ਐਲਿਸ ਡਨਬਰ ਨੈਲਸਨ
ਐਲਿਸ ਡਨਬਰ ਨੈਲਸਨ (19 ਜੁਲਾਈ, 1875 – 18 ਸਤੰਬਰ, 1935) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਕਵੀ, ਪੱਤਰਕਾਰ, ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਕਾਰਕੁਨ ਸੀ। ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਆਜ਼ਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚੋਂ, ਉਹ ਹਾਰਲੇਮ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਦੇ ਕਲਾਤਮਕ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਫਰੀਕੀ ਅਮਰੀਕੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਤੀ ਕਵੀ ਪਾਲ ਲਾਰੇਂਸ ਡਨਬਰ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਡਾਕਟਰ ਹੈਨਰੀ ਏ. ਕੈਲਿਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ; ਅਤੇ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਕਵੀ ਅਤੇ ਨਾਗਰਿਕ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਰੌਬਰਟ ਜੇ. ਨੈਲਸਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਕਵੀ, ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਲੇਖਕ, ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਕਾਲਮਨਵੀਸ, ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਕਾਰਕੁਨ, ਅਤੇ ਦੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ।
ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਐਲਿਸ ਰੂਥ ਮੂਰ ਦਾ ਜਨਮ 19 ਜੁਲਾਈ, 1875 ਨੂੰ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਗ਼ੁਲਾਮ ਅਫਰੀਕਨ-ਅਮਰੀਕਨ ਸੀਮਸਟ੍ਰੈਸ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗੋਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[1] ਉਸਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਪੈਟਰੀਸੀਆ ਰਾਈਟ ਅਤੇ ਜੋਸਫ ਮੂਰ, ਮੱਧ-ਵਰਗ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਹੁ-ਜਾਤੀ ਕ੍ਰੀਓਲ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸਨ।
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਮੂਰ ਨੇ 1892 ਵਿੱਚ ਸਟ੍ਰੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਡਿਲਾਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅਭੇਦ ਹੋ ਗਿਆ) ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਓਲਡ ਮੈਰਿਗਨੀ ਐਲੀਮੈਂਟਰੀ ਵਿੱਚ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਦੇ ਪਬਲਿਕ ਸਕੂਲ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[1] ਨੈਲਸਨ ਨਿਊ ਓਰਲੀਨਜ਼ ਵਿੱਚ 21 ਸਾਲ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ, ਪਿਆਨੋ ਅਤੇ ਸੈਲੋ ਵਜਾਉਣਾ ਸਿੱਖਿਆ।[2]
1895 ਵਿੱਚ, ਐਲਿਸ ਡਨਬਰ ਨੈਲਸਨ ਦਾ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਅਤੇ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਵਾਇਲੇਟਸ ਐਂਡ ਅਦਰ ਟੇਲਜ਼,[3] ਦਿ ਮੰਥਲੀ ਰਿਵਿਊ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ, ਮੂਰ ਬੋਸਟਨ ਅਤੇ ਫਿਰ ਨਿਊਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਚਲੇ ਗਏ।[4] ਉਸਨੇ ਮੈਨਹਟਨ ਦੇ ਸਾਨ ਜੁਆਨ ਹਿੱਲ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਵ੍ਹਾਈਟ ਰੋਜ਼ ਮਿਸ਼ਨ (ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਵ੍ਹਾਈਟ ਰੋਜ਼ ਹੋਮ) ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੜ੍ਹਾਇਆ,[5] ਕਵੀ ਅਤੇ ਪੱਤਰਕਾਰ ਪਾਲ ਲਾਰੇਂਸ ਡਨਬਰ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਦ ਵੂਮੈਨਜ਼ ਏਰਾ ਵਿੱਚ ਐਲਿਸ ਡਨਬਰ ਨੇਲਸਨ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਪਾਲ ਲਾਰੇਂਸ ਡਨਬਰ ਦਾ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਿਆ। 17 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1895 ਨੂੰ, ਪਾਲ ਲੌਰੇਂਸ ਡਨਬਰ ਨੇ ਐਲਿਸ ਨੂੰ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦਾ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਭੇਜਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਕੀਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਪੌਲ ਨੇ ਐਲਿਸ ਨੂੰ ਨਸਲ ਦੇ ਸਵਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ। ਉਸਨੇ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਾਤਰਾਂ ਨੂੰ "ਸਧਾਰਨ ਮਨੁੱਖਾਂ" ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਚਿਆ, ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਨਸਲ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੀਆਂ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਨਸਲਾਂ-ਕੇਂਦਰਿਤ ਲਿਖਤਾਂ ਇਸ ਤੱਥ ਨੂੰ ਵਿਵਾਦ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ, ਪਰ ਨਸਲ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਬਾਰੇ ਐਲਿਸ ਦੀ ਰਾਏ ਪੌਲ ਲਾਰੈਂਸ ਦੇ ਉਲਟ ਸੀ। ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਨਸਲ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਬਾਰੇ ਵਿਰੋਧੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਦੋਵੇਂ ਆਪਣੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।[6]
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪੱਤਰ-ਵਿਹਾਰ ਨੇ ਮਰਦਾਂ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਜਿਨਸੀ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਬਾਰੇ ਤਣਾਅ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਪੌਲ ਨੇ ਐਲਿਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਪਰਤਾਵਿਆਂ ਦੇ ਅੱਗੇ ਝੁਕਣ" ਤੋਂ ਰੱਖਿਆ, ਜਿਨਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹਵਾਲਾ। 6 ਮਾਰਚ, 1896 ਦੀ ਇੱਕ ਚਿੱਠੀ ਵਿੱਚ, ਪੌਲ ਨੇ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਕੇ ਐਲਿਸ ਵਿੱਚ ਈਰਖਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਐਲਿਸ ਇਹਨਾਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਅਤੇ ਪੌਲ ਤੋਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਦੂਰੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ। 1898 ਵਿੱਚ, ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਪੱਤਰ-ਵਿਹਾਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਐਲਿਸ, ਪੌਲ ਲਾਰੇਂਸ ਡਨਬਰ ਨਾਲ ਜੁੜਨ ਲਈ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ, ਡੀਸੀ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਉਹ 1898 ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਤੂਫਾਨੀ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ, ਤਪਦਿਕ ਦੇ ਕਾਰਨ ਡਨਬਰ ਦੀ ਡਿੱਗਦੀ ਸਿਹਤ, ਡਾਕਟਰ ਦੁਆਰਾ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਵਿਸਕੀ ਦੇ ਸੇਵਨ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸ਼ਰਾਬ, ਅਤੇ ਉਦਾਸੀ ਕਾਰਨ ਵਿਗੜਿਆ। ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਪੌਲ ਨੇ ਐਲਿਸ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ਰਾਬ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ਐਲਿਸ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਵਿਵਹਾਰ ਲਈ ਮਾਫ਼ ਕਰ ਦੇਵੇਗੀ। ਪੌਲ ਅਕਸਰ ਐਲਿਸ ਨੂੰ ਕੁੱਟਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਜਨਤਕ ਗਿਆਨ ਸੀ। ਡਨਬਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਜੀਵਨੀਕਾਰ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਐਲਿਸ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਉਹ ਇੱਕ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਰਿੰਦੇ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਘਰ ਆਇਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਸੌਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੇ ਕੋਲ ਗਿਆ - ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਤੁਹਾਡੇ ਮੁਖਬਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੇਇੱਜ਼ਤੀ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰ ਕੀਤਾ।" ਉਸਨੇ ਇਹ ਵੀ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ "ਉਸਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦੀ ਪੈਰੀਟੋਨਾਈਟਿਸ ਨਾਲ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਤੋਂ ਬਿਮਾਰ ਸੀ।"[6] 1902 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਲਗਭਗ ਮੌਤ ਤੱਕ ਕੁੱਟਿਆ, ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਲੈਸਬੀਅਨ ਮਾਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਸੀ।[7][8] ਇਹ ਜੋੜਾ 1902 ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ 1906 ਵਿੱਚ ਪਾਲ ਡਨਬਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਦੇ ਤਲਾਕ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ[6]
ਐਲਿਸ ਫਿਰ ਵਿਲਮਿੰਗਟਨ, ਡੇਲਾਵੇਅਰ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਹਾਵਰਡ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਸਟੇਟ ਕਾਲਜ ਫਾਰ ਕਲਰਡ ਸਟੂਡੈਂਟਸ ( ਡੇਲਾਵੇਅਰ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਪੂਰਵਗਾਮੀ) ਅਤੇ ਹੈਮਪਟਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀਆਂ ਦੇ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। 1907 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਵਿਲਮਿੰਗਟਨ ਅਧਿਆਪਨ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਗੈਰਹਾਜ਼ਰੀ ਦੀ ਛੁੱਟੀ ਲੈ ਲਈ ਅਤੇ ਕਾਰਨੇਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, 1908 ਵਿੱਚ ਵਿਲਮਿੰਗਟਨ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ[9] 1910 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਹੈਨਰੀ ਏ. ਕੈਲਿਸ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਡਾਕਟਰ ਅਤੇ ਹਾਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ, ਪਰ ਇਹ ਵਿਆਹ ਤਲਾਕ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਇਆ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 Nagel, James (2014). Race and Culture in New Orleans Stories: Kate Chopin, Grace King, Alice Dunbar-Nelson, and George Washington Cable. University of Alabama Press. pp. 20–. ISBN 978-0-8173-1338-8. Retrieved April 22, 2018.
- ↑ Hull, Gloria (1987). Color, Sex, & Poetry: three women writes of the Harlem Renaissance. Indiana University Press.
- ↑ "Violets and Other Tales" Archived October 6, 2006, at the Wayback Machine., Monthly Review, 1895. Digital Schomburg.
- ↑ Culp, Daniel Wallace (1902). Twentieth century Negro literature; or, A cyclopedia of thought on the vital topics relating to the American Negro. Atlanta: J. L. Nichols & Co. p. 138.
- ↑ May, Vanessa H., Unprotected Labor: Household Workers, Politics, and Middle-class Reform in New York, 1870–1940, University of North Carolina Press, pp. 90–91.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 Green, Tara T. (2010). "Not Just Paul's Wife: Alice Dunbar's Literature and Activism". The Langston Hughes Review. 24: 125–137. ISSN 0737-0555. JSTOR 26434690.
- ↑ Salam, Maya (2020-08-14). "How Queer Women Powered the Suffrage Movement". The New York Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). ISSN 0362-4331. Retrieved 2022-03-22.
- ↑ Faderman, Lillian, Odd Girls and Twilight Lovers: A History of Lesbian Life in Twentieth-Century America, Penguin Books, 1991, p. 98.
- ↑ Guide to the Alice Dunbar-Nelson papers[permanent dead link], Special Collections, University of Delaware Library, Newark, Delaware. Retrieved May 17, 2020.