ਗਵਾਹ
ਇੱਕ ਗਵਾਹ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਕੋਲ, ਕਿਸੇ ਅਧਿਕਾਰ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਅਥਾਰਿਟੀ ਦੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੁਆਰਾ, ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਗਿਆਨ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਵੈਇੱਛਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਮਜਬੂਰੀ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਅਜਿਹੇ ਗਵਾਹੀ ਲੈਣ ਲਈ ਅਧਿਕਾਰਤ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅੱਗੇ ਗਵਾਹੀ ਦੇ ਸਬੂਤ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਹ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੱਖ ਗਵਾਹ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੱਖ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਾਖੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ: ਦੇਖਣਾ, ਸੁਣਨਾ, ਸੁਗੰਧਣਾ, ਛੋਹਣਾ)। ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਬੇਅੰਤ ਮਨੁੱਖੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਾਧਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ: ਮਾਈਕਰੋਸਕੋਪ ਜਾਂ ਸਟੇਥੋਸਕੋਪ, ਜਾਂ ਹੋਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੁਆਰਾ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ: ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਖਰੜਾ ਜੋ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਪਦਾਰਥ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਰੰਗ ਬਦਲਦਾ ਹੈ।
ਇਕ ਗਵਾਹ ਉਹ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲਿਖਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਅਦਾਲਤੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਬੂਤ ਸੁਣੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੱਦਾਂ ਗ੍ਰੈਂਡ ਜਿਊਰੀ ਜਾਂਚਾਂ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਅਤੇ ਗਿਰਫਤਾਰੀ ਜਾਂ ਖੋਜ ਵਾਰੰਟ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਘੋਸ਼ਣਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ। ਕੁਝ ਕਿਸਮ ਦੇ ਬਿਆਨ ਵੀ ਸੁਣੇ ਜਾਣ ਦੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸਮਝਦੇ ਅਤੇ ਉਹ ਅਜਿਹੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਹੀਂ ਹਨ।
ਇੱਕ ਮਾਹਰ ਗਵਾਹ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਸੰਦ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਗਿਆਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੂਜੀ ਗਵਾਹੀ, ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਪ੍ਰਮਾਣਾਂ ਜਾਂ ਭੌਤਿਕ ਸਬੂਤ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਫਿੰਗਰਪ੍ਰਿੰਟ) ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਸਬੂਤ ਦੇ ਅਰਥ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਮਾਹਿਰ ਗਵਾਹ ਕਿਸੇ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿਸੇ ਦੁਰਘਟਨਾ ਜਾਂ ਅਪਰਾਧ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪੀੜਤ ਦਾ ਇਲਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਾਵਾਨ ਗਵਾਹ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਤਾ ਬਾਰੇ ਗਵਾਹੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸਮਾਰੋਹ ਦੇ ਮੁੱਦੇ ਤੇ ਝਗੜੇ ਲਈ ਮਾਲਕੀਅਤ ਵਾਲੀ ਸਮੱਗਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸ ਦਾ ਸਹਾਇਕ / ਨਿਰਦੋਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਵਾਹ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹੀ ਦੇਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਜਿਊਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਟਰਾਇਬਯੂਨਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਿਸੇ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਅਫ਼ਸਰ ਅੱਗੇ, ਜਾਂ ਕਈ ਹੋਰ ਕਾਰਵਾਈਆਂ (ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਨਿਆਂ ਦੇਣਦਾਰ ਦੀ ਜਾਂਚ) ਕਈ ਵਾਰ ਗਵਾਹੀ ਜਨਤਕ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਸੈਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਜਿਉਰੀ ਜਾਂ ਬੰਦ ਕੋਰਟਾਂ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ)।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਗ਼ੈਰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਗਵਾਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਵੀ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਮੰਨਦਾ ਹੈ, ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਚ, ਇੱਕ ਗਵਾਹ ਇੱਕ ਸੂਚਨਾ ਪੱਤਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਗੁਪਤ ਸੂਚਨਾ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਦਾ ਗਵਾਹ ਹੈ ਜਾਂ ਉਸਦੀ ਸੂਚਨਾ ਸੁਣੀ ਹੈ, ਪਰ ਜਿਸਦੀ ਪਛਾਣ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਰਾਧਕ ਪ੍ਰਤੀਵਾਦੀ) ਤੋਂ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਗੁਪਤ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸ਼ਾਇਦ ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਫ਼ਸਰ ਜਾਂ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਖੋਜ ਵਾਰੰਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਣੀਆਂ ਗਵਾਹ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਕੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਅਰਦਲੀ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋਣ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਇਹ ਕਿਸੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਨੂੰ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਕਿਸੇ ਜੱਜ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਮੁਦਈ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਵਾਲੇ ਵਕੀਲ ਦੁਆਰਾ ਜਾਂ ਸਿਵਲ ਮੁਕੱਦਮਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਵਾਦੀ ਜਾਂ ਇਸਤਗਾਸਾ ਜਾਂ ਫੌਜਦਾਰੀ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਬਚਾਅ ਪੱਖ ਦੇ ਵਕੀਲ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਦਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਹੁੰ ਚੁੱਕਣ ਅਤੇ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਦੇ ਜੁਰਮ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਸੱਚ ਦੱਸਣ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।
ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ[ਸੋਧੋ]
ਕਈ ਪਹਿਲੂ ਗਵਾਹਾਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਹ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੇ ਉਹ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ, ਘਟਨਾ ਜਾਂ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ (ਜਾਂ ਪਛਾਣੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ, ਸੰਘੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਚੰਦਰ ਲੇਵੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਵਿੱਚ ਅਲ ਸੈਲਵਾਡੋਰ ਤੋਂ ਇੱਕ ਗੈਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਵਾਸੀ ਦੀ 2009 ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਵਾਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੇ ਹੋਏ ਕਈ ਗਵਾਹਾਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਏ। 1860 ਅਤੇ 1870 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਖੌਤੀ "ਮਾਹਿਰ" ਗਵਾਹਾਂ ਦੀ ਭਰੋਸੇਯੋਗਤਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਆਮ ਅਭਿਆਸ ਵਿੱਚ ਫੇਰਿਆ।[1][2]
ਹਵਾਲੇ [ਸੋਧੋ]
- Garraghan, Gilbert J. (1946). A Guide to Historical Method. New York: Fordham University Press. ISBN 0-8371-7132-60-8371-7132-6.
- Gottschalk, Louis (1950). Understanding History: A Primer of Historical Method. New York: Alfred A. Knopf. ISBN 0-394-30215-X0-394-30215-X.
- Johnson, M. K. (2001). False Memories, Psychology of.।N: Smelser, N. J. & Baltes, P. B. (eds.)।nternational Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. Amsterdam: Elsevier. (pp. 5254–5259).
- Lakatos,।. (1970). Falsification and the methodology of scientific research programmes.।n: Lakatos,।. & Musgrave, A. E. (eds.), Criticism and the Growth of Knowledge. Cambridge, UK: Cambridge University Press: 59-89.
- Loftus, Elizabeth F. (1996). Eyewitness Testimony. Revised edition. Cambridge, MA: Harward University Press. (Original edition: 1979).
- Read, J. D. (2001). Eyewitness Memory: Psychological Aspects.।N: Smelser, N. J. & Baltes, P. B. (eds.)।nternational Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. Amsterdam: Elsevier. (pp. 5217–5221).
- Roediger।II, H. L. (2001). Reconstructive Memory, Psychology of.।N: Smelser, N. J. & Baltes, P. B. (eds.)।nternational Encyclopedia of the Social and Behavioral Sciences. Amsterdam: Elsevier. 12844-12849.
- Ross D F, Read J D, Toglia M P (1994) Adult Eyewitness Testimony: Current Trends and Developments. New York: Cambridge University Press.
- Shepherd J W, Ellis H D, Davies G M (1982). Identification Evidence: A Psychological Evaluation. Aberdeen University Press, Aberdeen, UK
- Thompson C P, Herrmann D, Read J D, Bruce D, Payne D G, Toglia, M P (1998). Eyewitness Memory: Theoretical and Applied Perspective. Mahwah, NJ: Erlbaum.
- ↑ "Law and Police". Otago Daily Times. 18 September 1865. Retrieved 30 October 2011.
A strong effort was made to impeach her credibility as a witness... it is competent to prove that the witness is an expert and not a mere pretender.
- ↑ "Last Day of the Scandal Trial". Ithaca Democrat. 8 July 1875. Retrieved 30 October 2011.
There was an irreconcilable difference of opinion as to the credibility of witnesses on each side.