ਉਪਦਾਨਵ ਤਾਰਾ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਤਾਰਿਆਂ ਦੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ

ਉਪਦਾਨਵ ਤਾਰਾ ਅਜਿਹਾ ਤਾਰਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਅਨੁਕ੍ਰਮ ਦੇ ਬੌਣੇ ਤਾਰਿਆਂ ਤੋਂ ਤਾਂ ਜਿਆਦਾ ਚਮਕੀਲਾ ਹੋ ਲੇਕਿਨ ਇੰਨੀ ਵੀ ਚਮਕ ਅਤੇ ਆਇਤਨ ਨਾ ਰੱਖਦਾ ਹੋਵੇ ਕਿ ਦਾਨਵ ਤਾਰਿਆਂ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆ ਸਕੇ। ਯਰਕੀਜ ਵਰਣਕਰਮ ਸ਼ਰੇਣੀਕਰਣ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਚਮਕ ਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ IV ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵॄਸ਼ਚਿਕ ਤਾਰਾਮੰਡਲ ਦਾ ਸਰਗਸ ਨਾਮ ਦਾ ਤਾਰਾ ( ਜਿਸਦਾ ਬਾਇਰ ਨਾਮ θ ਸਕਾਂ ਹੈ ) ਅਜਿਹੇ ਇੱਕ ਚਮਕੀਲੇ ਦਾਨਵ ਦਾ ਉਦਹਾਰਣ ਹੈ।

ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਦੇ ਉਪਦਾਨਵ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਇਡਰੋਜਨ ਬਾਲਣ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਲੋਂ ਉਸਦਾ ਕੇਂਦਰ ਸੁੰਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਦਬਾਅ ਵਧਣ ਨਾਲ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਵੱਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਧੇ ਹੋਏ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਦਬਾਅ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਇਰਦ - ਗਿਰਦ ਦੀ ਹਾਇਡਰੋਜਨ ਗੈਸ ਵਿੱਚ ਨਾਭਿਕੀ ਸੰਯੋਜਨ ( ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਫਿਊਜਨ) ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਾਰਾ ਫੁੱਲਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਤਾਰੇ ਦੀ ਇਹ ਦਸ਼ਾ ਕਈ ਅਰਬਾਂ ਸਾਲ ਤੱਕ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਬਾਅਦ ਇਹ ਫੁੱਲ ਕੇ ਇੱਕ ਲਾਲ ਦਾਨਵ ਤਾਰਾ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਤਾਰਾ ਆਪਣੀ ਉਪਦਾਨਵ ਦਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਚਮਕ ਜਿਆਦਾ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਇਰਦ - ਗਿਰਦ ਕਦੇ - ਕਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਖਗੋਲਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਨੁਮਾਨ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਅਨੁਕ੍ਰਮ ਦੇ ਤਾਰਿਆਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਸਿਰਫ ਉਪਦਾਨਵ ਹੀ ਅਜਿਹੇ ਤਾਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿਆਂ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਵਿਕਸਤ ਸਕੇ।