ਰਮਾਬਾਈ ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ

ਰਮਾਬਾਈ ਭੀਮ ਰਾਓ ਅੰਬੇਡਕਰ (7 ਫਰਵਰੀ 1898 – 27 ਮਈ 1935) ਬੀ.ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸਦੀ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਅਸਲ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸਹਿਯੋਗ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਉਹ ਕਈ ਜੀਵਨੀ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਰਮਾਈ (ਮਾਤਾ ਰਮਾ) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ

ਰਮਾਬਾਈ ਦਾ ਜਨਮ ਇੱਕ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਭੀਕੂ ਧੋਤਰੇ (ਵਲੰਗਕਰ) ਅਤੇ ਰੁਕਮਣੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਤਿੰਨ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਰਾ ਸ਼ੰਕਰ ਨਾਲ ਵਾਨੰਦ ਪਿੰਡ ਦੇ ਮਹਾਪੁਰਾ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਦਾਭੋਲ ਬੰਦਰਗਾਹ ਤੋਂ ਮੰਡੀ ਤੱਕ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਟੋਕਰੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਮਾਈ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਛੋਟੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਦੇ ਚਾਚੇ ਵਾਲੰਗਕਰ ਅਤੇ ਗੋਵਿੰਦਪੁਰਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਈਕੁਲਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਰਹਿਣ ਲਈ ਬੰਬਈ ਲੈ ਗਏ।  

ਵਿਆਹ

ਅੰਬੇਦਕਰ ਫਰਵਰੀ 1934 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਰਾਜਗਰੂਹਾ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ। ਖੱਬੇ ਤੋਂ - ਯਸ਼ਵੰਤ (ਪੁੱਤਰ), ਡਾ. ਬੀ.ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ (ਪਤੀ), ਸ੍ਰੀਮਤੀ। ਰਮਾਬਾਈ, ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ (ਬੀ.ਆਰ. ਅੰਬੇਦਕਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਆਨੰਦ ਦੀ ਪਤਨੀ) ਅਤੇ ਡਾ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦਾ ਪਸੰਦੀਦਾ ਕੁੱਤਾ, ਟੌਬੀ।

ਰਮਾਬਾਈ ਦਾ ਵਿਆਹ 1906 ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਬਾਈਕੂਲਾ ਦੀ ਸਬਜ਼ੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸਾਦੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਉਮਰ 15 ਸਾਲ ਅਤੇ ਰਮਾਬਾਈ ਅੱਠ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਲਈ ਉਸਦਾ ਪਿਆਰ ਭਰਿਆ ਨਾਮ "ਰਾਮੂ" ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ "ਸਾਹਿਬ" ਕਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੰਜ ਬੱਚੇ - ਯਸ਼ਵੰਤ, ਗੰਗਾਧਰ, ਰਮੇਸ਼, ਇੰਦੂ (ਧੀ) ਅਤੇ ਰਾਜਰਤਨ ਸਨ। ਯਸ਼ਵੰਤ (1912-1977) ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਬਾਕੀ ਚਾਰਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋ ਗਈ।

ਮੌਤ

ਰਮਾਬਾਈ ਦੀ ਲੰਮੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 27 ਮਈ 1935 ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਕਾਲੋਨੀ, ਦਾਦਰ, ਬੰਬਈ ਦੇ ਰਾਜਗ੍ਰੁਹਾ ਵਿਖੇ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਅੰਬੇਡਕਰ ਨਾਲ 29 ਸਾਲ ਦੇ ਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਅੰਤ ਤੱਕ ਰਹੀ।

ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਕ੍ਰੈਡਿਟ

ਬੀ.ਆਰ. ਅੰਬੇਡਕਰ ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਥਾਟਸ ਆਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਜੋ 1941 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ, ਰਮਾਬਾਈ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਸੀ। ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ ਵਿੱਚ, ਅੰਬੇਡਕਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਭੀਵਾ ਜਾਂ ਭੀਮ ਤੋਂ ਡਾ: ਅੰਬੇਡਕਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ।

ਕਿਤਾਬਾਂ

• ਰਾਮਾਈ, ਯਸ਼ਵੰਤ ਮਨੋਹਰ ਦੁਆਰਾ
• ਤਿਆਗਵੰਤੀ ਰਮਾ ਮੌਲੀ, ਨਾਨਾ ਧਾਕੁਲਕਰ ਦੁਆਰਾ, ਵਿਜੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ (ਨਾਗਪੁਰ)
• ਪ੍ਰਿਯਾ ਰਾਮੂ, ਯੋਗੀਰਾਜ ਬਗੁਲ ਦੁਆਰਾ, ਗ੍ਰੰਥਾਲੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ