ਸੰਪੱਤੀ
ਸੰਪੱਤੀ, ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸਮਾਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜਾਇਦਾਦ/ਸੰਪੱਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਗਠਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਣ ਲਈ ਇੱਕ ਜ਼ਰੂਰੀ ਵਸਤੂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੰਪੱਤੀ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਅਰਥ, ਇਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੋਰ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ, ਜਿਸ ਨੂੰ "ਇਕਾਈ" ਜਾਂ "ਰਿਜ਼ਰਵ", "domus" ਅਤੇ "ਸਵਾਮੀ" (ਪ੍ਰੋਪ੍ਰਾਇਟੋਰ) ਵਰਗੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਸਾਂਝੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਜਾਂ ਇੱਕ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਇੱਕ ਸਮਾਜ ਵਰਗੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹਸਤੀ। ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਸੁਭਾਅ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਿਆਂ, ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਮਾਲਕ ਕੋਲ ਇਹ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਰਤਣ, ਬਦਲਣ, ਸ਼ੇਅਰ ਕਰਨ, ਦੁਬਾਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ, ਕਿਰਾਏ, ਮੌਰਗੇਜ, ਵੇਚਣ, ਬਦਲੀ ਕਰਨ, ਬਦਲੀ, ਦੂਰ ਕਰਨ ਜਾਂ ਤਬਾਹ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ, ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਮਾਲਕ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤਣ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ।[1][2][3]
ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਅਰਥ ਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ, ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੂਪ ਹਨ: ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ, ਜਨਤਕ ਸੰਪਤੀ, ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਜਾਇਦਾਦ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਹਿਕਾਰੀ ਸੰਪਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ)[4]
ਉਹ ਜਾਇਦਾਦ ਜਿਹੜੀ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਾਂ ਬਹੁਤ ਹੀ ਵੱਖਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ, ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਇੱਛਾਵਾਂ ਸਰਬਸੰਮਤੀ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਨਾਲ ਬਦਲੀਆਂ ਹੋਣ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਹੋਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮੌਕਾ ਜਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉਹ ਉਸਦੀ, ਉਸ ਦੀ, ਆਪਣੀ ਜਾਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਅਤੇ ਨਿਰਪੱਖ ਬਣਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਸੰਪੱਤੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਜ਼ਮੀਨ (ਅਚੱਲ ਸੰਪਤੀ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ, ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ, ਅਸਲ ਸੰਪਤੀ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਇਦਾਦਾਂ-ਮਾਲ ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ, ਚੱਲ ਸੰਪਤੀ ਜਾਂ ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਟੈਂਡਰ ਦੇ ਮੁੱਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਨੁਮਾਇੰਦਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨਿਰਮਾਤਾ ਵਜੋਂ ਮਾਲਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਅਕਸਰ ਠੋਸ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਸੰਪੱਤੀ ਨੂੰ ਭਿੰਨਤਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਸ਼੍ਰੇਣੀਕਰਨ ਸਕੀਮ ਵਿੱਚ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਕਿਸਮਾਂ, ਜ਼ਮੀਨਾਂ, ਸੁਧਾਰਾਂ (ਅਚੱਲ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ) ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਜਾਇਦਾਦ (ਚਲਣਯੋਗ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ) ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਮੱਧਕਾਲੀ ਫਲਸਫਾ
[ਸੋਧੋ]ਥੌਮਸ ਅਕਵਾਈਨਸ (13 ਵੀਂ ਸਦੀ)
[ਸੋਧੋ]ਕੈਨਨ ਕਾਨੂੰਨ ਡੈਕਮਟਮ ਗਰਟੀਆਨੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੇਵਲ ਇਨਸਾਨ ਕਾਨੂੰਨੀ ਜਾਇਦਾਦ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਸੇਂਟ ਆਗਸਤੀਨ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੇਂਟ ਥਾਮਸ ਐਕੁਿਨਜ਼ ਨੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਖਪਤ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਸਹਿਮਤੀ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ ਪਰ ਪੈਟਰਿਸ਼ਟੀ ਥਿਊਰੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਨਿੱਜੀ ਹੋਣਾ ਵੀ ਜਰੂਰੀ ਹੈ। ਥਾਮਸ ਐਕੁਿਨਸ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇ
- ਮਨੁੱਖ ਲਈ ਬਾਹਰੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਕੁਦਰਤੀ ਹੈ
- ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਆਦਮੀ ਕੋਲ ਆਪਣੇ ਲਈ ਇੱਕ ਚੀਜ਼ ਹੋਵੇ
- ਚੋਰੀ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੈ ਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ
- ਚੋਰੀ ਅਤੇ ਡਕੈਤੀ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸੰਪੱਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਪਰ ਡਕੈਤੀ ਚੋਰੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਪਾਪ ਹੈ
- ਚੋਰੀ ਇੱਕ ਪਾਪ ਹੈ; ਇਹ ਇੱਕ ਘਾਤਕ ਜ਼ੁਰਮ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲੋੜ ਦੇ ਤਣਾਅ ਵਿੱਚ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ ਯੋਗ ਹੈ: "ਲੋੜ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਆਮ ਜਾਇਦਾਦ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ
[ਸੋਧੋ]ਸੈਕਸ਼ਨ ਅੱਠਵਾਂ, ਪੂੰਜੀ ਦੀ "ਆਦਿਕ ਸੰਚਤਤਾ" ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਲਿਬਰਲ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਇੱਕ ਆਲੋਚਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਮਾਰਕਸ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਧੀਨ, ਕਿਸਾਨ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਅਮੀਰਸ਼ਾਹੀ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਲਈ ਸੀ. ਮਾਰਕਸ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਤੋਂ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਦੋਂ ਅਮੀਰਾਤ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਬਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ. ਇਹ ਜ਼ਬਤ ਜ਼ਮੀਨ ਫਿਰ ਵਪਾਰਕ ਉੱਦਮਾਂ (ਭੇਡਾਂ ਦੇ ਸਿਰਲੇਖ) ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ "ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਲਈ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਵਜੋਂ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।" ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਨਲੰਡ ਕਲਾਸ ਨੂੰ ਬਣਾਇਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਜਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਲਿਬਰਲ ਥਿਊਰੀਆਂ "ਵਿਲੱਖਣ" ਕਹਾਣੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਹਿੰਸਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ।
- ਸਥਾਨਕ ਸੰਪੱਤੀ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀ ਆਜ਼ਾਦੀ
- ਸਪਸ਼ਟ, ਪ੍ਰਵਾਣਯੋਗ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਯੋਗ ਮਲਕੀਅਤ
- ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੰਪਤੀ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਮਾਨਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਏਕੀਕਰਨ
- ਆਰਥਿਕ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਧੋਖਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਜ਼ਾ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਿਸ਼ਚਤਤਾ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਭਰੋਸਾ
- ਮਾਲਕੀ ਦੇ ਹੋਰ ਰਸਮੀ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਲਿਖੇ ਸਟੇਟਮੈਂਟਾਂ ਜੋ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੇਅਰਡ ਜੋਖਮ ਅਤੇ ਮਲਕੀਅਤ ਦੀ ਸੌਖੀ ਧਾਰਨਾ ਅਤੇ ਖਤਰੇ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ
- ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਲੋਨ ਦੀ ਵੱਡੀ ਉਪਲਬਧਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਵਧੇਰੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਕਰਜ਼ਿਆਂ ਲਈ ਜਮਾਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ
- ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਹਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਸੰਪਤੀ ਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਆਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਜਾਣਕਾਰੀ
- ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਦੀ ਮਾਲਕੀ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਬਿਆਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਦਾਰਤਾ, ਮਾਨਕੀਕਰਨ ਅਤੇ ਟਰਾਂਸਫਰਬਿਲਿਟੇਬਿਲਿਟੀ ਦੀ ਯੋਗਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੰਪਨੀਆਂ ਲਈ ਕੌਮੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨੈਟਵਰਕ
- ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਅਮਲ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੀਵਵਿਵਾਦ ਦੀ ਵੱਡੀ ਸੁਰੱਖਿਆ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ property definition, archived from the original on 2019-07-22, retrieved 2018-05-30
- ↑ "property", American Heritage Dictionary, archived from the original on 2017-10-20, retrieved 2018-05-30
- ↑ "property", WordNet, retrieved 2010-06-19
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000B-QINU`"'</ref>" does not exist.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.