ਪੁਰਾਤਨ ਯੂਨਾਨੀ
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ (ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗਰੀਕ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Ancient Greek, ਯੂਨਾਨੀ: ਹੇੱਲੇਨਿਕੀ) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਦੇ ਯੂਨਾਨ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੀ ਭੈਣ ਭਾਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦ-ਯੂਰਪੀ ਭਾਸ਼ਾ-ਪਰਵਾਰ ਦੀ ਯੂਨਾਨੀ ਸ਼ਾਖਾ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ ਕਲਾਸਕੀ ਭਾਸ਼ਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਅਤੇ ਉੱਚਕੋਟੀ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਰਚਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖਾਸਕਰ ਹੋਮਰ ਦੇ ਦੋ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਇਲੀਅਡ ਅਤੇ ਓਡਿੱਸੀ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਵਿਆਕਰਨ, ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ, ਧੁਨੀ-ਤੰਤਰ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤਮਈ ਬੋਲੀ ਇਸਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਕਾਫ਼ੀ ਕਰੀਬ ਰੱਖ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।ਇਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਬਣਾ ਕੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵਿਦਿਅਕ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਐਨ ਦਾ ਇੱਕ ਮਿਆਰੀ ਵਿਸ਼ਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪੁਨਰ ਜਾਗਰਤਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੈ।ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਐਪਿਕ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਦੌਰ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਉਪਭਾਸ਼ਾ
[ਸੋਧੋ]ਪੁਰਾਤਨ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਈ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।ਮੁੱਖ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹ ਅਟਿਕ ਅਤੇ ਆਇਓਨਿਕ, ਏਓਲਿਕ, ਆਰਕੈਡੋਸੀਪ੍ਰੀਤ ਅਤੇ ਡੋਰਿਕ ਹਨ, ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਈ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪਾਂ ਸਮੇਤ ਹਨ।ਕੁਝ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਿਆਰੀ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦ ਕਿ ਦੂਜੀਆਂ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਇਸ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਰੂਪ ਵੀ ਹਨ। ਹੋਮਰਿਕ ਯੂਨਾਨੀ ਪੂਰਬੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ, "ਇਲੀਆਡ" ਅਤੇ "ਓਡੀਸੀ" ਵਿਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ (ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਇਓਨਿਕ ਅਤੇ ਏਓਲਿਕ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪ ਹੈ।ਹੋਮਰਿਕ ਯੂਨਾਨੀ ਕੋਲ ਵਿਆਕਰਣ ਅਤੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਐਟੀਿਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਕਲਾਸੀਕਲ ਯੁੱਗ ਦੀਆਂ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਿਆ ਉਚਾਰਨ ਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਸਮਕਾਲੀ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਸਬੂਤ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਹੇਲੈਨਿਕ ਭਾਸ਼ਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਮੂਲ, ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਰੂਪ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।ਕਈ ਸਿਧਾਂਤ ਮੌਜੂਦ ਹਨ ਜੋ ਗ੍ਰੇਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਸਮੂਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰੌਟੋ-ਇੰਡੋ-ਯੂਰਪੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਦੇ ਗਰੀਕ ਵਰਗੇ ਮੁਢਲੇ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਣ ਦੀ ਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।ਉਹਨਾਂ ਕੋਲ ਸਮਾਨ ਆਮ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਹੈ, ਪਰ ਕੁਝ ਵੇਰਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਿੰਨਤਾ ਹੈ।ਇਸ ਮਿਆਦ ਤੋਂ ਇਕੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਉਪਭਾਸ਼ਾ[1] ਮਾਈਸੀਨਾ ਗ੍ਰੀਕ ਹੈ, ਪਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਉਪ-ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਹਾਲਾਤ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਮੁੱਚੇ ਸਮੂਹ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਿਸੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਮੌਜੂਦ ਸਨ।
ਵਿਦਵਾਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1120 ਈ. ਪੂ. ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਡੋਰਿਅਨ ਦੇ ਹਮਲੇ (ਸਮੇਂ) ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਅਤੇ 8 ਵੀਂ ਸਦੀ ਬੀ.ਸੀ. ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੀ ਲਿਖਤ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ।ਹਮਲੇ "ਡੋਰੀਅਨ" ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਹਮਲਾਵਰ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਡੋਰਿਅਨਜ਼ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਕੁਝ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ।ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਅਟਿਕ-ਆਇਓਨਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚ ਆਬਾਦੀ ਤੋਂ ਵਸਾਉਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਖ਼ੁਦ ਨੂੰ ਡੋਰੀਅਨਜ਼ ਨਾਲ ਅਸਥਾਈ ਜਾਂ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮਝਿਆ।ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਗ੍ਰੀਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੇ ਗਰੀਕ ਲੋਕ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਡ੍ਰਾਈਵਿੰਗਜ਼ ਸਨ - ਡੋਰਿਅਨਜ਼, ਈਯੋਲੀਅਨਜ਼, ਅਤੇ ਆਈਓਨੀਅਨ (ਐਥਨੀਅਨ ਸਹਿਤ), ਹਰੇਕ ਦੀ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਉਪਭਾਸ਼ਾ ਸੀ।ਆਰਕਡਿਆਨ, ਇੱਕ ਅਸਪਸ਼ਟ ਪਹਾੜੀ ਬੋਲੀ ਅਤੇ ਸਾਈਪ੍ਰਿਯੋਤ ਦੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਲਈ, ਯੂਨਾਨੀ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ, ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਇਹ ਵੰਡ ਆਧੁਨਿਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਭਾਸ਼ਾਈ ਖੋਜ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ।ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮਿਆਰੀ ਬਣਤਰ ਇਹ ਹੈ:
[2] ਗਰੀਸ ਵਿਚ ਯੂਨਾਨੀ ਦੀਆਂ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਵੰਡਣਾ. ਪੱਛਮੀ ਗਰੁੱਪ:
ਡੌਰਿਕ ਸਹੀ ਨਾਰਥਵੈਸਟ ਡੋਰੀਕ ਅਚਿਆਨ ਦੋਰਿਕ
ਕੇਂਦਰੀ ਸਮੂਹ:
ਐਓਲਿਕ ਆਰਕੇਡੋ-ਸਾਈਪ੍ਰਿਯੋਤ
ਪੂਰਬੀ ਸਮੂਹ:
ਆਈਓਨਿਕ
ਵੈਸਟ ਗਰੁੱਪ ਨਾਰਥਵੈਸਟ ਯੂਨਾਨੀ ਡੋਰਿਕ ਏਓਲਿਕ ਗਰੁੱਪ ਏਜੀਅਨ / ਏਸ਼ੀਅਲ ਐਓਲਿਕ ਥਾਸਲਾਨੀਅਨ ਬੋਇਟੀਅਨ ਆਈਓਨਿਕ-ਅਟਿਕ ਸਮੂਹ ਅਟਿਕਾ ਇਟਲੀ ਵਿਚ ਈਬੋਸਾ ਅਤੇ ਕਲੋਨੀਆ ਸਾਈਕਲੈੱਡਸ ਏਸ਼ੀਆਈ ਆਈਓਨੀਆ ਆਰਕਡੌਸੀਪ੍ਰੀਤ ਯੂਨਾਨੀ ਆਰਕਡਿਅਨ ਸਾਈਪ੍ਰਿਯੇਟ ਵੈਸਟ ਬਨਾਮ ਗੈਰ-ਪੱਛਮੀ ਯੂਨਾਨੀ ਤਾਕਤਵਰ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਡਵੀਜ਼ਨ ਹੈ, ਗੈਰ-ਪੱਛਮ ਵਿਚ ਆਇਓਨਿਕ-ਅਟਿਕ (ਜਾਂ ਅਟਿਕ-ਇਓਨਿਕ) ਅਤੇ ਏਓਲਿਕ ਵਿਰਾ. ਆਰਕਾਡੌਸੀਪ੍ਰੀਤ ਦੇ ਸਮੂਹ, ਜਾਂ ਏਓਲਿਕ ਅਤੇ ਆਰਕਡੋ-ਸਾਈਪ੍ਰਿਯੇਟ ਬਨਾਮ ਆਈਓਨਿਕਐਟਿਕ।ਅਕਸਰ ਗੈਰ-ਪੱਛਮ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਗ੍ਰੀਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]- Classical Greek Lessons (free online through the Linguistics Research Center Archived 2016-05-23 at the Wayback Machine. at UT Austin)
- Online Greek resources – Dictionaries, grammar, virtual libraries, fonts, etc.
- Alpheios – Combines LSJ, Autenrieth, Smyth's grammar and inflection tables in a browser add-on for use on any web site
- Ancient Greek basic lexicon at the Global Lexicostatistical Database
- Ancient Greek Swadesh list of basic vocabulary words (from Wiktionary's Swadesh list appendix)
"Greek Language" Encyclopædia Britannica (11th ed.) 1911- Slavonic Archived 2016-10-23 at the Wayback Machine. - online editor for Ancient Greek
- Ancient Greek Wikipedia (Beta version) - Wikimedia Incubator
ਫਰਮਾ:Incubator ਫਰਮਾ:OldWikisource ਫਰਮਾ:Wiktionary category
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Imprecisely attested and somewhat reconstructive due to its being written in an ill-fitting syllabary (Linear B).
- ↑ This one appears in recent versions of the Encyclopædia Britannica, which also lists the major works that define the subject.[page needed]
 | ਇਹ ਲੇਖ ਅਧਾਰ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। |