ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ

ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ
2013 ਭਾਰਤੀ ਟਿਕਟ ਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ
ਜਨਮ	1947 ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ
ਮੌਤ	(2012-08-15)15 ਅਗਸਤ 2012 (age 64) ਮੁੰਬਈ, ਭਾਰਤ
ਪੇਸ਼ਾ	ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਰ
ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ	1978–2011

ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ (1947 – 15 ਅਗਸਤ 2012) ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਸੀ, ਜੋ ਬੈਂਡਿਟ ਕੁਈਨ (1994), 36 ਚੌਰੰਗੀ ਲੇਨ (1981) ਅਤੇ ਉਤਸਵ (1984) ਵਰਗੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਦੋ ਵਾਰ ਸਰਬੋਤਮ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਅਵਾਰਡ ਜਿੱਤਿਆ, 36 ਚੌਰੰਗੀ ਲੇਨ (1981) ਅਤੇ ਮੋਕਸ਼ (2000), ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਵੀ ਕੀਤਾ।

ਮੌਤ

2012 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਬ੍ਰੇਨ ਟਿਊਮਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਾ। ਸਰਜਰੀ ਅਤੇ ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸਨੇ ਕਦੇ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਸਿਨੇਮਾਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਉਸਦਾ ਜਨੂੰਨ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾ ਪਿਆਰ ਸੀ। 15 ਅਗਸਤ 2012 ਨੂੰ 64 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ

ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਅਮੀਰ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਕਹਾਣੀ ਹੈ। ਉਹ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਘਰੋਂ ਭੱਜ ਕੇ ਮੁੰਬਈ ਆ ਗਏ ਸਨ। ਬਿਨਾਂ ਪੈਸੇ, ਕੋਈ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਅਤੇ ਕੋਈ ਆਸਰਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਉਸ ਕੋਲ ਜਾਣ ਲਈ ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਅਤੇ ਬਚਣ ਲਈ ਉਸਨੇ ਉਬਲੇ ਹੋਏ ਅੰਡੇ, ਫਲ ਆਦਿ ਵਰਗੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵੇਚਣੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸਫ਼ਰ ਇੱਕ ਕੰਟੀਨ ਬੁਆਏ, ਆਫਿਸ ਬੁਆਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਇੱਕ ਕੈਮਰਾ ਅਟੈਂਡੈਂਟ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਲੰਬੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਆਖਰਕਾਰ ਡੀ.ਓ.ਪੀ. ਉਸਨੂੰ 25 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਨੇਮੈਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਬ੍ਰੇਕ ਰਾਜ ਮਾਰਬਰੋਸ ਦੀ 'ਦਿ ਵਿਟਨੈਸ' ਵਿੱਚ ਮਿਲਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਅਸਲ ਕਰੀਅਰ ਨੂੰ ਹੁਲਾਰਾ ਦੇਣ ਦਾ ਸਿਹਰਾ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਰਾਜ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਟਾਰ ਸ਼ਸ਼ੀ ਕਪੂਰ ਨੂੰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕਪੂਰ, ਜੋ ਮਹਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ੂਟ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਫਿਲਮ ਆਖਰਕਾਰ ਨਹੀਂ ਬਣ ਸਕੀ, ਇਸਨੇ ਮਹਿਤਾ ਨੂੰ ਕਪੂਰ ਦਾ ਪੱਖ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਗਲੀ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ, 36 ਚੌਰੰਘੀ ਲੇਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ। ਮਹਿਤਾ ਲਈ ਅਗਲਾ ਕਦਮ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਮੌਕਾ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਰਾਖੀ ਦੁਆਰਾ ਆਇਆ। ਪਰੋਮਾ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹੀ ਰਾਖੀ ਮਹਿਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਸੀ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫਿਲਮ ਸੀਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੁਭਾਸ਼ ਘਈ ਆਪਣੇ ਮੈਗਾ-ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਰਾਮ ਲਖਨ ਲਈ ਕੈਮਰਾਮੈਨ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮਹਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਸੁਝਾਇਆ। ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ ਨੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫਿਲਮ ਸੀਨ 'ਤੇ ਕਦਮ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਘਈ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਰੋਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ੂਟ ਲੈਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵੱਖਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਲਿਆਈ। ਉਹ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਵਿੱਚ ਪਿਆਰ ਨਾਲ "ਗਾਈਡਿੰਗ ਲਾਈਟ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਫਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫੀ

Director

• Moksha (2000)

Cinematographer

• Hamare Tumhare (1979)
• 36 Chowringhee Lane (1981)
• Mandi (1983)
• Paroma (1984)
• Utsav (1984)
• Andar Baahar (1984)
• Trikaal (1985)
• Susman (1987)
• Ijaazat (1987)
• Ram Lakhan (1989)
• Sati (1989)
• Saudagar (1991)
• Khalnayak (1993)
• Bandit Queen (1994)
• Trimurti (1995)
• Gupt (1997)
• Pukar (2000)
• Gaja Gamini (2000)
• Dr. Babasaheb Ambedkar (2000)
• Moksha (2000)
• Aankhen (2002)
• Dil Ka Rishta (2003)
• Chalte Chalte (2003)
• Kisna: The Warrior Poet (2005)
• No Entry (2005)
• Waqt (2005)
• Family (2006)
• I See You (2006)
• God Tussi Great Ho (2008)
• Mehbooba (2008)
• Shortkut (2009)
• Hum Tum Aur Ghost (2010)
• Teen Thay Bhai (2011)

ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ

ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਨੀਰਜਾ ਮਹਿਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪੁੱਤਰ ਵੇਦ ਮਹਿਤਾ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।

ਸਨਮਾਨ

• National Film Award for Best Cinematography:
  • 1981: 36 Chowringhee Lane
  • 2000: Moksha
• Filmfare Award for Best Cinematographer
  • 1997: Bandit Queen

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ

• ਅਸ਼ੋਕ ਮਹਿਤਾ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੂਵੀ ਡੈਟਾਬੇਸ 'ਤੇ
• Ashok Mehta, Biography Archived 2016-03-04 at the Wayback Machine. Cinematographers Encyclopedia