ਕੋਟਾ

ਕੋਟਾ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਉਦਯੋਗਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਅਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਬਲ ਨਦੀ ਦੇ ਤਟ ਉੱਤੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਾਜਧਾਨੀ ਜੈਪੁਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 240 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਸੜਕ ਅਤੇ ਰੇਲਮਾਰਗ ਨਾਲ਼। ਜੈਪੁਰ - ਜਬਲਪੁਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜ ਮਾਰਗ 12 ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ। ਦੱਖਣ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਚੰਬਲ ਨਦੀ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਕੰਢੇ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਕੋਟਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਕੋਟਾ ਅਨੇਕ ਕਿਲਿਆਂ, ਮਹਿਲਾਂ, ਅਜਾਇਬ ਘਰਾਂ, ਮੰਦਿਰਾਂ ਅਤੇ ਬਗੀਚਿਆਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਨਵੀਨਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਾ ਦਾ ਅਨੂਠਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਤਰਫ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸਮਾਰਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਾ ਦਾ ਬੋਧ ਕਰਾਂਦੇ ਹਨ ਉਥੇ ਹੀ ਚੰਬਲ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਬਣਾ ਹਾਇਡਰੋ ਇਲੇਕਟਰਿਕ ਪਲਾਂਟ ਅਤੇ ਨਿਊਕਲਿਅਰ ਪਾਵਰ ਪਲਾਂਟ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਕਰਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਕੋਟਾ ਬੂੰਦੀ ਰਾਜ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਮੁਗਲ ਸ਼ਾਸਕ ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਜਦੋਂ ਬੂੰਦੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਨੂੰ ਹਾਰ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਬੂੰਦੀ 1624 ਈ . ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਜਾਦ ਰਾਜ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਰਾਵ ਮਾਧੋ ਸਿੰਘ ਇੱਥੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਆਜਾਦ ਸ਼ਾਸਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੱਦੀ ਉੱਤੇ ਬੈਠੇ। 1818 ਈ . ਵਿੱਚ ਕੋਟਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਅਧੀਨ ਹੋ ਗਿਆ।