ਅਦਨ ਨਦੀ
ਅਦਨ ਨਦੀ ਵਾਸ਼ਿਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪੈਨਗੰਗਾ ਨਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਹੈ।
ਭੂਗੋਲ[ਸੋਧੋ]
ਅਦਾਨ ਨਦੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਵਾਸ਼ਿਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਅਰੁਣਾਵਤੀ ਨਦੀ ਪੈਨਗੰਗਾ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 13 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪਹਿਲਾਂ ਅਦਾਨ ਨਦੀ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਕੋਰਸ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਪੂਲ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਅਦਨ 'ਤੇ ਦੋ ਡੈਮ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ; ਇੱਕ ਇਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਸੋਨਾਲਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਅਤੇ ਦੂਸਰਾ ਕਰੰਜਾ ਲਾਡ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਦੋਵੇਂ ਵਾਸ਼ਿਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਨਦੀ ਫਿਰ ਝਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀ ਹੈ।
ਅਡਾਨ ਡੈਮ 1977 ਵਿੱਚ ਕਰੰਜਾ ਲਾਡ, ਵਾਸ਼ਿਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਨੇੜੇ 13 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਜਿੱਥੋਂ ਅਡਾਨ ਨਦੀ ਪੈਨੰਗਾ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।[1]
ਅਦਨ ਡੈਮ ਦਾ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ[ਸੋਧੋ]
2008 ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਦੀ ਜਲ-ਜੀਵ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ 'ਤੇ ਅਡਾਨ ਡੈਮ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਦੋ ਵੱਖਰੀਆਂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚ, ਡਾ: ਨੀਲੇਸ਼ ਕੇ. ਹੇਡਾ ਨੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ:[1][2]
- ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਸਮੁਦਾਇਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਨਵੇਂ ਸਰੋਵਰ ਨੇ ਨਦੀ ਦੇ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਐਂਗਲਰਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਾਲ ਮੱਛੀ ਨਹੀਂ ਫੜ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਡੈਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਨੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਸਿਲਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੋਫਾਈਟ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਾਰਨ ਸਥਾਨਕ ਭੋਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਵਧੇਰੇ ਟਿਕਾਊ, ਰਵਾਇਤੀ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ 'ਤੇ ਘੱਟ ਭਰੋਸਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਹੈ।
- ਜਲ- ਪਰਿਵਰਤਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਡੈਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤਾਤ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਡੈਮ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦਰਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਮੱਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖਤਮ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੂਟ੍ਰੋਪੀਚਥਿਸ ਵਾਚਾ, ਐਂਗੁਇਲਾ ਬੇਂਗਲੈਂਸਿਸ ਬੇਂਗਲੈਂਸਿਸ, ਬੈਰੀਲੀਅਸ ਸਪੀਸੀਜ਼, ਟੋਰ ਖੁਦਰੀ, ਟੋਰ ਮੁਸੁੱਲਾ, ਅਤੇ ਗੋਨੋਪ੍ਰੋਕਟੋਪਟੇਰਸ ਕੋਲਸ )। ਹੇਡਾ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਥਾਨਕ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਮੱਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਓਟਰਸ ਅਤੇ ਕੱਛੂਆਂ ਦਾ ਵੀ ਸਫਾਇਆ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ[ਸੋਧੋ]
ਸਥਾਨਕ ਭੋਈ ਲੋਕ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਵਾਲੇ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਭੋਈ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੋਜਨ ਲਈ ਅਡਾਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਲਈ ਮੱਛੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਵਾਇਤੀ ਜੀਵਨ ਢੰਗ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।[1]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Heda, Nilesh (2012-08-01). "'How our river changed in front of our eyes': Impacts of Adan Dam on Fisheries in Maharashtra" (PDF). South Asia Network on Dams, Rivers and People. Archived from the original (PDF) on 24 March 2016. Retrieved 2016-11-13.
- ↑ Heda, Nilesh (2008-09-18). "Conservation of Riverine Resources through People's Participation: North-Eastern Godavari Basin, Maharashtra, India" (PDF). The Rufford Foundation. Samvardhan Samaj Vikas Sanstha, Karanja (Lad). Archived from the original (PDF) on 2016-11-14. Retrieved 2016-11-13.