ਮਿਸਰੀ ਅੰਕ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਮਿਸਰੀ ਅੰਕ ਜਾਂ ਸੰਖਿਆਸੂਚਕ ਪੁਰਾਤਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ 3000 ਈਸਵੀ ਪੂਰਵ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਗਣਿਤ ਵਿੱਦਿਆ ਦੀ ਪੱਧਤੀ ਸੀ ਜੋ ਕੀ ਦਸ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਤੇ ਸੀ ਤੇ ਹਾਇਰੋਗਲਿਫ਼ਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ ਪਰ ਕੋਈ ਵੀ ਦਸ਼ਮਲਵ ਪ੍ਰਨਾਲੀ ਉਸ ਸਮੇਂ ਮੌਜੂਦ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪੁਰਾਤਨ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਤਨ ਮਿਸਰ ਲਈ ਮੂਲ ਅੰਸ਼ ਦਸ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।

ਅੰਕ ਤੇ ਸੰਖਿਆਸੂਚਕ[ਸੋਧੋ]

Value 1 10 100 1,000 10,000 100,000 1 million, or
many
Hieroglyph
Z1
V20
V1
M12
D50
I8

or
I7
C11
Description 'ਇੱਕ ਰੇਖਾ' 'ਅੱਡੀ ਦੀ ਹੱਡੀ' 'ਰੱਸੀ ਦਾ ਕੁੰਡਲ' 'ਕਮਲ' 'ਮੁੜੀ ਉਂਗਲੀ' 'ਡੱਡੂ' 'ਦੋਨੋ ਹੱਥ ਉੱਪਰ ਚੁੱਕੇ ਆਦਮੀ' ਜਾਂ 'ਹਹ'.[1]

ਮਿਸਰੀ ਚਿੱਤਰ ਅੱਖਰ ਜਾਂ ਹਾਇਰੋਗਲਿਫ਼ਸ ਦੋਨੋਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਲਿਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੈ, ਖੜ੍ਹਵੇਂ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਵੀ।

ਅਪੂਰਨ ਅੰਕ[ਸੋਧੋ]

ਹਾਇਰੋਗਲਿਫ਼ਸ ਜੋ ਕੀ ਅਪੂਰਨ ਅੰਕ (fraction) ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਉਸ ਦਾ ਆਕਾਰ ਮੁੰਹ ਦੀ ਤਰਾਂ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਹਿੱਸਾ".

D21

13 ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ:

D21
Z1 Z1 Z1

12,23 ਤੇ 34ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਲਿਖੇ ਜਾਂਦੇ ਸੀ:

Aa13
D22
D23

1331:

D21
V1 V1 V1
V20 V20
V20 Z1

ਜੋੜ ਤੇ ਘਟਾਅ[ਸੋਧੋ]

ਜੋੜ ਤੇ ਘਟਾਅ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹਾਇਰੋਗਲਿਫ਼ਸ:

D54andD55

ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸੀ.[2]

ਲਿਖਤ ਅੰਕ[ਸੋਧੋ]

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅੰਕ ਤੇ ਸੰਖਿਆਸੂਚਕ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਤਰਾਂ ਵੀ ਲਿਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਸੀ ਜਿਸ ਤਰਾਂ ਗੁਰਮੁਖੀ ਵਿੱਚ 30 ਤੇ ਤੀਹ ਦੋਨੋਂ ਢੰਗ ਨਾਲ ਅੰਕ ਲਿਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ:

ਸ਼ਬਦ ਤੀਹ ਏਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ:

Aa15
D36
D58

ਤੇ (30) ਦਾ ਅੰਕੜਾ ਕੁਝ ਇਸ ਤਰਾਂ ਲਿਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ:

V20V20V20

ਅੰਕਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਿਸਰੀ ਸ਼ਬਦ[ਸੋਧੋ]

ਮਿਸਰੀ ਲਿਪਾਂਤਰਨ ਗੁਰਮੁਖੀ ਲਿਪਾਂਤਰਨ ਕੋਪਟਿਕ(ਸਹੀਦੀ ਉਪਭਾਸ਼ਾ)
*wiʻyaw ‹ wꜥ.w (masc.)
*wiʻīyat ‹ wꜥ.t (fem.)
ਇੱਕ oua (masc.)
ouei (fem.)
*sínway ‹ sn.wy (masc.)
*síntay ‹ sn.ty (fem.)
ਦੋ snau (masc.)
snte (fem.)
*ḫámtaw ‹ ḫmt.w (masc.)
*ḫámtat ‹ ḫmt.t (fem.)
ਤਿੰਨ šomnt (masc.)
šomte (fem.)
*yAfdáw ‹ ỉfd.w (masc.)
*yAfdát ‹ ỉfd.t (fem.)
ਚਾਰ ftoou (masc.)
ftoe (fem.)
*dīyaw ‹ dỉ.w (masc.)
*dīyat ‹ dỉ.t (fem.)
ਪੰਜ tiou (masc.)
tie (fem.)
*yAssáw ‹ sỉs.w or ỉs.w (?) (masc.)
*yAssát ‹ sỉs.t or ỉs.t (?) (fem.)
ਛੇ soou (masc.)
soe (fem.)
*sáfḫaw ‹ sfḫ.w (masc.)
*sáfḫat ‹ sfḫt (fem.)
ਸੱਤ šašf(masc.)
šašfe (fem.)
*ḫAmānaw ‹ ḫmnw (masc.)
*ḫAmānat ‹ ḫmnt (fem.)
ਅੱਠ šmoun (masc.)
šmoune (fem.)
*pAsīḏaw ‹ psḏw (masc.)
*pAsīḏat ‹ psḏt (fem.)
ਨੌਂ psis (masc.)
psite (fem.)
*mūḏaw ‹ mḏw (masc.)
*mūḏat ‹ mḏt (fem.)
ਦਸ mēt (masc.)
mēte (fem.)
*ḏubāʻatay ‹ ḏbꜥ.ty ਵੀਹ jōt (masc.)
jōti (fem.)
*máʻbAʼ ‹ mꜥbꜣ (masc.)
*máʻbAʼat ‹ mꜥbꜣ.t (fem.)
ਤੀਹ maab (masc.)
maabe (fem.)
*ḥAmí (?) ‹ ḥm.w (masc.) ਚਾਲੀ xme
*díywu ‹ dy.w ਪੰਜਾਹ taeiou
*yAssáwyu ‹ sỉsy.w or ỉswy.w (?) ਸੱਠ se
*safḫáwyu ‹ sfḫy.w (masc.) seventy šfe
*ḫamanáwyu ‹ ḫmny.w (masc.) ਅੱਸੀ xmene
*pAsiḏawyu ‹ psḏy.w (masc.) ਨੱਬੇ pstaiou
*šáwat ‹ š.t ਸੌ še
*šūtay ‹ š.ty ਦੋ ਸੌ šēt
*ḫaʼ ‹ ḫꜣ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ šo
*ḏubaʻ ‹ ḏbꜣ[dubious ]
[these do not match]
ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ tba
‹ hfn ਇੱਕ ਲੱਖ
*ḥaḥ ‹ ḥḥ ਦਸ ਲੱਖ xax "many"

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. Merzbach, Uta C., and Carl B. Boyer. A History of Mathematics. Hoboken, NJ: John Wiley, 2011, p. 10
  2. Cajori, Florian (1993) [1929]. A History of Mathematical Notations. Dover Publications. pp. pp. 229–230. ISBN 0-486-67766-4.