ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਮਹਲ
ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਮਹਲ ਸਾਹਿਬਾ (Persian: اورنگ آبادی محل) (ਮੌਤ ਨਵੰਬਰ, 1688[1]), ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੀ ਤੀਜੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਪਤਨੀ ਸੀ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੇ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਇੰਦਰਾਜ਼ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਮਹਲ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ।
ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ
[ਸੋਧੋ]ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਧੀ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਮੇਹਰ-ਉਨ-ਨਿੱਸਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਇਜ਼ਾਦ ਬਖਸ਼ ਨਾਲ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦਾ ਮੁਰਾਦ ਬਖਸ਼ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੌਤ ਬੁਬੋਨੀ ਪਲੇਗ ਨਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਜਾਂ ਨਵੰਬਰ, 1688 ਵਿੱਚ ਬੀਜਾਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਖੇ ਹੋਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀ ਵਸੀਅਤ, ਉਦੇਪੁਰ ਮਹਲ ਦੇ ਅੰਤਿਮ ਮੁਕਾਬਲੇ ਨੂੰ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ।
ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਮਹਿਲ ਜਾਂ ਤਾਂ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਰੱਖਦੀ ਸੀ, ਜਾਂ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਦੇ ਔਰੰਗਾਬਾਦ ਹਰਮ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਈ ਸਨ। ਉਹ ਜਾਂ ਤਾਂ ਜਾਰਜੀਅਨ ਸੀ ਜਾਂ ਸਰਸਸੀਅਨ ਮੂਲ ਤੋਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਕਬਰ ਦੇ ਰਾਜ ਤੋਂ ਇਹ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਾਹੀ ਹਰਮ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਦੱਸੇ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਉਪਕਰਣ ਦੁਆਰਾ ਨਾਮਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਵਿਆਹ
[ਸੋਧੋ]28 ਸਤੰਬਰ 1661 ਨੂੰ, ਉਸ ਨੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਧੀ, ਮਿਹਰ-ਉਨ-ਨੀਸਾ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨੌਵਾਂ ਬੱਚਾ ਸੀ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ ਸੀ।[2]
ਮਾਰਚ 1680 ਵਿੱਚ, ਯਲੰਗਤੋਸ਼ ਖਾਨ ਬਹਾਦੁਰ ਨੂੰ ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਅਤੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜ਼ੇਬ-ਉਨ-ਨਿਸ਼ਾ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਅਜਮੇਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ।[3] ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਮਈ ਵਿੱਚ ਉੱਥੇ ਪਹੁੰਚੇ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਆਜ਼ਮ ਸ਼ਾਹ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਫਰਵਰੀ 1681 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਅਕਬਰ ਮਿਰਜ਼ਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਵਿਰੁੱਧ ਬਗਾਵਤ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਦਿੱਲੀ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਅਕਬਰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸਲੀਮਾ ਬਾਨੋ ਬੇਗਮ, ਪ੍ਰਿੰਸ ਸੁਲੇਮਾਨ ਸ਼ਿਕੋਹ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[4]
ਮਾਰਚ 1686 ਵਿੱਚ, ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਬੀਜਾਪੁਰ ਦੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਾਰਚ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਖਾਨ ਜਹਾਂ ਬਹਾਦਰ ਨੂੰ ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਨੂੰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਬੁਰਹਾਨਪੁਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਮਈ 1686 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਸ਼ੋਲਾਪੁਰ ਵਿਖੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚੀ, ਅਤੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਕਮ ਬਖ਼ਸ਼ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਦੀਵਾਰੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[5] ਉਹ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਮਗਰੋਂ ਬੀਜਾਪੁਰ ਗਈ ਅਤੇ ਸਤੰਬਰ 1686 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਥੇ ਹੀ ਰਹੀ।
ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]ਨਵੰਬਰ 1688 ਵਿੱਚ, ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਬੀਜਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬਿਮਾਰੀ ਫੈਲ ਗਈ ਸੀ। ਪਲੇਗ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋਣ ਵਾਲਿਆਂ 'ਚੋਂ ਇੱਕ ਔਰੰਗਾਬਾਦੀ ਮਹਿਲ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਾਕੀ ਮੁਸਤਦ ਖ਼ਾਨ, "ਮਾਸੀਰ-ਏ-ਆਲਮਗੀਰੀ" ਦੇ ਲੇਖਕ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ 'ਸਮਰਾਟ ਦਾ ਪੈਰਾਸਟਰ' ਵਜੋਂ ਵਰਣਿਤ ਕੀਤਾ।[6]
ਹਵਾਲਾ
[ਸੋਧੋ]- ↑ ਭਾਰਤ ਦੇ Timurid dynasty ਬੰਸਾਵਲੀ
- ↑ Sarkar 1947, p. 323.
- ↑ Sarkar 1947, p. 117.
- ↑ Sarkar 1947, p. 126.
- ↑ Sarkar 1947, p. 166-7.
- ↑ Sarkar 1947, p. 192.