ਇਮਾਮ ਬਖ਼ਸ਼ ਨਾਸਿੱਖ
ਇਮਾਮ ਬਖਸ਼ ਨਾਸਿਖ (Urdu: اِمام بخش ناسِخ; 1776-1839) ਮੁਗਲ ਯੁੱਗ ਦਾ ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਲਖਨਊ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੀਰ ਕਾਜ਼ਿਮ ਅਲੀ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋਇਆ ਜਿਸਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਉਸਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਸੀ।[1] 1830 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਨਾਸਿਖ ਨੇ ਸਾਥੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਲਖਨਵੀ ਖ਼ੁਆਜਾ ਹੈਦਰ ਅਲੀ ਆਤਿਸ਼ ਨਾਲ ਦੁਸ਼ਮਣੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ।[2] ਅਵਧ ਦੇ ਨਵਾਬ ਤੋਂ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨੂੰ "ਨਫ਼ਰਤ ਨਾਲ" ਇਨਕਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਾਸਿਖ ਨੂੰ ਲਖਨਊ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3] ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਲਖਨਊ ਤੋਂ ਅੱਗੇ-ਪਿੱਛੇ ਭੱਜਿਆ, ਜਦੋਂ ਮੰਤਰੀ ਹਕੀਮ ਮੇਹਦੀ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ 1837 ਵਿੱਚ ਮੇਹਦੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨਾਸਿਖ ਜਲਾਵਤਨੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ ਅਤੇ 1839 ਵਿੱਚ ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[4] ਗ਼ਜ਼ਲ ਸ਼ਾਇਰੀ ਦੀ ਕਲਾ ਨੂੰ ਇਸਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਸ਼ਾਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫ਼ਰ ਦੇ ਰਾਜ ਤੱਕ ਲੱਗ ਗਿਆ।[5]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Ravi Bhatt (24 September 2012). The Life and Times of the Nawabs of Lucknow. Rupa publications. p. 1837. ISBN 9788129120878.
- ↑ IANS (8 February 2015). "A city of poets: Lucknow and its 'shayars' (Column: Bookends)". Business Standard India. Retrieved 2021-11-20 – via Business Standard.
- ↑ Frances W. Pritchett (9 May 1994). Nets of Awareness: Urdu Poetry and its Critics. University of California Press. p. 58. ISBN 9780520914278.
- ↑ Amir Hasan (1983). Palace Culture of Lucknow. B.R.Publishing Corporation. p. 86.
- ↑ Amresh Datta (1987). The Encyclopaedia of Indian Literature Vol.2. Sahitya Akademi. p. 1396. ISBN 9788126018031.