ਚੈਨਾਰੋਲ
| ਮੂਲ ਸਿਰਲੇਖ | ਚੈਨਾਲੋਲ |
|---|---|
| ਭਾਸ਼ਾ | ਮੇਤੇ ਭਾਸ਼ਾ |
| ਵਿਧਾ | ਮੇਤੇ ਸਾਹਿਤ |
ਚੈਨਾਰੋਲ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚੈਨਾਲੋਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, "ਯੋਧਾ ਦਾ ਰਾਹ"[1]) ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੇਈਤੇਈ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਪਾਠ ਹੈ (ਪੁਈਆ) ਜੋ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਂਗਲੀਪਾਕ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੌਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਲੇਡੀਏਟਰਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਯੁੱਧਾਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਦਾ ਹੈ।[2][3][4] ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਗਲੇਡੀਏਟਰਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਦੋਹਰੀ ਲੜਾਈ ਦੀਆਂ ਅਸਲ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੀਆਂ 27 ਕਹਾਣੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[5][6][2]
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ
[ਸੋਧੋ]ਲੇਖਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬੇਸਹਾਰਾ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਦੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਛਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਵੀ ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਬੁਰੇ ਸੰਕੇਤਾਂ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੇ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਭਿਆਨਕ ਖਤਰੇ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੂਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।[7]
ਕਹਾਣੀ
[ਸੋਧੋ]ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ
[ਸੋਧੋ]ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਕਹਾਣੀ ਚੈਰੇਨ ਦੇ ਰਾਜਾ ਯੈਫੁਰਕਪਾ ਅਤੇ ਖੇਂਡੇ ਦੇ ਰਾਜਾ ਹਾਓਤਕ ਲਾਇਬਾ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਬਾਰੇ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਪਤਨੀ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਸ਼ਿਕਾਰ ਦੀ ਖੇਡ ਦੌਰਾਨ ਕਾਫ਼ੀ ਪੀਣ ਅਤੇ ਭਰਪੂਰ ਪਕਵਾਨਾਂ ਨਾਲ ਸਾਬਕਾ ਦਾ ਮਨੋਰੰਜਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਧੰਨਵਾਦ ਵਿੱਚ ਯੈਫੁਰਕਪਾ ਨੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਇੱਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਦਾਵਤ ਦਿੱਤੀ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਖੇਡ਼ੇ ਦੇ ਰਾਜੇ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਈਰਖਾ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਉੱਤੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਦੀ ਮਦੱਦ ਲੈਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਨੇ ਬਿਲਕੁਲ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਹਿਲੇ ਨੇ ਈਸ਼ਵਰੀ ਵਿਵਸਥਾ ਲਈ ਤੀਰਅੰਦਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੜਾਈ ਰਾਹੀਂ ਮਾਮਲੇ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜਿਸ ਲਈ ਲਵਾਈ ਪੋਨਬਿਖੋਕ ਚੀਰੇਨ ਥੀਚਾਂਗ ਪੂਂਗ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਦੀ ਚੋਣ' ਤੇ ਸਹਿਮਤੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਖੇਡ਼ੇ ਦੇ ਰਾਜਾ ਹੋਤਕ ਲਾਇਬਾ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਵਰਗ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਪੂਰੀ ਤਾਕਤ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਤੀਰ ਛੱਡਿਆ ਤਾਂ ਇਹ ਤੀਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਨਾਲ ਬੇਹੋਸ਼ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਦਲਦਲੀ ਘਾਹ ਉੱਤੇ ਸਿਰ ਬਲ ਡਿੱਗ ਪਿਆ, ਪਰ ਚੈਰੇਨ ਰਾਜਾ ਯੈਫੁਰਕਪਾ ਦੇ ਮੋਡ਼ ਉੱਤੇ, ਉਸਦਾ ਤੀਰ ਸਿੱਧਾ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਤੀਰ ਖੇਡ਼ੇ ਦੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਪੱਟ ਉੱਤੇ ਲੱਗ ਗਿਆ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਖੇਡ਼ੇ ਰਾਜੇ ਦੇ ਸਿਰ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਅਚਾਨਕ ਪਿੱਛੇ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[8] ਮੁਸਕਰਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਵਾਪਸ ਆਏ ਅਤੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਖੇਡ ਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦਿਲੋਂ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਉੱਤੇ ਸੁਲ੍ਹਾ ਕੀਤੀ।
ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ
[ਸੋਧੋ]ਚੈਨਾਰੋਲ ਵਿੱਚ ਮੀਤੇਈ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਰਾਜਵੰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਲੜਾਈ ਦੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਠ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਲੜਾਈ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਨਮਾਨ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਸਬੰਧਤ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਦੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈ ਲਾਭ ਦੇ ਨਾਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੜਾਕਾ ਸੁਭਾ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਬਹਾਦਰੀ ਦੀ ਵਡਿਆਈ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਹੁਨਰ ਲਈ ਬੇਰੋਕ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਦੀ ਉਚਾਈ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸਾਰੀ ਜੀਵੰਤਤਾ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਲਡ਼ਾਕੂ ਕਿ ਕਿਲਕੀਨੀ ਬਿੱਲੀਆਂ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਲਈ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਮਨ ਗਲੇਡੀਏਟਰਾਂ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਨੂੰ ਸਹਿਣ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਹ ਇੱਕ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਬਾਅਦ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਪਛਾਡ਼ ਦਿੰਦੇ ਹਨਃ ਜੇਤੂ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹਾਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇ ਸਿਰ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨੂੰ ਦਾਅ 'ਤੇ ਲਾਉਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਹਾਦਰ ਰੂਹਾਂ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਮਨੋਰੰਜਨ ਸੀ।[9] ਲਈ ਕਹਾਣੀਆਂ ਆਈਸਲੈਂਡ ਦੇ ਸਾਗਾ ਦੇ ਨੇਡ਼ੇ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ।
ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Arun, Irengbam (2012). Chainarol, Way of the Warrior (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Human Rights Alert.
- ↑ 2.0 2.1 Ayyappappanikkar; Paniker, K. Ayyappa (1997). Medieval Indian Literature: Surveys and selections (Assamese-Dogri) (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Sahitya Akademi. ISBN 978-81-260-0365-5.
- ↑ Singh, Moirangthem Kirti (1998). Recent Researches in Oriental Indological Studies: Including Meiteilogy (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Parimal Publications.
- ↑ Jadavpur journal of comparative literature (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Department of Comparative Literature, Jadavpur University. 2006.
- ↑ McConnell, Grant D. (1978). Les Langues Écrites Du Monde: Relevé Du Degré Et Des Modes D'utilisation (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Les Presses de l'Université Laval. ISBN 978-2-7637-7196-0.
- ↑ "Chainarol Way of Warrior Manipuri Humanitarian Traditions Part 1". www.e-pao.net. Retrieved 2023-02-25.
- ↑ Singh, Ch Manihar (1996). A History of Manipuri Literature (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ and ਮਨੀਪੁਰੀ). Sahitya Akademi. p. 36. ISBN 978-81-260-0086-9.
- ↑ Singh, Ch Manihar (1996). A History of Manipuri Literature (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ and ਮਨੀਪੁਰੀ). Sahitya Akademi. p. 36, 37. ISBN 978-81-260-0086-9.
- ↑ Singh, Ch Manihar (1996). A History of Manipuri Literature (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ and ਮਨੀਪੁਰੀ). Sahitya Akademi. p. 36. ISBN 978-81-260-0086-9.