ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ
ਪਿੰਕ ਬੌਲਵਾਰਮ ਜਾਂ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: ਪੇਕਟੀਨੋਫੋਰਾ ਗੌਸੀਫਿਲਾ; Pectinophora gossypiella; ਸਪੇਨੀ: ਲਾਗਰਟਾ ਰੋਸਾਡਾ) ਇੱਕ ਕੀੜਾ (ਸੁੰਡੀ) ਹੈ, ਜੋ ਨਰਮੇ/ਕਪਾਹ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਕੀੜੇ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਾਲਗ ਇੱਕ ਛੋਟਾ, ਪਤਲਾ, ਸਲੇਟੀ ਕੀੜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਖੰਭ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਲਾਰਵਾ ਇੱਕ ਗੂੜ੍ਹਾ ਚਿੱਟਾ ਕੈਟਰਪਿਲਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਲੱਤਾਂ ਦੇ ਅੱਠ ਜੋੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਡੋਰਸਮ ਦੇ ਨਾਲ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਦੀ ਪੱਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਲਾਰਵਾ ਅੱਧੇ ਇੰਚ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ।
ਮਾਦਾ ਕੀੜਾ ਇੱਕ ਕਪਾਹ ਦੀ ਬੌਲ (ਟੀਂਡੇ) ਵਿੱਚ ਅੰਡੇ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਆਂਡੇ ਵਿੱਚੋਂ ਲਾਰਵਾ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਉਹ ਟੀਂਡੇ ਖਾਣ ਦੁਆਰਾ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਬੀਜਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਕਪਾਹ ਦੇ ਲਿੰਟ (ਰੂੰ) ਨੂੰ ਚਬਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਕਪਾਹ ਦੇ ਟੀਂਡਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਬੀਜ ਤੇਲ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨ ਦੁੱਗਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟੀਂਡੇ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਟਿਸ਼ੂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਘਨ ਹੋਰ ਵੀ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਅਤੇ ਫੰਜਾਈ ਲਈ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਖੋਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਮੂਲ ਨਿਵਾਸੀ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਪਾਹ ਉਗਾਉਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਮਲਾਵਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਦੱਖਣੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੀ ਕਪਾਹ ਪੱਟੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਰੇਗਿਸਤਾਨਾਂ ਦੇ ਕਪਾਹ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੀਟ ਸੀ। USDA ਨੇ 2018 ਵਿੱਚ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸਨੂੰ ਮਹਾਂਦੀਪੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ, ਟ੍ਰਾਂਸਜੇਨਿਕ ਬੀਟੀ ਨਰਮੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਨਿਰਜੀਵ ਮਰਦਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀ ਸੁਮੇਲ ਦੁਆਰਾ ਮਿਟਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[1]
ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਹੁਣ ਪਹਿਲੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਟ੍ਰਾਂਸਜੇਨਿਕ ਬੀਟੀ ਨਰਮੇ (ਬੋਲਗਾਰਡ ਕਪਾਹ) ਪ੍ਰਤੀ ਰੋਧਕ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਸਿੰਗਲ ਬੀਟੀ ਜੀਨ (ਕ੍ਰਾਈ1ਏਸੀ) ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[2] ਮੋਨਸੈਂਟੋ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਸਮ ਗੁਜਰਾਤ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੁਲਾਬੀ ਸੁੰਡੀ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਬੇਅਸਰ ਹੈ। ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਕਪਾਹ 'ਤੇ ਸੰਕਰਮਣ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨਾਲ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਸਲ ਦੀ ਕਟਾਈ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਗੁਲਾਬੀ ਬੋਲਵਰਮ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ, ਖੇਤ ਨੂੰ ਵਾਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਣਕਢੇ ਹੋਏ ਟੀਂਡਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਾਰਵੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਹ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਲਈ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਦਿਲ ਨਾਲ ਸਿੰਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਿਸਾਨ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਛਟੀਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਬਚੇ ਹੋਏ ਕੀੜੇ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਗੇ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਹਮਲਾ ਕਰਨਗੇ। ਮੇਲਣ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ, ਰਸਾਇਣਾਂ, ਅਤੇ ਨਿਰਜੀਵ ਨਰ ਜੋ ਮਾਦਾ ਨਾਲ ਮੇਲ ਖਾਂਦੇ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅੰਡੇ ਨੂੰ ਖਾਦ ਪਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨਾਲ ਵੀ ਇਸ ਸੁੰਡੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
-
ਕੈਟਰਪਿੱਲਰ -
ਜੀਵਨ ਚੱਕਰ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Tabashnik, Bruce E.; Liesner, Leighton R.; Ellsworth, Peter C.; Unnithan, Gopalan C.; Fabrick, Jeffrey A.; Naranjo, Steven E.; Li, Xianchun; Dennehy, Timothy J.; Antilla, Larry; Staten, Robert T.; Carrière, Yves (2021-01-05). "Transgenic cotton and sterile insect releases synergize eradication of pink bollworm a century after it invaded the United States". Proceedings of the National Academy of Sciences (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 118 (1): e2019115118. doi:10.1073/pnas.2019115118. ISSN 0027-8424. PMC 7817146. PMID 33443170.
- ↑ Bagla, P. (2010). "Hardy Cotton-Munching Pests Are Latest Blow to GM Crops". Science. 327 (5972): 1439. Bibcode:2010Sci...327.1439B. doi:10.1126/science.327.5972.1439. PMID 20299559.