ੍ਰੋਇਕ ਐਸਿਡ ਦਾ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ 'ਤੇ ਸਿੱਧਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਓਰਲ ਹਾਈਪੋਗਲਾਈਸੀਮਿਕ ਏਜੰਟ ਹਨ ਜੋ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਟਫੋਰਮਿਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਰ, ਗਲੂਕਾਗਨ-ਵਰਗੇ ਪੇਪਟਾਇਡ-1 (GLP-1) ਸੋਜਸ਼ ਨੂੰ ਵਧਾਵਾ ਕੇ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਨਾਲ ਵਧੇਰੇ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਅਟੈਪੀਕਲ ਐਂਟੀਸਾਇਕੌਟਿਕਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਲੋਜ਼ਾਪੀਨ, ਰਿਸਪੀਰੀਡੋਨ, ਅਤੇ ਓਲਾਂਜ਼ਾਪਾਈਨ ਵੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਨਿਦਾਨ[ਸੋਧੋ]
ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਲਈ ਵਿਭਿੰਨ ਤਸ਼ਖੀਸ ਵਿੱਚ ਕੋਲੇਸੀਸਟਾਇਟਿਸ, ਕੋਲੇਡੋਕੋਲਿਥਿਆਸਿਸ, ਪੇਪਟਿਕ ਅਲਸਰ, ਆਂਤੜੀ ਦੇ ਇਨਫਾਰਕਸ਼ਨ, ਛੋਟੀ ਆਂਤੜੀ ਰੁਕਾਵਟ, ਹੈਪੇਟਾਈਟਸ ਅਤੇ ਮੇਸੈਂਟਰਿਕ ਇਸਕੇਮੀਆ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਪਰ ਇਹ ਇਹਨਾਂ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਨਿਦਾਨ ਲਈ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ 3 ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 2 ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ:
ਐਪੀਗੈਸਟ੍ਰਿਕ ਜਾਂ ਅਸਪਸ਼ਟ ਪੇਟ ਦਰਦ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਤੀਬਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਜੋ ਕਿ ਪਿੱਠ ਤੱਕ ਫੈਲ ਸਕਦੀ ਹੈ (ਉਪਰੋਕਤ ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ ਦੇਖੋ)
ਸੀਰਮ ਐਮੀਲੇਜ਼ ਜਾਂ ਲਿਪੇਸ ਦਾ ਪੱਧਰ ≥ 3 ਗੁਣਾ ਆਮ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਸੀਮਾ ਹੈ
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇਮੇਜਿੰਗ ਅਧਿਐਨ. ਸੀਟੀ, ਐਮਆਰਆਈ, ਪੇਟ ਦੇ ਅਲਟਰਾਸਾਊਂਡ ਜਾਂ ਐਂਡੋਸਕੋਪਿਕ ਅਲਟਰਾਸਾਊਂਡ ਨੂੰ ਨਿਦਾਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਐਮੀਲੇਜ਼ ਅਤੇ ਲਿਪੇਸ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ 2 ਪਾਚਕ ਹਨ। ਲਿਪੇਸ ਵਿੱਚ ਉਚਾਈ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਲਈ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਸੂਚਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਵਧੇਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅੱਧਾ ਜੀਵਨ ਲੰਬਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੋਵੇਂ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਹੋਰ ਰੋਗ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ, ਫੇਕਲ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਇਲਾਸਟੇਸ -1 (FPE-1) ਟੈਸਟ ਐਕਸੋਕ੍ਰਾਈਨ ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਫੰਕਸ਼ਨ ਦਾ ਮਾਰਕਰ ਹੈ। ਅਤਿਰਿਕਤ ਟੈਸਟ ਜੋ ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਵਿੱਚ ਉਪਯੋਗੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ ਵਿੱਚ ਹੀਮੋਗਲੋਬਿਨ A1C, ਇਮਯੂਨੋਗਲੋਬੂਲਿਨ G4, ਰਾਇਮੇਟਾਇਡ ਫੈਕਟਰ, ਅਤੇ ਐਂਟੀ-ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਐਂਟੀਬਾਡੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਮੇਜਿੰਗ ਲਈ, ਪੇਟ ਦਾ ਅਲਟਰਾਸਾਊਂਡ ਸੁਵਿਧਾਜਨਕ, ਸਰਲ, ਗੈਰ-ਹਮਲਾਵਰ, ਅਤੇ ਸਸਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਹੋਰ ਇਮੇਜਿੰਗ ਵਿਧੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪਥਰੀ ਤੋਂ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਖਾਸ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, 25-35% ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਆਂਤੜੀਆਂ ਦੀ ਗੈਸ ਦੁਆਰਾ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਰੁਕਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪੈਨਕ੍ਰੀਆਟਿਕ ਨੈਕਰੋਸਿਸ ਅਤੇ ਐਕਸਟਰਾਪੈਨਕ੍ਰੇਟਿਕ ਤਰਲ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਿਪਰੀਤ-ਵਧਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀਟੀ ਸਕੈਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਦ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਸੀਟੀ ਸਕੈਨਿੰਗ ਝੂਠੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਉਣ ਵਾਲੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ERCP ਜਾਂ ਇੱਕ ਐਂਡੋਸਕੋਪਿਕ ਅਲਟਰਾਸਾਉਂਡ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੇਕਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਲਈ ਬਿਲੀਰੀ ਕਾਰਨ ਦਾ ਸ਼ੱਕ ਹੈ।
ਇਲਾਜ[ਸੋਧੋ]
ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਸਹਾਇਕ ਹੈ ਅਤੇ ਗੰਭੀਰਤਾ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੋਰਫਿਨ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਦ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਈ ਢੁਕਵੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦੇਣ ਲਈ ਕੋਈ ਕਲੀਨਿਕਲ ਅਧਿਐਨ ਨਹੀਂ ਹਨ ਕਿ ਮੋਰਫਿਨ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਜਾਂ ਕੋਲੇਸੀਸਟਾਈਟਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰੇਗਾ ਕਿ ਕੀ ਨਿਦਾਨ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਹਲਕੇ ਰੂਪ ਲਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਜਾਂ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਗੰਭੀਰ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਪੈਦਾ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹਲਕੇ ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ[ਸੋਧੋ]
ਹਲਕੇ ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਇਲਾਜ ਇੱਕ ਜਨਰਲ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਦੁਆਰਾ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੋਜਸ਼ ਦੇ ਹੱਲ ਹੋਣ ਤੱਕ ਖਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਹੋਰ ਤਾਜ਼ਾ ਸਬੂਤ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਲਦੀ ਖਾਣਾ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ ਅਤੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜਲਦੀ ਹਸਪਤਾਲ ਛੱਡਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸੋਜ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਖੂਨ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਵਿੱਚ ਛੁਪੀਆਂ ਪ੍ਰੋਇਨਫਲੇਮੇਟਰੀ ਸਾਈਟੋਕਾਈਨ ਫੇਫੜਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਪੂਰੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਸੋਜਸ਼ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ARDS ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਸੱਟ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਸਧਾਰਣ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪੂਰਕ ਆਕਸੀਜਨ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਟਿਊਬਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਜੁੜੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਨੱਕ ਦੀ ਕੈਨੁਲੇ) ਜਾਂ ਮਾਸਕ ਦੁਆਰਾ। ਟਿਊਬਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਹਟਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਇੱਕ ਐਪੀਸੋਡ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਡੀਹਾਈਡਰੇਸ਼ਨ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸਲਈ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਨਾੜੀ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਣਗੇ।
ਦਰਦ ਲਈ ਓਪੀਔਡਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਥੈਲੀ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹਟਾਉਣ ਨਾਲ ਵੀ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ[ਸੋਧੋ]
ਗੰਭੀਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਅੰਗਾਂ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ, ਨੈਕਰੋਸਿਸ, ਸੰਕਰਮਿਤ ਨੈਕਰੋਸਿਸ, ਸੂਡੋਸਿਸਟ, ਅਤੇ ਫੋੜਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਗੰਭੀਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਯੂਨਿਟ ਜਾਂ ਇੰਟੈਂਸਿਵ ਕੇਅਰ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਰੀਰ ਦੇ ਤਰਲ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਤਰਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਸਰੀਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਖੂਨ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਹਾਈਪੋਵੋਲੇਮਿਕ ਸਦਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਈਪੋਵੋਲੇਮਿਕ ਸਦਮਾ ਜਾਨਲੇਵਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਖੂਨ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਭੁੱਖਾ ਬਣਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਇਸਨੂੰ ਬਚਣ ਲਈ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਈਪੋਵੋਲੇਮਿਕ ਸਦਮੇ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ ਨਾੜੀ ਰਾਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣਗੇ। ਨੱਕ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਟਿਊਬਾਂ ਰਾਹੀਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਹਵਾਦਾਰੀ ਉਪਕਰਨ ਵਰਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਫੀਡਿੰਗ ਟਿਊਬਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਢੁਕਵੇਂ ਐਨਲਜੇਸੀਆ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਲਕੇ ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਨਾਲ, ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋਵੇਗਾ - ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ, ਦਵਾਈਆਂ ਬੰਦ ਕਰਨਾ, ਅਲਕੋਹਲ ਬੰਦ ਕਰਨਾ, ਆਦਿ। ਜੇਕਰ ਕਾਰਨ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਪੱਥਰੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ERCP ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਾਂ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਥੈਲੀ ਨੂੰ ਹਟਾਉਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਸੇ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲੇ ਦੌਰਾਨ ਜਾਂ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਿੱਤੇ ਦੀ ਥੈਲੀ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ।
ਜੇ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਅਲਕੋਹਲ ਹੈ, ਤਾਂ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਖਪਤ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਅਲਕੋਹਲ ਨਿਰਭਰਤਾ ਲਈ ਇਲਾਜ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਮੂਲ ਕਾਰਨ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਖਪਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਡਾਕਟਰ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰਿਕਵਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੌਰਾਨ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੂੰਹ ਦਾ ਸੇਵਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਰਬੀ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਪਰ 48 ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਐਂਟਰਲ ਫੀਡਿੰਗ ਕਲੀਨਿਕਲ ਨਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਰਲ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ਨਾੜੀ ਰਾਹੀਂ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇ ਇਲਾਜ ਦੇ ਪਹਿਲੇ 72-96 ਘੰਟਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸੁਧਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਸਹਾਇਤਾ ਟਿਊਬ ਫੀਡਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਪਾਚਨ ਟ੍ਰੈਕਟ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪਾਚਕ ਪਾਚਕ ਪਾਚਕ ਦੁਆਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪੂਰਵ-ਅਨੁਮਾਨ[ਸੋਧੋ]
ਗੰਭੀਰ ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦਰ ਲਗਭਗ 2-9% ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਪੈਨਕ੍ਰੀਅਸ ਦਾ ਨੈਕਰੋਸਿਸ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਸਕੋਰਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਹਰੇਕ ਮੌਤ ਦੀ ਗੰਭੀਰਤਾ ਜਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਜਨਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਵਿੱਚ APACHE II, ਕਾਰਨ , BISAP, ਅਤੇ Glasgow ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਗਲਾਸਗੋ ਮਾਪਦੰਡ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਕੇਸ ਗੰਭੀਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੇਕਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਤਿੰਨ ਸੱਚ ਹਨ।
ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਿਗਿਆਨ[ਸੋਧੋ]
ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਤੀਬਰ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ 5 ਤੋਂ 35 ਕੇਸ ਹਨ। ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਵਿੱਚ 4-8 ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀ 100,000 ਵਿੱਚ 26-42 ਕੇਸ ਹਨ। 2013 ਵਿੱਚ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 1990 ਵਿੱਚ 83,000 ਮੌਤਾਂ ਨਾਲੋਂ 123,000 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ।
ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ[ਸੋਧੋ]
ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਬਾਲਗਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੁਰਾਣੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਦੀ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਔਸਤ ਕੁੱਲ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੀ ਲਾਗਤ ਸਾਲਾਨਾ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਲਗਭਗ £79,000 ਹੈ। ਤੀਬਰ ਆਵਰਤੀ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਨਿਕ ਪੈਨਕ੍ਰੇਟਾਈਟਸ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਬੋਝ ਕਾਰਨ ਉੱਚ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਖਰਚਿਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, ਇਹਨਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਇਲਾਜ ਦੀ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਔਸਤ ਕੁੱਲ ਲਾਗਤ ਲਗਭਗ $40,500/ਵਿਅਕਤੀ/ਸਾਲ ਹੈ।