ਕ੍ਰਿਪਾਬਾਈ ਸੱਤਿਆਨਾਧਨ
ਕ੍ਰਿਪਾਬਾਈ ਸੱਤਿਆਨਾਧਨ (1862 – 1894) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਪਾਬਾਈ ਦਾ ਜਨਮ ਹਰੀਪੁੰਟ ਅਤੇ ਰਾਧਾਬਾਈ ਖਿਸਤੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਹਿੰਦੂ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਹੋਏ, ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਵਿੱਚ, ਫਿਰ ਬੰਬਈ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਵਿੱਚ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਉਦੋਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜੇ ਛੋਟੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਭਾਸਕਰ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਭਾਸਕਰ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਸੀ, ਦਾ ਉਸ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਉਧਾਰ ਦੇ ਕੇ ਅਤੇ ਉਸ ਨਾਲ ਕਈ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕਰਕੇ ਉਸਦੀ ਬੁੱਧੀ ਨੂੰ ਜਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸਦੀ ਵੀ ਜਵਾਨੀ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਪਾਬਾਈ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਰਧ-ਆਤਮਜੀਵਨੀ ਨਾਵਲ ਸਗੁਨਾ: ਏ ਸਟੋਰੀ ਆਫ ਨੇਟਿਵ ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ ਲਾਈਫ ਵਿੱਚ ਅਮਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੇ 'ਕਮਲਾ, ਹਿੰਦੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ' (1894) ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਵਲ ਵੀ ਲਿਖਿਆ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਨਾਵਲ ਬਿਲਡੰਗਸਰੋਮਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਲਿੰਗ, ਜਾਤ, ਨਸਲ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪਛਾਣ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਦੋ ਨਾਵਲ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਥੀਮ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਦੇ ਹਨ: ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਦੁਰਦਸ਼ਾ ਜੋ ਘਰੇਲੂਤਾ ਦੇ ਨਿੰਦਣਯੋਗ ਸਾਂਚੇ ਵਿੱਚ ਸੁੱਟੇ ਜਾਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਮਲਾ ਅਤੇ ਸਗੁਣਾ ਦੋਵੇਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗੈਰ-ਕੁਦਰਤੀ ਝੁਕਾਅ ਨੂੰ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਸਗੁਣਾ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੀ ਧੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਪਾਤਰ, ਔਕੜਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਰਸਮੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਮਿਲਦਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਬਰਾਬਰ ਸਾਂਝਾ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰਿਪਾਬਾਈ ਭਾਸਕਰ ਦੀ ਮੌਤ ਨਾਲ ਡੂੰਘੀ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਦੋ ਯੂਰਪੀਅਨ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਜ਼ਿੰਮਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਸੀ, ਅਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਗੁਨਾ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਰਤ ਅਨੁਭਵ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਬੰਬਈ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਗਈ। ਉਸ ਦੀ ਮੁਲਾਕਾਤ ਉੱਥੇ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਮਹਿਲਾ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਹੋਈ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ। ਕ੍ਰਿਪਾਬਾਈ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਮਿਸ਼ਨਰੀ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਜ਼ਬ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਡਾਕਟਰ ਬਣ ਕੇ ਉਹ ਹੋਰ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਰਦਾ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਉਸਦੀ ਸਿਹਤ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਵਿਗੜਨ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਦਿਖਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਜਾ ਕੇ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਜਿੱਤ ਲਈ ਸੀ, ਪਰ ਉਸਨੂੰ ਜਾਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮਦਰਾਸ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਨੇ 1878 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਦਾਖਲਾ ਦੇਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਮਸ਼ਹੂਰ ਈਸਾਈ ਮਿਸ਼ਨਰੀ, ਰੈਵਰੈਂਡ ਡਬਲਯੂ.ਟੀ. ਸਤਿਆਨਾਧਨ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਬੋਰਡਰ ਬਣ ਗਈ। ਉਸਦੀ ਅਕਾਦਮਿਕ ਕਾਰਗੁਜ਼ਾਰੀ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸੀ, ਪਰ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸਦੀ ਸਿਹਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਖਰਾਬੀ ਆਈ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ 1879 ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਹੋਣ ਲਈ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਕੋਲ ਵਾਪਸ ਜਾਣਾ ਪਿਆ।
ਸਰੋਤ
[ਸੋਧੋ]- ਸਗੁਣਾ: ਮੂਲ ਮਸੀਹੀ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਚੰਦਨੀ ਲੋਕਗੇ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ, (ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈਸ, 1998)।
- ਕਮਲਾ: ਹਿੰਦੂ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ, ਚੰਦਨੀ ਲੋਕੁਗੇ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ।
- ਯੂਨੀਸ ਡੀ ਸੂਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਸੱਤਿਆਨਾਧਨ ਫੈਮਿਲੀ ਐਲਬਮ ।