ਖਰਬੂਜਾ

ਖਰਬੂਜਾ
ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਰਗੀਕਰਨ
ਜਗਤ:	ਬੂਟਾ
(unranked):	ਫੁੱਲਦਾਰ ਬੂਟਾ
(unranked):	Eudicots
(unranked):	Rosids
ਤਬਕਾ:	Cucurbitales
ਪਰਿਵਾਰ:	Cucurbitaceae
ਜਿਣਸ:	Cucumis
ਪ੍ਰਜਾਤੀ:	C. melo
ਦੁਨਾਵਾਂ ਨਾਮ
Cucumis melo L.
" | Synonyms

ਮਸਕਮੈਲੋਨ, ਤਰਬੂਜ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਾਸ਼ਤ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੁਚੱਜੀ-ਚਮੜੀ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹਨੀਡਿਊ, ਕਰੈਨਸ਼ੌ, ਅਤੇ ਕਾਸਾਬਾ ਅਤੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਕਾੱਪੀਆਂ (ਕਟਲੌਪ, ਫ਼ਾਰਸੀ ਤਰਬੂਜ ਅਤੇ ਸਾਂਤਾ ਕਲੌਸ ਜਾਂ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਤਰਬੂਜ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਆਰਮੇਨੀਅਨ ਖੀਰੇ ਵੀ ਕਈ ਕਿਸਮ ਦੇ ਮਾਸਕਮੇਲ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਆਕਾਰ, ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਰਸੋਈ ਦਾ ਇੱਕ ਖੀਰੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਵਧੇਰੇ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗਲੀ ਗੋਭੀ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਰੂਪ ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਬਹੁਤ ਵਿਆਪਕ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਫਲ ਹੈ ਜਿਹਨੂੰ ਪੇਪੋ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਮਾਸਕਮੇਲਨ ਈਰਾਨ, ਐਨਨਾਟੋਲਿਆ ਅਤੇ ਕਾਕੇਸ਼ਸ ਦੇ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ-ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਸੈਕੰਡਰੀ ਦੇਸ਼ ਹਨ।

ਧਰਤੀ ਤੇ ਵਿਛੀ ਹੋਈ ਇਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਵੇਲ ਨੂੰ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਫਲ ਨੂੰ ਖਰਬੂਜਾ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਗਰਮ ਰੁੱਤ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ਮਈ, ਜੂਨ ਵਿਚ ਖਰਬੂਜੇ ਪੱਕਦੇ ਹਨ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਖਰਬੂਜਾ ਇਕ ਪੇਂਡੂ ਫਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਫਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਖਰਬੂਜੇ ਦਾ ਆਕਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੱਦੂ ਕੁ ਜਿੰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿਚ ਹਰ ਜਿਮੀਂਦਾਰ ਘਰ ਖਾਣ ਜੋਗੇ ਖਰਬੂਜੇ ਜ਼ਰੂਰ ਬੀਜਦਾ ਸੀ। ਨਿਮਾਣੀ ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਸਮੇਂ ਖਰਬੂਜੇ ਖਾਣਾ ਚੰਗਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾਂ ਦੇਸੀ ਖਰਬੂਜੇ ਬੀਜੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜਿਹੜੇ ਪੱਕ ਕੇ ਅੰਦਰੋਂ ਸੰਗਤਰੀ ਰੰਗ ਦੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਹੁਣ ਹਰ ਜਿਮੀਂਦਾਰ ਖਰਬੂਜੇ ਨਹੀਂ ਬੀਜਦਾ। ਹੁਣ ਖਰਬੂਜੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੀਜੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਖਰਬੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ। ਕਈ ਖਰਬੂਜੇ ਤਾਂ ਪੱਕ ਕੇ ਵੀ ਅੰਦਰੋਂ ਹਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਖਰਬੂਜੇ ਦੀ ਬੀਜਾਂ ਵਿਚੋਂ ਮਗਜ਼ ਕੱਢੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਵਿਚ ਅਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਖਰਬੂਜੇ ਵਿਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ. ਬੀ. ਸੀ. ਲੋਹਾ, ਫਾਸਫੋਰਸ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਅਨੁਵੰਸ਼

Muskmelons monoecious ਪੌਦੇ ਹਨ ਉਹ ਤਰਬੂਜ, ਖੀਰੇ, ਪੇਠਾ, ਜਾਂ ਸਕੁਐਸ਼ ਨਾਲ ਨਹੀਂ ਪਾਰ ਕਰਦੇ, ਪਰ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਕਰਸ ਅਕਸਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 2012 ਵਿੱਚ Cucumis Melo L ਦੇ ਜੀਨੋਮ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪੋਸ਼ਣ

ਪ੍ਰਤੀ 100 ਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਸੇਵਾ, ਕੈਂਟਲਾਉਪ ਤਰਬੂਜ 34 ਕੈਲੋਰੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਪੱਧਰ (ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਤੇ ਦੂਜੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਦੇ ਨਾਲ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ (68% DV) ਅਤੇ ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ (61% DV) ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ੍ਰੋਤ (20% ਜਾਂ ਵੱਧ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਕੀਮਤ, ਡੀਵੀ)। ਖਰਬੂਜੇ 90% ਪਾਣੀ ਅਤੇ 9% ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੰਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ 1% ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਉਪਯੋਗ

ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖਪਤ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਹਵਾਦਾਰੀ ਕਈ ਵਾਰੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੀਜਾਂ ਲਈ ਪਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਤਰਬੂਜ ਦੇ ਤੇਲ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਫਿਰ ਵੀ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸੁਹਾਵਣੇ ਸੁਗੰਧ ਲਈ ਵਧਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਾਪਾਨੀ ਮਿਸ਼ਰਣ, ਮਿਦੋਰੀ, ਮਾਸਕਮੇਲਨ ਨਾਲ ਸੁਆਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਗੈਲਰੀ

• 

  Galia melon

• 

  Japanese melon intended as a high-priced gift: The pictured melon is 6300 yen, or about US$62).

• 

  'Squared melon' grown in Atsumi District, Aichi Japan, known as kakumero

• 

  The Armenian cucumber, despite the name, is actually a type of muskmelon.

• 

  Melon vendor in Samarkand (between 1905 and 1915)