ਅਸਮਾ ਰਸਮੀਆ
ਅਸਮਾ ਰਸਮੀਆ ਜਾਂ ਅਸਮਾ ਰਸਮੀਆ ਖਾਨੁਮ (1877 - ?), ਇੱਕ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸੰਪਾਦਕ, ਸਕੂਲ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਅਤੇ ਨਾਰੀਵਾਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸੰਪਾਦਕ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਰਾਣੀ ਸੋਰਾਇਆ ਤਰਜ਼ੀ ਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਮਾਨੁੱਲਾ ਖ਼ਾਨ (ਆਰ. 1919-1929) ਦੀ ਸੱਸ ਸੀ।
ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਓਟੋਮੈਨ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਦਮਿਸਕਸ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਉਮਯਾਦ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਇੱਕ ਮੁਏਜ਼ਿਨ, ਸਾਲੇਹ ਮੋਸਾਦੀਆ ਅਲ-ਫੱਤਲ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। 1891 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ ਮਹਿਮੂਦ ਤਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਸੀ। ਉਹ 1901 ਵਿੱਚ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਚਲੀ ਗਈ। ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪੱਛਮੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਾ ਉਭਾਰ ਤਨਜ਼ੀਮਤ ਸੁਧਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਓਟੋਮੈਨ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1913 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਸੋਰਯਾ ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਰਾਜੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।
ਉਸ ਦੇ ਜਵਾਈ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਅਮਾਨਉੱਲ੍ਹਾ ਨੇ 1919 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਸੁਧਾਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਰਾਣੀ ਸੋਰਾਇਆ, ਨਵੀਂ ਆਧੁਨਿਕ ਅਫ਼ਗਾਨ ਔਰਤ ਲਈ ਰੋਲ ਮਾਡਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਸੁਧਾਰਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਮਹਿਮੂਦ ਤਰਜ਼ੀ ਅਤੇ ਅਸਮਾ ਰਸਮਿਆ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਸਮਾ ਰਸਮਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਭਤੀਜੀਆਂ ਬਿਲਕੀਸ ਅਫੀਜ਼ਾ ਅਤੇ ਰੁਹ ਅਫੀਜ਼ਾ, ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣਾ ਸੀ।
ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਸਮਾ ਰਸਮੀਆ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਮੈਗਜ਼ੀਨ, ਇਰਸ਼ਾਦ-ਏ ਨਸਵਾਨ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਸੰਪਾਦਕ ਬਣ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ 17 ਮਾਰਚ 1922 ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀ ਭਤੀਜੀ ਰੁਹ ਅਫਜ਼ਾ, ਹਬੀਬੁੱਲਾ ਤਰਜ਼ੀ ਦੀ ਭੈਣ ਨਾਲ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ ਸਹਿ-ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਰਾਣੀ ਸੋਰਾਇਆ ਨੇ ਵੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ, ਉਹ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।
ਉਸ ਨੂੰ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਕੂਲ, ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਕੂਲ, ਮਸਤੂਰਤ, ਦੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵੀ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। [1] ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਬਣਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਵੀ ਸੀ।
1929 ਵਿੱਚ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਦੇ ਜਵਾਈ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਨਾਲ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੁਧਾਰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ਐਮ. ਸਈਦ: ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ
- ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਤਿਮਾਹੀ ਜਰਨਲ. Archived 2023-01-29 at the Wayback Machine. ਸਥਾਪਨਾ 1946 Archived 2023-01-29 at the Wayback Machine. ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਦਾ ਅਕਾਦਮਿਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ। Archived 2023-01-29 at the Wayback Machine. ਸੀਰੀਅਲ ਨੰ: 32 ਅਤੇ 33 Archived 2023-01-29 at the Wayback Machine.