ਫਰੈਡਰਿਕ ਸੇਂਜਰ
ਫ੍ਰੈਡਰਿਕ ਸੇਂਜਰ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Frederick Sanger; 13 ਅਗਸਤ 1918 - 19 ਨਵੰਬਰ 2013) ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ, ਸਿਰਫ ਦੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਕੀਤਾ ਸੀ (ਦੂਜਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਜੌਹਨ ਬਾਰਡੀਨ ਹੈ),[1] ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਚੌਥਾ ਸਮੁੱਚਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਸਮੁੱਚਾ ਤੀਜਾ ਵਿਅਕਤੀ ਹੈ। 1958 ਵਿਚ, ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੇ ਢਾਂਚੇ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇਨਸੁਲਿਨ ਦੇ ਢਾਂਚੇ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ "ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਵਿਚ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ" ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। 1980 ਵਿੱਚ, ਵਾਲਟਰ ਗਿਲਬਰਟ ਅਤੇ ਸੇਂਜਰ ਨੇ ਨਿਊਕਲੀਕ ਐਸਿਡਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਾਰ ਕ੍ਰਮ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ "ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਇਨਾਮ" ਦਾ ਅੱਧਾ-ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ। ਦੂਸਰੇ ਅੱਧ ਨਾਲ ਪਾਲ ਬਰਗ ਨੂੰ "ਨਿਊਕਲੀਇਕ ਐਸਿਡਾਂ ਦੀ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਦੇ ਉਸ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਅਧਿਐਨ ਲਈ", ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁੜ ਡੀ.ਐਨ.ਏ. ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2]
ਮੁਢਲੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਫਰੈਡਰਿਕ ਸੇਂਜਰ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਅਗਸਤ 1918 ਨੂੰ ਗਲੇਸਟਰਸ਼ਾਇਰ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਰੈਂਡਾਕੰਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਇੱਕ ਆਮ ਅਭਿਆਸਕ ਫਰੈਡਰਿਕ ਸੇਂਗਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ, ਸਿਸਲੀ ਸੇਂਗਰ (ਨੇਵੀ ਕ੍ਰੀਵਡਸਨ)। ਉਹ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਭਰਾ, ਥਿਓਡੋਰ, ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵੱਡਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਮਈ (ਮੈਰੀ) ਪੰਜ ਸਾਲ ਛੋਟੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਚੀਨ ਵਿਚ ਐਂਗਲੀਕਨ ਮੈਡੀਕਲ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਖਰਾਬ ਸਿਹਤ ਕਾਰਨ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ। 1916 ਵਿਚ ਉਹ 40 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਸਿਸਲੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਜੋ ਚਾਰ ਸਾਲ ਛੋਟਾ ਸੀ. ਸੇਂਜਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਹਾਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਵੇਕਰਵਾਦ ਵਿੱਚ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕੁਕੇਰ ਵਜੋਂ ਪਾਲਿਆ। ਸੇਂਜਰ ਦੀ ਮਾਂ ਇਕ ਅਮੀਰ ਕਪਾਹ ਨਿਰਮਾਤਾ ਦੀ ਧੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਕੁਆਕਰ ਪਿਛੋਕੜ ਸੀ, ਪਰ ਕੁਆਕਰ ਨਹੀਂ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਸੇਂਜਰ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਰਵਿਕਸ਼ਾਇਰ ਦੇ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਟੈਨਵਰਥ-ਇਨ-ਆਰਡਨ ਚਲੇ ਗਿਆ। ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਜਬ ਅਮੀਰ ਸੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਲਈ ਇਕ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦਾ। 1927 ਵਿਚ, ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ, ਉਸਨੂੰ ਡਾਵਰਸ ਸਕੂਲ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਮਾਲਵਰਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਵੇਕਰਸ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਤਿਆਰੀ ਸਕੂਲ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਥੀਓ ਉਸ ਤੋਂ ਇਕ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਸੀ। 1932 ਵਿਚ, 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ, ਉਸਨੂੰ ਡੋਰਸੈੱਟ ਵਿਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਸਥਾਪਤ ਬ੍ਰਾਇਨਸਟਨ ਸਕੂਲ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਡਾਲਟਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਸ਼ਾਸਨ ਕਰਦਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸੇਂਜਰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕਰਦੇ ਸਨ. ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਕਰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਖ਼ਾਸਕਰ ਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਅਨੰਦ ਲੈਂਦਾ ਸੀ।[3] ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਸਕੂਲ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਸੱਤ ਕ੍ਰੈਡਿਟਸ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਸੇਂਗਰ ਆਪਣੇ ਕੈਮਿਸਟਰੀ ਮਾਸਟਰ, ਜੈਫਰੀ ਆਰਡੀਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਸਕੂਲ ਦੇ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਿਹਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕੇਵੈਂਡਿਸ਼ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਇਕ ਖੋਜਕਰਤਾ ਰਿਹਾ। ਆਰਡੀਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਨੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਬੈਠਣ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਨਾਲ ਤਾਜ਼ਗੀ ਭਰਪੂਰ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਸੇਂਗਰ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨੂੰ ਜਾਗ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ।[4]
ਸੰਨ 1936 ਵਿਚ ਸੈਂਗਰ ਕੁਦਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਸੇਂਟ ਜੋਨਜ਼ ਕਾਲਜ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਉਸੇ ਕਾਲਜ ਵਿਚ ਪੜ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਆਪਣੇ ਤ੍ਰਿਪੋਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਭਾਗ ਲਈ ਉਸਨੇ ਭੌਤਿਕੀ, ਰਸਾਇਣ, ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਦੇ ਕੋਰਸ ਕੀਤੇ ਪਰ ਭੌਤਿਕੀ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਨਾਲ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ। ਦੂਸਰੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਸਕੂਲ ਵਿਚ ਗਣਿਤ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ. ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਸਾਲ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਥਾਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਭਾਗ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿਚ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਲਏ। ਆਪਣੇ ਭਾਗ ਦੂਜੇ ਲਈ ਉਸਨੇ ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1 ਕਲਾਸ ਦਾ ਆਨਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਬਾਇਓਕੈਮਿਸਟਰੀ ਇੱਕ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਵਾਂ ਵਿਭਾਗ ਸੀ ਜੋ ਗੌਲੈਂਡ ਹੌਪਕਿਨਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਲੈਕਚਰਾਰਾਂ ਨਾਲ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੈਲਕਮ ਡਿਕਸਨ, ਜੋਸੇਫ ਨੀਡਹੈਮ ਅਤੇ ਅਰਨੇਸਟ ਬਾਲਡਵਿਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[3]
ਉਸ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਕੈਂਬਰਿਜ ਵਿਖੇ ਪਹਿਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਮਰ ਗਏ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ 60 ਅਤੇ ਮਾਂ 58 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ। ਇੱਕ ਅੰਡਰਗ੍ਰੈਜੁਏਟ ਸੇਂਜਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਉਸਦੇ ਕਵੇਕਰ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ। ਉਹ ਸ਼ਾਂਤੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਵਾਨਗੀ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ। ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਯੁੱਧ ਵਿਰੋਧੀ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਜੁੜ ਕੇ ਹੀ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਆਉਣ ਵਾਲੀ ਪਤਨੀ ਜੋਨ ਹੋ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਨਿਊਨਹੈਮ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੀ ਭਾਗ II ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੀਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 1940 ਵਿਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਮਿਲਟਰੀ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਐਕਟ 1939 ਦੇ ਤਹਿਤ ਉਸਨੂੰ ਆਰਜ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕ ਜ਼ਿੱਦ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਤੌਰ' ਤੇ ਰਜਿਸਟਰਡ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਰਵਿਸ (ਆਰਮਡ ਫੋਰਸਜ਼) ਐਕਟ 1939 ਦੇ ਅਧੀਨ, ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ ਦੁਆਰਾ ਫੌਜੀ ਸੇਵਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸ਼ਰਤ ਛੋਟ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਉਸਨੇ ਕਵਾਕਰ ਸੈਂਟਰ, ਸਪਾਈਸਲੈਂਡਜ਼, ਡੇਵੋਨ ਵਿਖੇ ਸਮਾਜਿਕ ਰਾਹਤ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲਈ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ ਦੇ ਆਰਡਰ ਵਜੋਂ ਥੋੜੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।[3]
ਸੇਂਜਰ ਨੇ ਅਕਤੂਬਰ 1940 ਵਿਚ ਐਨ.ਡਬਲਯੂ. ਬਿੱਲ ਪੈਰੀ ਅਧੀਨ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟ ਇਹ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਸੀ ਕਿ ਕੀ ਖਾਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਘਾਹ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਪੀਰੀ ਨੇ ਵਿਭਾਗ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਐਲਬਰਟ ਨਿਊਬਰਗਰ ਉਸਦਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੇਂਗਰ ਨੇ ਲਾਇਸਾਈਨ ਦੇ ਪਾਚਕ ਅਤੇ ਆਲੂਆਂ ਦੇ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਸੰਬੰਧੀ ਵਧੇਰੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਖੋਜ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ। ਉਸਦੇ ਥੀਸਿਸ ਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸੀ, "ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਐਮਿਨੋ ਐਸਿਡ ਲਾਈਸਿਨ ਦਾ ਪਾਚਕ"। ਚਾਰਲਸ ਹੈਰਿੰਗਟਨ ਅਤੇ ਐਲਬਰਟ ਚਾਰਲਸ ਚਿਬਨਲ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ 1943 ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਡਾਕਟਰੇਟ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[5]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Nobel Prize Facts". Nobelprize.org. Retrieved 1 September 2015.
- ↑ "The Nobel Prize in Chemistry 1980: Paul Berg, Walter Gilbert, Frederick Sanger". Nobelprize.org. Retrieved 8 October 2010.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 "A Life of Research on the Sequences of Proteins and Nucleic Acids: Fred Sanger in conversation with George Brownlee". Biochemical Society, Edina – Film & Sound Online. 9 October 1992. Archived from the original on 13 March 2014. Retrieved 29 April 2013.. Subscription required. A 200 min interview divided into 44 segments. Notes give the content of each segment.[ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ]
- ↑ Marks, Lara. "Sanger's early life: From the cradle to the laboratory". The path to DNA sequencing: The life and work of Fred Sanger. What is Biotechnology. Retrieved 1 September 2015.
- ↑ Neuberger & Sanger 1942; Neuberger & Sanger 1944